Abstrakt
Autorka nawiązuje do opublikowanych w 2024 wyników badania myślenia kreatywnego PISA 2022. Dokumentują one ponadprzeciętną bystrość polskich uczennic i uczniów. Badaczka przekonuje, że wnioski te mówią nie tylko o predyspozycjach młodzieży. Mogą też sygnalizować opór szkoły wobec sformalizowanych i pozbawionych dydaktycznych uzasadnień wymagań wpisanych w podstawę programową. Dowodem potwierdzającym tę tezę są interpretacje opowiadania Gustawa Herlinga- Grudzińskiego Wieża dokonane samodzielnie przez absolwentów różnych szkół podstawowych. Licznie cytowane w szkicu fragmenty uczniowskich wypowiedzi obrazują nabyte przez nich umiejętności analityczne oraz spełniają kryteria myślenia twórczego.
Bibliografia
Raport badania myślenia kreatywnego PISA 2022, https://ibe.edu.pl/pl/aktualnosci/2437-wyniki-badania-myslenia-kreatywnego-pisa-2022 [dostęp: 4.07. 2024]
Bortnowski Stanisław, 2009, Jak zmienić polonistykę szkolną?, Warszawa.
Bruner Jerome, 2006, Kultura edukacji, Brzostowska-Tereszkiewicz T. (przeł.), Kraków.
Chętkowski Dariusz, 2024, Badania PISA: polskie nastolatki wypadły świetnie. Tylko dlaczego uczymy dzieci nie tego, co trzeba https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/2261563,1,badania-pisa-polskienastolatkiwypadly-swietnie-tylko-dlaczego-uczymy-dzieci-nie-tego-co-trzeba.read [dostęp: 4. 07.2024]
Chrząstowska Bożena, Wysłouch Seweryna, 1978, Poetyka stosowana, Warszawa.
Chrząstowska Bożena, 1987, Lektura i poetyka. Zarys problematyki kształtowania pojęć w szkole podstawowej, Warszawa.
Chrząstowska Bożena, Wantuch Wiesława, 2011, Ku samokształceniu, w: Innowacje i metody. Podręcznik dydaktyki kształcenia polonistycznego, Kwiatkowska-Ratajczak M. (red.), Poznań, s. 109-129.
Gloton Robert, Clero Claude, 1985, Twórcza aktywność dziecka, Wojnar I. (przeł.), Warszawa.
Herling-Grudziński Gustaw, 1990, Wieża, w: tegoż, Opowiadania zebrane, Poznań, s. 9-34.
Janus-Sitarz Anna, 2009, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze, Kraków.
Janus-Sitarz Anna, 2016, W poszukiwaniu czytelnika. Diagnozy, inspiracje, rekomendacje, Kraków.
Jaskółowa Ewa, 2013, Uwolnić interpretację, w: Nowe odsłony klasyki w szkole. Literatura XIX wieku, Jaskółowa E., Jędrych K. (red.), Katowice, s. 39–45.
Kaniewski Jerzy, 2019, Zadania przedmiotu a formacja kulturowa ucznia nastoletniego, Poznań.
Kłakówna Zofia Agnieszka, 2003, Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kompetencji, Kraków.
Kłakówna Zofia Agnieszka, 2016, Język polski. Wykłady z metodyki. Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty, Kraków.
Kołodziej Piotr, 2021, Literatura grozi myśleniem, Kraków.
Koziołek Krystyna, 2006, Czytanie z innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka, Katowice.
Koziołek Krystyna, 2017, Czas lektury, Katowice.
Kudelski Zdzisław, 1991, Między wyrzeczeniem a wieloznacznością (o „Wieży” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego), w: Etos i artyzm. Rzecz o Herlingu-Grudzińskim, Wysłouch S., Przybylski R. (red.), Poznań, s. 78-88.
Kwiatkowska-Ratajczak Maria, 2013, Po stronie praktyki. Szkice polonistyczne z dydaktyki szkolnej i akademickiej, Poznań.
Kwiatkowska-Ratajczak Maria, 2016, Wymiana idei. Szkice dydaktyczne o szkole i uniwersytecie, Poznań.
Kwiatkowska-Ratajczak Maria, 2020, Polonistyczny regres albo zawężanie uczniowskiej i nauczycielskiej swobody, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, nr 29. DOI: https://doi.org/10.31261/TPDJP.2020.29.01
Kwiatkowska-Ratajczak Maria, 2021, Docenić szkołę. Dydaktyczna teoria i metodyczna praktyka, Poznań.
Limont Wiesława, 2003, Twórczość w aspekcie cyklu życia, w: Twórczość – wyzwanie XXI wieku, Dombrowska E., Niedźwiecka A., (oprac.), Kraków, s. 17-28.
Myrdzik Barbara, 1999, Rola hermeneutyki w edukacji polonistycznej, Lublin.
Myrdzik Barbara, 2006, O „edukacji twórczej”. Refleksje nie tylko aksjologiczne, w: tejże, Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej, Lublin, s. 230-253.
Nęcka Edward,1992, Trening twórczości, Olsztyn.
Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Założenia – oceny – postulaty, 1980, Chrząstowska B., Kostkiewiczowa T. (red), Warszawa.
Pieniążek Marek, 2013, Uczeń jako aktor kulturowy: polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności, Kraków.
Pilch Anna, 2003, Kierunki interpretacji tekstu poetyckiego. Literaturoznawstwo i dydaktyka, Kraków.
Sienko Maria, 2019, Skąd się bierze i na czym polega "szkolna schizofrenia"?, "Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonorum et Linque Polonae. Pertinetia", nr 10. DOI: https://doi.org/10.24917/20820909.10.10
Stróżewski Władysław, 1983, Dialektyka twórczości, Warszawa.
Szczukowski Dariusz, 2019, Praktyki lekturowe, Gdańsk.
Tomaszewska Grażyna, 2019, Praktyki czytania. Ponowoczesna interpretacja a szkoła, Gdańs
Tomaszewska Grażyna. 2021 Przeciw gotowym odpowiedziom. Literatura i dydaktyka literatury w czytelniczych spotkaniach, Gdańsk.
Tomaszewska Grażyna, 2023, Przyszłość humanistyki a interpretacja – perspektywa edukacyjna, w: Polonistyczne nauczycielskie studia z przyszłością, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” Katowice, t. 32.
Twórczość i tworzenie w edukacji polonistycznej, 2012, Janus-Sitarz (red.), Kraków.
Twórczość w szkole. Rzeczywiste i możliwe aspekty zagadnienia, 2011, Myrdzik B., Karwatowska M. (red.), Lublin.
Twórczość w teorii i praktyce, 2004, Popek S. (red.), Lublin.
Uryga Zenon, 1982, Odbiór liryki w klasach maturalnych, Warszawa-Kraków.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Maria Kwiatkowska-Ratajczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.