Informacyjność a ozdobność tytułów w tekstach żałobnych XVII wieku

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2010
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2010.16.24

Main Article Content

Halina Wiśniewska
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Abstrakt

“Pompa funebris” of the 17th century, was not only a coffin portrait but also a mournful text in verse or in prose, including numerous sermons. They were usually printed as separate texts, and only renowned preachers, e.g., P. Skarga, included them in their books. Such texts were criticised for excessively long titles and ornamentality, because the then conceptism has not been taken into account. Conceptism valued the amazement of listeners and readers by means of, for instance, ornamentality of metaphors and very numerous imaginary and surprising allusions to heraldic elements. If we isolate three main parts on the title page, it becomes manifest that it is the title which is visibly ornamental. Also, the part providing exact information about the deceased person surprises us with praises in her/his honour and a complex naming system of positions and offices. Similarly, the information about the authors (apart from the recognized poets) is very detailed and amplifies their positions and titles. We discern in the above a reflection of the writing “fashion”, compliant with the presumptions of Baroque rhetoric and stylistics, but also the conviction of the nobles (magnates), searching for confirmation of their value through superlatives and conspicuous manifestation of wealth and weirdness.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Wiśniewska, H. (2010). Informacyjność a ozdobność tytułów w tekstach żałobnych XVII wieku. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 16, 297-316. https://doi.org/10.14746/pspsj.2010.16.24
Numer
Tom 16 (2010)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Bibliografia

  1. S. Baczewski, Propagandowa rola szlacheckiego pogrzebu z XVII wieku w świetle kazań pogrzebowych, w: Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001.
  2. I. Borkowski, Śmierci tajemnicze wrota. Językowy świat inskrypcji nagrobnych, w: Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław 2000, Język a Kultura, t. 13.
  3. A. Brückner, Encyklopedia staropolska, t. 2, Warszawa 1937.
  4. J. Chrościcki, Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974.
  5. M. Cybulski, Obyczaje językowe dawnych Polaków, Łódź 2003.
  6. K., S. Estreicherowie, Bibliografia polska, t. 12-36.
  7. Z. Gloger, Encyklopedia staropolska, t. 1-4, Lipsk 1900-1903.
  8. R. Grzesiak, O sposobach wyrażania wartości w tekstach nekrologów, w: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław 1991, Język a Kultura, t. 3.
  9. C. Hernas, Barok, Warszawa 1976.
  10. M. Jarczykowa, Literacka rama wydawnicza litewskich kazań pogrzebowych z pierwszej połowy XVII w., w: Barokowe przypomnienia i inne szkice historycznoliterackie, red. R. Ocieczek, M. Piechota, Katowice 1993.
  11. Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego. Doba staropolska, t. 1, Warszawa 1961.
  12. J. Kleiner, Zarys dziejów literatury polskiej, t. 1, Wrocław 1958.
  13. M. Korolko, Cochanoviana. Materiały do dziejów twórczości Jana Kochanowskiego z lat 1551-1625, Wrocław 1986.
  14. Z. Kuchowicz, Obyczaje staropolskie, Łódź 1975.
  15. J. Nowak-Dłużewski, Okolicznościowa poezja w Polsce. Dwóch królów rodaków, Warszawa 1980.
  16. A. Nowicka-Jeżowa, Siedemnastowieczna poezja funeralna w kręgu tradycji renesansowej, w: Przełom wieków XVI/XVII w literaturze i kulturze polskiej, red. B. Otwinowska, Wrocław 1984.
  17. A. Nowicka-Struska, Ulotne druki karmelitańskie pochodzące z lubelskich pogrzebów magnackich z połowy XVII wieku, w: Lublin a książka, red. A. Krawczyk, E. Józefowicz-Wisińska, Lublin 2004.
  18. S. Ochmann, Pogrzeb magnata w XVII w. w świetle rachunków, „Acta Univ. Wratislaviensis. Historia” LXXV, 1990.
  19. D. Platt, Kazania pogrzebowe z przełomu XVI/XVII wieku, w: Z dziejów prozy staropolskiej, Wrocław 1992.
  20. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1-50, red. H. Zgółkowa, Poznań 1994-2005.
  21. A. Sitkowa, „Na połów dusz ludzkich”. O literackiej ramie wydawniczej w edycjach kazań Piotra Skargi (XVI-XVIII w.), Warszawa 1998.
  22. Słownik języka polskiego, red. A. Zdanowicz et al., t. 1-2, Wilno 1861.
  23. K. Targosz, Maria Amalia, jej pomnik i niedokończone mauzoleum Mniszchów w Dukli, w: Między barokiem a oświeceniem, t. 4, red. K. Stasiewicz, S. Archemczyk, Olsztyn 2000.
  24. L. Tymiakin, Motyw śmierci w testamencie przemyskim z XVII wieku, „Rocznik Przemyski”XLI, 2005, Literatura i Język, z. 3.
  25. J. Tazbir, Szlachta i teologowie. Studia z dziejów polskiej kontrreformacji, Warszawa 1987.
  26. E. Ulčinaitė, Teoria retoryczna w Polsce i na Litwie w XVII wieku, Wrocław 1984.
  27. H. Wiśniewska, „Żale nagrobne” Sebastiana Fabiana Klonowica, w: Jan Kochanowski. W czterechsetlecie śmierci, red. S. Nieznanowski, J. Święch, Lublin 1999.
  28. H. Wiśniewska, Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Lublin 2003.
  29. W. Wydra, R.W. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.
  30. F. Wysocka, Mały słownik zaginionej polszczyzny, Kraków 2003.
  31. S. Zabłocki, Epicedium, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1999.