Abstrakt
Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.Bibliografia
(www 1) http://swk.pl/feniks/laureaci/2007/ [dostęp: 03.09.2017].
(www 2) Gorzowski Internetowy Informator Kulturalny http://giik.pl/o_instytucji/176/o_szymonie_gietym.html [dostęp: 17.03.2018].
Ariès P., 1992, Człowiek i śmierć, Warszawa.
Baczak J., 1995, Zapiski z nocnych dyżurów, Kraków.
Barański J., 1999, Udział zmysłów w doznaniu śmierci. Wzrok, dotyk i węch 1493 do 1823, w: Problemy współczesnej tanatologii, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1999, s. 119–130.
Kopaliński W., 2006, Słownik symboli, Warszawa.
Bielik-Robson A., 1997, Nieukończona praca żałoby – o rzekomym tabu śmierci w kulturze Zachodu, „Czas Kultury”, nr 2, s. 16–17.
Borkowski I., 2007, Śmierć i jej wartość w mediatyzowanym świecie, w: Antynomie wartości.
Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie, red. A. Oskiera, Łódź, s. 303–307.
Bortkiewicz P., 2000, Tanatologia. Zarys problematyki moralnej, Poznań.
du Boulay S., Rankin M., 2009, Okno nadziei. Cicely Saunders – założycielka ruchu hospicyjnego, przeł. I. Sumera, Kraków.
Brehant J., 1980, Thanatos. Chory i lekarz w obliczu śmierci, Warszawa, s. 19–21.
Czapliński P., 2001, Mikrologi ze śmiercią. Motywy tanatyczne we współczesnej literaturze polskiej, Poznań.
Emmanuel-Schmitt E., 2007, Oskar i pani Róża, Kraków.
Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” 1984, nr 4, s. 115–129.
Grzegorczyk J., 2007, Niebo dla akrobaty, Kraków.
Herej-Szymańska K., 2002, Językowy obraz umierania w Biblii, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 407–420.
Herej-Szymańska K., 2005, Atrybuty śmierci we współczesnych przekładach Biblii, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 361–367.
Kalbarczyk A., 2004, Modernista w świecie „po”, „Akcent” nr 1–2, http://akcentpismo.pl/spis-tresci-numeru-1-22004/adam-kalbarczyk-modernista-w-swiecie-po/ [dostęp: 15.03.2018].
Krasowska-Marut A., 2002, Obrazy śmierci w pismach codziennych, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 399–406.
Kurowska J., 2010, Frazeologia śmierci. Porównanie sposobów mówienia o śmierci w języku polskim i hindi, Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. XIV, red. J. Kolbuszewski, s. 137–146.
Okupnik M., 2005, Madame Śmierć. Motywy tanatyczne w twórczości Krystyny Kofty, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 435–441.
Stasiuk A., 1998, Dwie sztuki (telewizyjne) o śmierci, Czarne.
Wysoczański W., 2002, Nagłówki prasowe z wyrazem śmierć. Analiza formalnoznaczeniowa, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 2002, s. 419–431.
Wysoczański W., 2005, Post mortem – językowo-kulturowe zobrazowanie okoliczności pośmiertnych (I), w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 351–367.
Wrześniewska-Pietrzak M., 2009, Kilka uwag o językowym obrazie życia i śmierci w poezji Karola Wojtyły, w: Jan Paweł II – wychowawca młodych, red. M. Rybka, Poznań, s. 179–194.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Poznańskie Spotkania Językoznawcze udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Poznańskich Spotkaniach Językoznawczych pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).