„Żart jest najlepszą dla mnie rekomendacją powagi.” O humorze poetyckim oraz Wisławy Szymborskiej zabawach słowem i obrazem

Abstrakt

W twórczości Wisławy Szymborskiej humor poetycki łączy się z filozoficznymi dociekaniami poświęconymi tak ważnym problemom, jak bycie człowieka w świecie. Poetka ujawnia reguły sprzeczności między wyobrażeniami w ludzkiej świadomości a ich realnym spełnieniem. Dwie kategorie - humor i mądrość – tworzą uzupełniający się układ i należą do domeny ironii, autoironii oraz sceptycyzmu. Humor Szymborskiej ma wartość poznawczą, weryfikuje bowiem uznane prawdy.

Po Nagrodzie Nobla (1996) następuje „zwrot ludyczny”, gdyż Szymborska ogłasza w periodykach wiersze żartobliwe, zabrane później w osobnej książce Rymowanki dla dużych dzieci (2003). Ważne są tutaj aspekty towarzyskiej zabawy, jak też tworzenia nowych literackich gatunków. Poetka kontynuuje tradycje poezji absurdystycznej, modyfikuje schematy zachodniego i polskiego limeryku, jak też w osobnych cyklach rozwija małe „neogatunki”, takie jak „moskaliki”, „lepieje”, „altruitki”, „podsłuchańce”. Warto też zwrócić uwagę na kolaże Szymborskiej (formy łączące obrazy i słowa), w których poetka powraca do zabaw surrealistów. W jej krótkich utworach podziwiamy poetycką inwencję oraz pomysłowość literackich konceptów.