W sprawie wpływów języka niemieckiego na polszczyznę

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2010
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2010.17.8

Main Article Content

Bogusław Nowowiejski
Uniwersytet w Białymstoku

Abstrakt

The basic and underlying assumption for the article is that the hitherto written literature of the subject lacks a general and comprehensive work combining and integrating the state-of-the-art knowledge on Polish and German linguistic contacts, particularly within the scope of the extent and the nature of this influence. Hence, attempts have been made to provide a holistic presentation of the most important results of the influence of German on Polish, including into the scope of interest not only standard Germanisms to be found in dictionaries (from the oldest ones to the most recent), but also the effects of this influence on Polish dialects, regional varieties of non-standard Polish and sociolectals, the influence of the German language within the scope of word formation, including loan translations of various kinds and phraseological units, commonly used sayings and proverbs, and, finally, proper nouns, anthroponyms and place names existing in the Polish–language areas in particular, as well as eponyms.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Nowowiejski, B. (2010). W sprawie wpływów języka niemieckiego na polszczyznę. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 17, 113-129. https://doi.org/10.14746/pspsj.2010.17.8
Numer
Tom 17 (2010)
Dział
Studia nad językiem współczesnym

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Referencje

  1. A. Adamiak, O germanizmach w powieści „Na styku” Bolesława Eckerta, w: Polszczyzna bydgoszczan. Historia i współczesność, red. M. Święcicka, t. 2, Bydgoszcz 1985.
  2. I. Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa 2003.
  3. H. Bieder, Der deutsch-slawisch Sprachkontakt in der Wortbildung, w: Sprach- und Kulturkontakte im Polnischen, red. G. Hentschel, G. Ineichen, A. Pohl, München 1987.
  4. H. Bieder, Die Suffixattraktion deutscher Lehnwörter (Substantiva) in den slawischen Sprachen, „Die Welt den Slaven” 33, 1988.
  5. M. Biolik, Zapożyczenia z języka niemieckiego w tekstach stylizowanych na gwarę warmińską (na podstawie felietonów drukowanych w „Gazecie Olsztyńskiej” w latach 1925–1939), „Prace Językoznawcze” 2000, z. 2.
  6. M. Broda, Zapożyczenia niemieckie w gwarze Puńcowa koło Cieszyna, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze“ 1978, z. 59.
  7. D. Buttler, Deutsche Lehnwörter im Polnischen gegen Ende 19. Jahrhunderts, „Zeitschrift für Slawistik” 31, 1986.
  8. D. Buttler, Dziedzictwo dziewiętnastowieczne w zasobie zapożyczeń niemieckich współczesnej polszczyzny, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13, 1991.
  9. D. Buttler, Germanizmy słownikowe, „Poradnik Językowy” 1987, z. 5.
  10. D. Buttler, Zmienność formalna i znaczeniowa dziewiętnastowiecznych zapożyczeń niemieckich w języku polskim, „Przegląd Humanistyczny” 32, 1988.
  11. T. Czarnecki, Pośrednictwo czeskie w staropolskich pożyczkach z niemieckiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 9, 1970.
  12. T. Czarnecki, Z historii wyrazów staropolskich pochodzenia niemieckiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 19, 1980.
  13. T. Czarnecki, Zur Chronologie der deutschen Lehnwörter im Altpolnischen. I. Entlehnungen aus dem Althochdeutschen, „Studia Niemcoznawcze” 6, 1992.
  14. T. Czarnecki, Zur Chronologie der deutschen Lehnwörter im Altpolnischen. II. Entlehnungen aus dem Mittelhochdeutschen, „Studia Niemcoznawcze” 7, 1993.
  15. T. Czarnecki, Zur Chronologie der deutschen Lehnwörter im Altpolnischen. III. Entlehnungen aus dem Spätmittelhochdeutschen (1250–1350) und Frühhochdeutschen (1350–1500), „Studia Niemcoznawcze” 7, 1993.
