Słowa kluczowe
niepaństwowe ugrupowania zbrojne
przemoc zbrojna
rząd Afganistanu
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza głównych przyczyn akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie. Problem badawczy ujęty został w pytaniu, jakie są główne przyczyny akceptacji przez część społeczeństwa afgańskiego prowadzenia działań zbrojnych przez podmioty niepaństwowe? Chodzi głównie o radykalne grupy islamistyczne, watażków i ich nielegalne milicje, ale także o organizacje terrorystyczne i przestępcze. Wśród głównych przyczyn autor wskazuje ingerencję mocarstw, okupację i działania wojsk koalicyjnych; konflikt kulturowy i godzenie w wartości kulturowe; korupcję i niekompetencję władz; konflikty wewnętrzne oraz narkobiznes. Mają one charakter zarówno historyczny, polityczny, kulturowy, społeczny i ekonomiczny, a w ich tle znajdują się przesłanki natury psychologicznej. Ponadto są złożone i wzajemnie ze sobą powiązane. Spajają je wspólne elementy, takie jak odmienne postrzeganie tych samych zjawisk przez strony konfliktu, rozbieżny światopogląd i system wartości oraz kolizyjne lub sprzeczne cele i interesy. W ramach postkolonialnego nurtu podejścia do bezpieczeństwa szczególne znaczenie odgrywają historyczne i współczesne stosunki z mocarstwami. Przemoc zbrojna każdego roku pochłania w Afganistanie tysiące ofiar. Przyczyny tej przemocy, natura konfliktu i specyfika walczących stron powodują, że w najbliższym czasie nie należy się spodziewać zmniejszenia poziomu przemocy zbrojnej w Afganistanie. Społeczność międzynarodowa nie może odwrócić się od Afganistanu, ponieważ to doprowadziłoby do jeszcze poważniejszej destabilizacji kraju i w konsekwencji odzyskania władzy przez talibów.
Bibliografia
Ayoob M. (1980), The Roots of Conflict, w: Conflict and Intervention in the Third World, red. M. Ayoob, Australian National University Press, Canberra.
Briscoe I. (2013), Non-conventional armed violence and non-state actors: challenges for mediation and humanitarian action, May, https://www.clingendael.org/sites/default/files/pdfs/Non-conventional%20armed%20violence%20and%20nonstate%20actors,%20challenges%20for%20mediation%20and%20humanitarian%20action.pdf, 10.01.2020.
Cordesman A., Hess A. (2014), Prospects for transition In Afghanistan, w: Afghanistan, Pakistan and Strategic Change. Adjusting Western regional policy, red. J. Krause, Ch. K. Mallory IV, Routledge, London–New York.
Coupland R. M. (2001), Armed Violence, „M&GS”, no. 7.
Crawford N. C. (2016), Update on the Human Costs of War for Afghanistan and Pakistan, 2001 to mid-2016, August, http://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/2016/War%20in%20Afghanistan%20and%20Pakistan%20UPDATE_FINAL_corrected%20date.pdf, 22.06.2018.
Czaputowicz J. (2012), Bezpieczeństwo międzynarodowe. Współczesne koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dereń J. (2015), Afganistan: ofiara geopolitycznych gier czy wojownik etnicznych wojen, w: Afganistan 2014 – rok zwycięstwa czy rok porażki? Doświadczenia dla przyszłości, red. A. Drzewicki, G. Rdzanek, BEL Studio, Warszawa.
Englehart N. A. (2016), Non-state Armed Groups as a Threat to Global Security: What Threat, Whose Security?, „Journal of Global Security Studies”, no. 1(2).
Geib R. (2009), Armed violence in fragile states, „International Review of the Red Cross”, vol. 91, no. 873.
Gorodnichenko Y., Roland G. (2012), Understanding the Individualism-Collectivism Cleavage and its Effects: Lessons from Cultural Psychology, https://eml.berkeley.edu/~groland/pubs/IEA%20papervf.pdf, 15.01.2020.
Gruszczak A. (2011), Is NATO still needed? An unorthodox perspective on the North Atlantic Treaty Organization on the example of the Afghan conflict, „The Yearbook of International Security”.
