Abstrakt
The aim of the article is to demonstrate the rivalries stemming from the Old-Polish variant forms/ albo and abo in the 16th-century printed material from Cracow, having the strongest influence upon the forming literary Polish language. The article tries to answer the question how a certain linguistic custom was established, not being a norm yet. For comparison, the process has also been shown in the prints from the northern borderland of Poland and Great Poland, the regions which at that time did not have such a significant influence on the literary language as the prints from Cracow, but also produced more books than other regions. The listing of data from three regions makes it possible to show the differences in the formation of the norm between the centre of cultural life of the Republic of Poland (Cracow) and its peripheral regions – the eastern and the western.Bibliografia
Źródła
Glaber Andrzej (1535 [wyd. – 1893]), Gadki o składności członków człowieczych z Arystotelesa i też inszych mędrców wybrane, wyd. i oprac. Józef Rostafiński, Akademia Umiejętności, Kraków, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=1699&from=FBC [dostęp: 25 listopada 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: GlabGad)
Paxillus Adam (1597), Komedyja o Lizydzie w stan Małżeński wstępuiący Przez Adama Paxillusa Teraz nowo złożona, wyd. Wojciech Kobyliński, Kraków, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=4218&from=FBC [dostęp: 7 grudnia 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: PaxLiz)
Ptaszycki Stanisław, wyd. i oprac. (1889), Fortuny i cnoty różność, Kraków, [wyd. 1 Hieronim Wietor, 1524, Kraków], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=1188&from=FBC [dostęp: 25 listopada 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: ForCnR)
Literatura
Bajerowa Irena (1964), Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Ossolineum, Warszawa.
Bajerowa Irena (1986), Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1, Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1959), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, z. 5, Wielkie Księstwo Litewskie, red. Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Wojciech Krajewski, Ossolineum, Wrocław–Kraków.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1975), Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu. Studia i materiały, Ossolineum, Wrocław.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1983), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, Małopolska, cz. 1, Wiek XV–XVI, Ossolineum, Wrocław–Kraków.
Książek-Bryłowa Władysława (1986), Uwarunkowania społeczne normy językowej w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, s. 139–143.
Kuraszkiewicz Władysław (1986), Pochodzenie polskiego języka literackiego w świetle wyników dialektologii historycznej, w: tegoż, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, PWN, Warszawa–Poznań, s. 51–128.
Osiewicz Marek, Piotrowska Agnieszka K. (2007), „Słownik polszczyzny XVI wieku” jako podstawa materiałowa badań nad regionalnym zróżnicowaniem słownictwa, w: Leksykalno-stylistyczne zjawiska w polszczyźnie ogólnej, red. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Joanna Rychter, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski, s. 63–73.
Pirożyński Jan (2000), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, Małopolska, cz. 2, Wiek XVII–XVIII, vol. 2, L – Ż i drukarnie żydowskie, Ossolineum, Kraków.
Rospond Stanisław (1949), Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław.
Rzepka Wojciech Ryszard (1975), Dopełniacz w funkcji biernika męskich form osobowych w liczbie mnogiej w polszczyźnie XVII w., Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Rzepka Wojciech Ryszard (1985), Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Urbańczyk Stanisław (1979 [wyd. 1 – 1960]), Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, w: tegoż, Prace z dziejów języka polskiego, Ossolineum, Wrocław, s. 206–234.
Wydra Wiesław (2003), O najdawniejszej drukowanej książce w Poznaniu, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).