Keywords
lexicography
Polish religious vocabulary (the Reformation)
How to Cite
Number of views: 349
Number of downloads: 215
Abstract
This paper discusses the first 3 mentions of the entry LUTER, as a common word, in the Polish language. They were recorded by Bartlomiej of Bydgoszcz in his dictionaries dated 1532 and 1544. According to the analysis made in the article, these are the examples of extremely quick registration of a new word in the Polish language, and most probably the only confirmations of this lexeme in dictionaries in 16th century and two subsequent centuries. The detailed write-up of the location of the entry LUTER in both dictionaries by Bartlomiej allowed the recollection of the lexicographic method applied by the monk and – in comparison with other religious Polish vocabulary – emphasizing the uniqueness of recording the entry LUTER as a common word, only a dozen years after the Reformation.References
Teksty źródłowe
Mym28 – Franciszek Mymer, Dictionarium…, Kraków 1528.
Mym41 – Franciszek Mymer, Dictionarium…, Kraków 1541.
R – słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z 1544 roku.
S – słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z 1532 roku.
SłacP – Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, red. Marian Plezia t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Instytut Języka Polskiego PAN, Wrocław–Kraków 1953–2014.
SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Renata Mayenowa, Franciszek Pepłowski, Krzysztof Mrocewicz, t. 1–36, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Instytut Badań Literackich – Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa 1966–2012.
SPXVII/XVII – Słownik języka polskiego XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, red. Krystyna Siekierska, t. 1, IJP PAN, Kraków 1999–2004 (oraz wydanie internetowe słownika + kartoteka – zob. RCIN).
Literatura
Erzepki Bolesław (1900), Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy, Drukarnia Dziennika Poznańskiego, Poznań.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2016), Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy jako źródło rzadkiej terminologii XVI wieku, w: System – tekst – człowiek. Studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red. Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Iwona Kaproń-Charzyńska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 63–79.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2017a), Przypomnienie słowników Bartłomieja z Bydgoszczy z lat 1532 i 1544, „Studia Językoznawcze.
Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” t. 16, s. 107–133.
Jankowiak Lucyna Agnieszka (2017b), Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy (1532 i 1544). Stan badań i perspektywy badawcze, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” t. 24 (44), nr 1, s. 13–26.
Kędelska Elżbieta (1989), Pierwsze drukowane słowniki łacińsko-polskie jako źródło Bartłomieja z Bydgoszczy, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, s. 31–45.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (1999), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 1 (A–G), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2003), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 2 (H–M), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta, (2005), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 3 (N–Pleć), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2009), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 4 (Plemię–Pytlowany), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kędelska Elżbieta, Kwilecka Irena, Łuczak Arleta (2012), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, cz. 5 (R–Stracenie), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Kwilecka Irena, Popowska-Taborska Hanna (1977), Bartłomiej z Bydgoszczy leksykograf polski pierwszej połowy XVI w., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Gdańsk.
Szmańda Edward (1980), Przyczynek do życiorysu i działalności pisarskiej Bartłomieja z Bydgoszczy, „Język Polski”, z. 5, s. 331–338.
License
Authors
The Author declares that they are entitled to personal and property (material) copyrights to their work published in “Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, and that these rights are not limited by the terms of Author’s agreement. The Author warrants the originality, authorship, and sole ownership of all rights to the Work, and affirms that they have the right to grant all kinds of licenses hereinabove without infringing on the intellectual property rights of any third party, including personal rights.
The Author(s) retains copyright to their article and the right to freely dispose of the work, granting Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free licence under the Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons licence to use the Work without territorial restrictions for an indefinite period in the fields of use designated in the Author’s agreement.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Other
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to the journal as a whole (including its layout, graphic design, title, cover design, logo and more).