Gryz J. (2007), Ewolucja znaczenia siły militarnej w polityce międzynarodowej, w: Afganistan: militarny i pozamilitarny wymiar stabilizacji. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej 12 kwietnia 2007 r., red. D. Strasburger i in., Akademia Obrony Narodowej, Warszawa.
Gwiazda A. (2007), Słabnące państwo, „Świat Idei i Polityki”, t. 7.
Harshé R. (2016), Situating Afghanistan in a globalizing world, w: Afghanistan Post-2014. Power configurations and evolving trajectories, red. R. Harshé, D. Tripathi, Routledge, New Delhi–London–New York.
Hoehn A. R., Harting S. (2010), Risking NATO: testing the limits of the alliance in Afghanistan, RAND Corporation, Santa Monica.
Institute for Economics & Peace (2019), Global Terrorism Index 2019. Measuring the Impact of Terrorism, http://visionofhumanity.org/app/uploads/2019/11/GTI-2019web.pdf, 15.01.2020.
Jahangir A., Javaid U. (2018), Afghanistan Imbroglio: The Unintended Consequences of Foreign Interventions, „South Asian Studies”, vol. 33, no. 2.
Jauffret J. Ch. (2014), Afganistan 2001–2013. Kronika przepowiedzianego braku zwycięstwa, tłum. E. Cylwik, J. Sheybal, Wydawnictwo Dialog, Warszawa.
Jones S. G. (2010), In the Graveyard of Empires. America’s War in Afghanistan, W. W. Norton & Company, New York–London.
Jureńczyk Ł. (2007), Fundamentalizm muzułmański afgańskich talibów i ich stosunek do innych religii, „Polityka i Społeczeństwo”, nr 4.
Jureńczyk Ł. (2013), Wojna z talibami i Al-Kaidą. Afganistan w latach 1994–2012, Wydawnictwo Grado, Toruń.
Jureńczyk Ł. (2016a), Narkobiznes w Afganistanie, „Kwartalnik Bellona”, nr 1.
Jureńczyk Ł. (2016b), Polska misja w Afganistanie. Wojsko Polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Kamiński T. (2008), Afganistan. Parła nist, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Warszawa.
Keane C. (2016), US-Nation Building in Afghanistan, Routledge, London–New York.
Koplan J. P., Rosenberg M., Krug E. (1998), Violence prevention: A public health policy, Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta.
Krause J., Mallory Ch. K. IV (2014), Adjusting Western strategy towards Afghanistan and Pakistan, w: Afghanistan, Pakistan and Strategic Change. Adjusting Western regional policy, red. J. Krause, Ch. K. Mallory IV, Routledge, London–New York.
Kulesa Ł., Górka-Winter B. (2012), From followers to leaders as ‘coalition servants’: the Polish engagement in Afghanistan, w: Statebuilding in Afghanistan. Multinational contributors to reconstruction, red. N. Hynek, P. Marton, Routledge, London–New York.
Langenfeld P. (2011), Afganistan. Dotknąłem wojny, Wydawnictwo ENDER, Ustroń.
Levi-Sanchez S. (2017), The Afghan-Central Asia Borderland. The state and local leaders, Routledge, London–New York.
Lawless G. J., Constantineau P., Dizboni A. (2017), A Hermeneutic Analysis of Military Operations in Afghanistan, Palgrave Macmillan, New York.
Maley W. (2002), The Afghanistan Wars, Palgrave Macmillan, New York.
McQuinn B., Oliva F. (2018), Preliminary scoping report analyzing and engaging non-state armed groups in the field, United Nations System Staff College, Torino.
Modrzejewska-Leśniewska J. (2010), Afganistan, Wydawnictwo Trio: Warszawa.
Moïsi D. (2012), Geopolityka emocji, tłum. R. Włoch, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
O’Connell A. B. (2017), Why we aren’t ‘winning’ in Afghanistan, „The Washington Post”, 10 August, https://www.washingtonpost.com/opinions/america-is-relying-too-much-on-military-power-in-afghanistan/2017/08/10/102a565e-7d19-11e7-a669-b400c5c7e1cc_story.html?utm_term=.f7fecb9d7c68, 22.06.2018.
