Abstrakt
This paper discusses the first 3 mentions of the entry LUTER, as a common word, in the Polish language. They were recorded by Bartlomiej of Bydgoszcz in his dictionaries dated 1532 and 1544. According to the analysis made in the article, these are the examples of extremely quick registration of a new word in the Polish language, and most probably the only confirmations of this lexeme in dictionaries in 16th century and two subsequent centuries. The detailed write-up of the location of the entry LUTER in both dictionaries by Bartlomiej allowed the recollection of the lexicographic method applied by the monk and – in comparison with other religious Polish vocabulary – emphasizing the uniqueness of recording the entry LUTER as a common word, only a dozen years after the Reformation.Bibliografia
Teksty źródłowe
Mym28 – Franciszek Mymer, Dictionarium…, Kraków 1528.
Mym41 – Franciszek Mymer, Dictionarium…, Kraków 1541.
R – słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z 1544 roku.
S – słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z 1532 roku.
SłacP – Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, red. Marian Plezia t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Instytut Języka Polskiego PAN, Wrocław–Kraków 1953–2014.
SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Renata Mayenowa, Franciszek Pepłowski, Krzysztof Mrocewicz, t. 1–36, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Instytut Badań Literackich – Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa 1966–2012.
SPXVII/XVII – Słownik języka polskiego XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, red. Krystyna Siekierska, t. 1, IJP PAN, Kraków 1999–2004 (oraz wydanie internetowe słownika + kartoteka – zob. RCIN).
Literatura
Erzepki Bolesław (1900), Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy, Drukarnia Dziennika Poznańskiego, Poznań.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2016), Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy jako źródło rzadkiej terminologii XVI wieku, w: System – tekst – człowiek. Studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red. Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Iwona Kaproń-Charzyńska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 63–79.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2017a), Przypomnienie słowników Bartłomieja z Bydgoszczy z lat 1532 i 1544, „Studia Językoznawcze.
Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” t. 16, s. 107–133.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2017b), Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy (1532 i 1544). Stan badań i perspektywy badawcze, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” t. 24 (44), nr 1, s. 13–26.
Kędelska Elżbieta (1989), Pierwsze drukowane słowniki łacińsko-polskie jako źródło Bartłomieja z Bydgoszczy, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, s. 31–45.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (1999), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 1 (A–G), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2003), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 2 (H–M), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta, (2005), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 3 (N–Pleć), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2009), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 4 (Plemię–Pytlowany), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2012), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 5 (R–Stracenie), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kwilecka Irena, Popowska-Taborska Hanna (1977), Bartłomiej z Bydgoszczy leksykograf polski pierwszej połowy XVI w., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Gdańsk.
Szmańda Edward (1980), Przyczynek do życiorysu i działalności pisarskiej Bartłomieja z Bydgoszczy, „Język Polski”, z. 5, s. 331–338.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).