„Otworzyć drzwi do świata”. Edukacyjna filozofia podstaw programowych w wybranych krajach Europy Zachodniej
PDF

Słowa kluczowe

filozofia edukacji
podstawy programowe
cele kształcenia
edukacja w języku ojczystym
światocentryczny model nauczania

Jak cytować

Bobiński, W. (2022). „Otworzyć drzwi do świata”. Edukacyjna filozofia podstaw programowych w wybranych krajach Europy Zachodniej. Polonistyka. Innowacje, (15), 21–34. https://doi.org/10.14746/pi.2022.15.3

Abstrakt

Artykuł dotyczy współczesnych idei i założeń edukacyjnych, wyrażonych w niektórych podstawach programowych państw europejskich – Finlandii, Norwegii, Szwecji, Szkocji, Irlandii. W dokumentach tych ujawniają się filozoficzne podstawy edukacji powszechnej, które odnaleźć można także w polityce edukacyjnej innych wysoko rozwiniętych państw demokratycznych. Omawiana w tekście filozofia kształcenia systemowego ujawnia się w kilku zasadniczych wektorach – wspierania wartości kluczowych dla demokracji liberalnej; przekraczania granic kształcenia przedmiotowego na rzecz kształtowania postaw, kompetencji, dyspozycji i nawyków; wreszcie – inspirowania do aktywności i działań twórczych w wielu dziedzinach życia. Za Gertem Biestą taki model edukacyjny określa się jako „światocentryczny”, bądź „życiocentryczny”, w przeciwieństwie do modelu programocentrycznego, właściwego np. polskiemu systemowi oświaty. W modelu światocentrycznym edukacja staje się przestrzenią kształtowania kluczowych kompetencji egzystencjalnych, jak poznawanie i interpretacja zjawisk, budowanie tożsamości i relacji z innymi, aktywne nastawienie do świata. Tak rozumiana edukacja staje się procesem inicjowania i odkrywania podmiotowości człowieka.

https://doi.org/10.14746/pi.2022.15.3
PDF

Bibliografia

Basic Education Act, https://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/1998/en19980628.pdf (dostęp: 21.10.2021).

Biesta Gert, 2016, The Beautiful Risk of Education, London and New York.

Cook Charlie, It’s the Education, Stupid, https://cookpolitical.com/analysis/national/national-politics/its-education-stupid (dostęp: 18.10.2021).

Core curriculum – values and principles for primary and secondary education, https://www.regjeringen.no/contentassets/53d21ea2bc3a4202b86b83cfe-82da93e/core-curriculum.pdf (dostęp: 20.10.2021).

Curriculum for Excellence, Literacy and English. Experiences ad Outcomes, https://education.gov.scot/Documents/literacy-english-eo.pdf (dostęp: 2.11.2021).

Curriculum for the compulsory school, preschool class and school-age educare, REVISED 2018, https://www.skolverket.se/getFile?file=3984 (dostęp: 20.10.2021).

Dewey John, My Pedagogic Creed, http://dewey.pragmatism.org/creed.htm (dostęp: 19.10.2021).

Edukacja, głupcze! Rozmawiają Jerzy Hausner i Mateusz Zmyślony, „Miesięcznik Społeczno-Kulturalny Kraków”, listopad 2020, https://www.miesiecznik.krakow.pl/teksty-z-miesiecznika/edukacja-glupcze/ (dostęp: 18.10.2021).

Junior Cycle English, https://www.curriculumonline.ie/getmedia/d14fd46d-5a10-46fc-9002-83df0b4fc2ce/JuniorCycle_-English_-specification_amended_2018.pdf (dostęp: 24.10.2021).

Komeński Jan Amos, 1931, Wielka dydaktyka (w skrócie), Banszel J. (przeł.), Warszawa.

National Core Curriculum for Basic Education 2014. Publications 2016:5, 2016, Helsinki.

Scotland’s Curriculum for Excellence. Scotland’s Approach, https://scotlandscurriculum.scot/3/ (dostęp: 25.10.2021).

Sławek Tadeusz, 2019, Alicja, czyli o co chodzi w uczeniu, w: Kształcenie nauczycieli. Wyzwanie i zaangażowanie, Bobiński W., Sujecka-Zając J. (red.), Kraków.

Tierney John J., „It’s the Education, Stupid”, https://www.iwp.edu/faculty/john-j-tierney-jr/ (dostęp: 18.10.2021).

Tomaszewska Grażyna, 2021, Przeciw gotowym odpowiedziom. Literatura i dydaktyka literatury w czytelniczych spotkaniach, Gdańsk.

Żegnałek Jan, Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego, https://repozytorium.uph.edu.pl/bitstream/handle/1133/3236/Zegnalek.K.Dydaktyka_Jana_Amosa_Komenskiego.pdf?sequence=1 (dostęp: 20.10.2021).