Ogdowski M. (2011), Z Afganistanu.pl. Alfabet polskiej misji, Wydawnictwo ENDER, Ustroń.
Olchowski J. (2010), Kultura i zjawiska dezintegracji i konfliktu, w: Międzynarodowe stosunki kulturalne, red. R. Zenderowski, K. Cebul, M. Krycki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Pawłuszko T. (2012), Afganistan w polityce Stanów Zjednoczonych, w: Stracona dekada? Polityka bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych wobec „globalnych obszarów niestabilności” (Iraku, Iranu, KRL-D oraz Afganistanu) w latach 2001–2011, red. Ł. Smalec, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Perito R. M. (2012), Afghanistan’s Civil Order Police. United States Institute of Peace Special Report, Washington, May, http://www.usip.org/sites/default/files/SR307.pdf, 22.06.2018.
Qassem A. S. (2016), Afghanistan’s Political Stability. A Dream Unrealised, Routledge, London–New York.
Rączkiewicz M. (2011), Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki w okresie prezydentury G. W. Busha w ujęciu regionalnym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Rietjens S. (2012), Between expectations and reality: the Dutch engagement in Uruzgan, w: Statebuilding in Afghanistan. Multinational contributors to reconstruction, red. N. Hynek, P. Marton, Routledge, London–New York.
Schroeder R. (2014), Not too little, but too late: ISAF’s strategic restart of 2010 in light of the coalition’s previous mistakes, w: Afghanistan, Pakistan and Strategic Change. Adjusting Western regional policy, red. J. Krause, Ch. K. Mallory IV, Routledge, London–New York.
Sellin J. Th. (1938), Culture Conflict and Crime, „American Journal of Sociology”, vol. 44, no. 1, http://www.jstor.org/stable/2768125seq=1#page_scan_tab_contents, 22.06.2018.
Sepp K. I. (2006), Best Practices in Counterinsurgency, „Military Review”, October, Special Edition.
Sieff K., Salahuddin S. (2014), Mohammad Quasim Fahim: The first vice-president of Afghanistan, whose career was dogged by allegations of atrocities and corruption, „Independent”, 11 March, http://www.independent.co.uk/news/obituaries/mohammad-qasim-fahim-the-first-vicepresident-of-afghanistan-whose-career-was-dogged-by-allegations-of-atrocities-and-corruption-9182663.html, 22.06.2018.
Sierakowska-Dyndo J. (2007), Granice wyobraźni politycznej Afgańczyków. Normatywno-aksjologiczne aspekty tradycji afgańskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
The Fund for Peace (2019), Fragile States Index. Annual Report 2019, https://fundforpeace.org/wp-content/uploads/2019/04/9511904-fragilestatesindex.pdf, 15.01.2020.
UNAMA (2018), Afghanistan. Protecting of Civilians in Armed Conflict. Annual Report 2017, 15 February, https://unama.unmissions.org/afghanistan-10000-civilian-casualties-2017-un-report-suicide-attacks-and-ieds-caused-high-number, 22.06.2018.
UNODC (2014), Afghanistan Opium Survey 2014, November, https://www.unodc.org/documents/crop-monitoring/Afghanistan/Afghan-opium-survey-2014.pdf, 22.06.2018.
UNODC (2018), Afghanistan Opium Survey 2017, May, https://www.unodc.org/documents/crop-monitoring/Opium-survey-peace-security-web.pdf, 22.06.2018.
Whitlock C. (2019), In documents, US military trainers describe Afghan security forces as incompetent, unmotivated and rife with deserters, „Stars and Stripes”, 9 December, https://www.stripes.com/in-documents-us-military-trainers-describe-afghan-security-forces-as-incompetent-unmotivated-and-rife-with-deserters-1.610484, 15.01.2020.
Williams M. J. (2011), The Good War. NATO and the Liberal Conscience in Afghanistan, Palgrave Macmillan, New York.
Zając J. (2010), Państwa arabskie wobec europejskiej koncepcji demokracji i praw człowieka, w: Kulturowe uwarunkowania rozwoju w Azji i Afryce, red. K. Górak-Sosnowska, J. Jurewicz, Wydawnictwo Ibidem, Łódź.