Zwięzła historia języka polskiego – założenia opisu

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2015
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.4
Słowa kluczowe:
history of language, differentiation, integration, communicative breakthrough, periodization

Main Article Content

Bogusław Dunaj
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie

Abstrakt

The article begins with the presentation of the previous syntheses of the history of the Polish language. Next, the foundations of the description have been presented. According to the author they should comprise, among others, the processes of linguistic differentiation, occurring at the level of the: a) system, b) style as well as the process of linguistic integration leading to the creation of a general language. In the historical and linguistic description, the author distinguished 3 levels: a) political, social and cultural background, b) communicative aspects, c) linguistic aspects. While discussing the problem of linguistic communication, the author draws readers’ attention to three communicative breakthroughs in the history of the Polish language: a) in the first half of the 16th c., b) after World War II, c) at the turn of the 20th century. The article is concluded with a proposal of periodization of the history of the Polish language. The author has divided the history of the Polish language—comprising more than ten centuries—into two great epochs: a) until the beginning of the 16th century, b) from the 16th century until the modern times. They have been divided into subperiods on the basis of varied criteria: historical, linguistic and communicative.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Dunaj, B. (2015). Zwięzła historia języka polskiego – założenia opisu. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 22(1), 69-80. https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.4
Numer
Tom 22 Nr 1 (2015)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Bogusław Dunaj, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie

prof. dr hab. Bogusław Dunaj – Uniwersytet Jagielloński (do 2011 roku), Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie (obecnie); zainteresowania naukowe: gramatyka historyczna i historia języka polskiego, miejska polszczyzna mówiona, współczesny język polski: fonetyka, fleksja, słownictwo, poprawność językowa, leksykografia.

Bibliografia

  1. Bajerowa Irena (1964), Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Ossolineum, Wrocław.
  2. Bajerowa Irena (1986), Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. I, Ortografia i fonologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  3. Bajerowa Irena (1992), Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. II, Fleksja, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  4. Bajerowa Irena (2000), Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. III, Składnia. Synteza, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
  5. Bajerowa Irena (2003), Zarys historii języka polskiego 1939–2000, PWN, Warszawa.
  6. Baudouin de Courtenay Jan N. (1922), Zarys historii języka polskiego, Polska Składnica Pomocy Szkolnych, Warszawa.
  7. Borawski Stanisław (2000), Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, PWN, Warszawa.
  8. Borawski Stanisław (2005), Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, w: Rozprawy o historii języka, red. Stanisław Borawski, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 13–61.
  9. Brückner Aleksander (1906), Dzieje języka polskiego, Ossolineum, Lwów.
  10. Dunaj Bogusław (1975), Język polski najstarszej doby piśmiennej (XII-XIII w.), PWN, Warszawa.
  11. Dunaj Bogusław (1981), Odmiana oficjalna i nieoficjalna języka mówionego, w: Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa 1, red. Bogusław Dunaj, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze”, z. 70, s. 11–20.
  12. Dunaj Bogusław (1985), Sytuacja komunikacyjna a zróżnicowanie polszczyzny mówionej, „Język Polski”, nr 2–3, s. 88–98.
  13. Dunaj Bogusław (1989), Historia języka w ujęciu Jana Baudouina de Courtenay, w: Jan Baudouin de Courtenay a lingwistyka światowa. Materiały z konferencji międzynarodowej, Warszawa 4-7 IX 1979, red. Janusz Rieger, Mieczysław Szymczak, Stanisław Urbańczyk, Ossolineum, Wrocław, s. 391–395.
  14. Dunaj Bogusław (1994), Kategoria oficjalności, w: Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej), red. Zofia Kurzowa i Władysław Śliwiński, Kraków, s. 23–31.
  15. Dunaj Bogusław (2011), Zenon Klemensiewicz jako historyk języka, w: W służbie nauki, nr 20, Archiwum Nauki PAN i PAU, Kraków, s. 25–31.
  16. Klemensiewicz Zenon (1956), Zagadnienia i założenia historii języka polskiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 86–137.
  17. Klemensiewicz Zenon (1961–1965–1972), Historia języka polskiego, t. I, II, III, PWN, Warszawa.
  18. Kucała Marian (1978), Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Ossolineum, Wrocław.
  19. Lehr-Spławiński Tadeusz (1947), Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Wydaw­nictwo S. Arcta, Warszawa.
  20. Lubaś Władysław (1979), Społeczne uwarunkowania współczesnej polszczyzny. Szkice socjolingwistyczne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  21. Mazur Jan (1993), Geschichte der polnischen Sprache, Peter Lang, Frankfurt am Main.
  22. Mika Tomasz (2012), „Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  23. Mycawka Mirosława (2012), Język polski XIV wieku. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  24. Ostaszewska Danuta, red. (2002), Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Śląsk, Katowice.
  25. Słoński Stanisław (1934), Historia języka polskiego w zarysie, Ossolineum, Lwów.
  26. Stępień Paweł, red. (2009), Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, Biblioteka Naukowa, Warszawa.
  27. Stieber Zdzisław (1956), Udział poszczególnych dialektów w formowaniu polskiego języka literackiego, w: Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich. Materiały z metodologicznej konferencji szkoleniowej PAN, Zakopane, marzec 1955, PWN, Warszawa, s. 97–120; przedruk, w: tegoż (1974), Świat językowy Słowian, PWN, Warszawa, s. 272–294.
  28. Szlifersztejn Salomea (1964), Historia języka a gramatyka historyczna w studiach polonistycznych, „Poradnik Językowy”, s. 317–324.
  29. Trawińska Maria (2014), Rękopis najstarszej poznańskiej księgi ziemskiej (1386-1400). Wokół analizy filologicznej, Rys, Poznań.
  30. Twardzik Wacław, Keller Felix, wyd. (1988–2000–2004), „Rozmyślanie przemyskie”. Transliteracja, transkrypcja, podstawa łacińska, niemiecki przekład, t. 1, t. 2, t. 3, Indeks pełny wyrazów i form. Indeks frekwencyjny. Indeks a tergo, H U.W., Weiher–Freiburg.
  31. Urbańczyk Stanisław (1963), Periodyzacja dziejów polskiego języka literackiego, w: Z polskich studiów slawistycznych, S. 2, PWN, Warszawa, s. 223–235; przedruk w: tegoż (1979), Prace z dziejów języka polskiego, Ossolineum, Wrocław, s. 50–62.
  32. Walczak Bogdan (1995), Zarys dziejów języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
  33. Wyderka Bogusław (2014), Problemy teoretyczne współczesnej dialektologii, w: Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”, Kraków, 27-28 września 2013 r., red. Maciej Rak i Kazimierz Sikora, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 13–21.