Słowa kluczowe
indywidualizm
norma wzorcowa
norma użytkowa
edukacja językowa
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie napięcia między zbiorowo akceptowaną tradycją a indywidualizmem wyborów. Problematyka ta została przedstawiona na przykładzie zagadnień związanych ze standardami językowym. Z jednej strony norma językowa kodyfikuje i utrwala zjawiska językowe, przyczyniając się w ten sposób do podtrzymania tradycyjnych więzi społecznych. Z drugiej strony jest przedmiotem kontestacji użytkowników języka i pod ich wpływem stopniowo się zmienia. Znaczenie tradycyjnych autorytetów zmalało pod wpływem mediów oraz przemian zachodzących w strukturze wykształcenia. W obecnej sytuacji każdy może zdecydować, jaki język uważa za poprawny. Wydaje się jednak, że edukacja zinstytucjonalizowana nadal odgrywa i może nadal odgrywać kluczową rolę w gromadzeniu rozproszonej świadomości językowej i budowaniu wokół niej wspólnoty otwartej na różne formy i sposoby komunikowania się.
Bibliografia
Bugajski Marian, 1993, Norma, błąd, poprawność, uzus, Warszawa.
Bugajski Marian, 2017, Norma językowa w przyszłości, w: Kłosińska K., Zimny R. (red.), Przyszłość polszczyzny-polszczyzna przyszłości, Warszawa, s. 23-35.
Buttler Danuta, Kurkowska Halina, Satkiewicz Halina, 1971, Kultura języka polskiego, t. 1. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa.
Cegieła Anna, 1996, Norma wzorcowa i norma użytkowa komunikacji we współczesnej polszczyźnie, w: Miodek J. (red.), O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław, 25-33.
Cudowska Agata, 2009, Wspólnota w kulturze indywidualizmu, w: Nikitorowicz J., Muszyńska J., Sobecki M. (red.), Wspólnoty z perspektywy edukacji międzykulturowej, Białystok, s. 198-213.
Doroszewski Witold, 1973, Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa.
Encyklopedia języka polskiego, 1992, Urbańczyk S. (red.), Warszawa.
Gębka-Wolak Małgorzata, Moroz Andrzej, 2009, Akceptowalne nie musi być poprawne, czyli jak oceniamy wyrażenia językowe, w: Piotrowicz A., Skibski K., Szczyszek M. (red.), Kształtowanie się wzorców i wzorów językowych, Poznań, s. 135-140.
Górniak Jarosław, 2018, „Inteligencja” i „elita” jako kategorie społeczne a kształcenie akademickie, w: Debaty Polskiej Akademii Umiejętności, t. V, s. 78-87.
Klemensiewicz Zenon,1982, Główne zadania i właściwości nauczyciela polonisty, w: Kałkowska A. (red.), Klemensiewicz Z., Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Warszawa, s. 818-826.
Kłosińska Katarzyna, 2017, O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny – dwadzieścia lat później, w: Przyszłość polszczyzny-polszczyzna przyszłości, Kłosińska K., Zimny R. (red.), Warszawa, s. 36-47.
Kołodziejek Ewa, 2011, Co nam dało zróżnicowanie normy językowej, w: Norma językowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Skibski K. (red.), Poznań 69-75.
Kowalikowa Jadwiga, 1995, Między kulturą języka a skutecznością komunikacyjną, czyli jak mówi się dzisiaj w szkole, w: Pisarek W., Zgółkowa H. (red.), Kultura języka dziś, Poznań, s. 25-232.
Lamri Jeremy, 2021, Kompetencje XXI w. Kreatywność, komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja, Zręda A. (przeł.), Warszawa.
Markowski Andrzej, 2007, Norma językowa, w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa, s. 1626-1629.
Nocoń Jolanta, 2018, Lingwodydaktyka na progu XXI w. Konteksty, koncepcje, dylematy, Opole.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Zgółkowa H. (red.), t. 1–50, Poznań 1994–2005.
Rypel Agnieszka, 2009, Wzorzec językowy a wzorzec osobowy nauczyciela we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, w: Kształtowanie się wzorców i wzorów językowych, Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Skibski K. (red.), Poznań, s. 55-63.
Siewierski Jacenty, 2016, Wspólnota i tradycja w ewolucji społecznej, w: Firlit E., Gładys-Jakóbik J. (red.), Wybrane problemy współczesnego świata w refleksji socjologicznej, Warszawa, s. 37-62.
Skowronek Bogusław, 2013, Mediolingwistyka. Wprowadzenie, Kraków.
Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, Dunaj B. (red.), Warszawa.
Walczak Bogdan, 1998, Język jako składnik kulturowego kontekstu edukacji polonistycznej, w: Kwiatkowska-Ratajczak M., Wysłouch S. (red.), Konteksty polonistycznej edukacji, Poznań, s. 125-132.
Walczak Bogdan, 2008, Jeszcze o „barierze językowej” w lekturze dzieł literatury klasycznej, w: Gromadzka B., Mrozek D., Kaniewski J. (red.), Kultura-Język-Edukacja. Dialogi współczesności z tradycją, Poznań, s.113-121.
Wielki słownik poprawnej polszczyzny, 2007, Markowski A. (red.), Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Agnieszka Rypel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.