Władza polityczna w refleksji humanizmu pedagogiki społecznej

Abstrakt

Artykuł przedstawia złożoną i wielopłaszczyznową historię władzy jako zjawiska politycznego, oraz humanizmu jako systemu wartości moralnych z naciskiem na ich humanitarny sens, czyli na mechanizmy regulujące stosunki międzyludzkie. Zarów

no władza jak i obszar humanizmu ogólnoludzkiego, są zjawiskami bardzo silnie uzależnionymi od czasu i warunków, jakie czas kształtuje i narzuca rzeczywistości, zarówno w obszarze zachowań społecznych człowieka, jak i warunków materialnych, gospodarczych w jakich kolejne pokolenia i różne formacje kulturowe określonych społeczeństw egzystują.

Historia człowieka dość jednoznacznie ukazuje dominację zjawiska władzy nad elementami kultury i innych humanistycznych warunków i wartości życia ludzkiego. Czynnik decydujący o jakości życia społecznego, oraz kształtowania się jakości kultury i cywilizacji człowieka, zależy od charakteru władzy, która objawiać się może w postaci „służby”, lub w postaci „panowania”.

Rozróżnienie tych dwu form władzy sięga korzeniami do źródeł religijnych ksiąg Nowego Testamentu, oraz do najstarszych dokumentów filozofii greckiej, do Arystotelesa i Stoików. Jednak praktyka władzy starożytnej, a jeszcze bardziej średniowiecznej doprowadziła do trwałego ukształtowania się władzy jako narzędzia panowania. Najdobitniej objawiło się to w koncepcjach makiawellizmu na początku 16. w.

Następnie artykuł ilustruje historyczne przykłady władców „służebnych” i władców „panujących”. Niestety, dominacja tych drugich nad pierwszymi jest przytłaczająca. Równocześnie zauważyć można w narracji historii powszechnej wyjątkowe traktowanie wszelkiej władzy bez względu na jej udokumentowane winy i okrucieństwo. I ta pobłażliwość wobec władzy panującej jest zdumiewająca zważywszy na ciągłość okrucieństwa i zbrodni, jakie obciążają władzę od starożytności do współczesności, zważywszy na fakt, że władza na wszelkie sposoby niszczyła naczelną wartość współczesnego świata: godność ludzką. Wiek XX nie pozostawia złudzeń, że w konflikcie między wartościami humanizmu i jej główną wartością – godnością człowieka niekwestionowanym zwycięzcą jest „władza”.