  16. B. Czopek-Kopciuch, Adaptacje niemieckich nazw miejscowości w języku polskim, Kraków 1995.
  17. B. Dunaj, Polonizacja niemieckiego słownictwa fachowego (technicznego i rzemieślniczego), w: Deutsch-Polnische Sprachkontakte, red. A. Pohl, A. de Vincenz, Köln–Wien 1987.
  18. K. Długosz-Kurczabowa, Funkcjonowanie zapożyczonego formantu -ulec w języku polskim, „Prace Filologiczne” 33, 1986.
  19. K. Długosz-Kurczabowa, Czy istnieje w języku polskim formant -mistrz?, „Slavia Occidentalis” 45, 1988.
  20. K. Długosz-Kurczabowa, O niektórych formantach słowotwórczych pochodzenia niemieckiego w języku polskim, w: Polono-Slavica Varsoviensia. Studia nad językiem polskim, Warszawa 1988.
  21. E. Doberstein, Die Lehnbildungen und Lehnbedeutungen nach dem Deutschen in der polnischen Sprache der Gegenwart, Berlin 1968 (maszynopis rozprawy doktorskiej).
  22. A. Dyszak, Germanizmy w mowie mieszkańców Bydgoszczy, w: Polszczyzna bydgoszczan. Historia i współczesność, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2003.
  23. E. Eggers, Die Phonologie der deutsche Lehnwörter im Altpolnischen bis 1500, München 1988.
  24. E. Eggers, Zur Entlehnungen deutscher Komposita aus freien Morphemen in das Polnische, w: Deutsch-Polnische Sprachkontakte, red. A. Pohl, A. de Vincenz, Köln–Wien 1987.
  25. G. Habrajska, Derywaty polskie od podstaw niemieckich w słownictwie włókienniczym, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 34, 1985, s. 69–74; B. Widera, Deutsche Lehnwörter in der polnischen Bergmanns- und Hüttenmannssprache, „Zeitschrift für Slawistik” 4, 1959
  26. G. Habrajska, Dziedzictwo stu lat kontaktów kulturowych polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim, w: Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, red. J. Maćkiewicz, J. Siatkowski, Wrocław 1992, Język a Kultura, t. 7.
  27. I. Harasimowicz, O niektórych elementach niemieckich w dialekcie ostródzkim, „Język Polski” 1954, nr 4.
  28. F. Hinze, Die deutschen Lehnwörter im Pomoranischen (Kaschubischen), Berlin 1963.
  29. I. Judycka, Typy zapożyczeń niemieckich w gwarach Warmii i Mazur, „Poradnik Językowy” 1954, z. 8.
  30. H. Karaś, Germanizmy leksykalne w „Kronikach lwowskich” Jana Lama, „Poradnik Językowy” 1989, z. 9–10.
  31. H. Karaś, Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996.
  32. A. Karszniewicz-Mazur, Zapożyczenia leksykalne ze źródła niemieckiego we współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1988.
  33. W. Kästner, Die deutschen Lehnwörter im Polnischen, Hamburg 1939; A. Pohl, Zum Problem Genus deutscher Lehnwörter im Alt- und im Mittelpolnischen, w: Göttingen Studien zu Wortschatz und Wortbildungen, red. A. de Vinzenz, współpraca S. Schlüer, K. Kowalski, J. Becker, München 1991.
  34. A. Kleczkowski, Wyrazy niemieckie w staroczeskim i staropolskim, w: Symbolae Grammaticae in honorem J. Rozwadowski, t. 2, Kraków 1927–1928.
  35. Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974.
  36. K. Kleszcz, Kontakty językowe polsko-niemieckie na Śląsku w pierwszej połowie XIX wieku, w: Wokół polszczyzny dawnej i obecnej, red. B. Nowowiejski, Białystok 2006.
  37. E. Klich, Polska terminologia chrześcijańska, Poznań 1927.
  38. G. Korbut, Wyrazy niemieckie w języku polskim pod względem językowym i cywilizacyjnym, „Prace Filologiczne” 4, 1983.
  39. M. Krajewska, Wyrazy złożone z drugim członem -mistrz w tekstach XVI wieku, „Poradnik Językowy” 1986, z. 4.
  40. M. Krajewska, Zapożyczenia niemieckie w tekstach XVI wieku. Rzeczowniki złożone z drugim członem -tuch, „Poradnik Językowy” 1988, z. 4.
  41. R. Lipczuk, Deutsche Entlehnungen im Polnischen – Geschichte, Sachbereiche, Reaktionen, „Linguistik online” 2001, nr 8.
  42. E. Mańczak-Wohlfeld, Angielskie elementy leksykalne w języku polskim, Kraków 1994.
  43. J. Miodek, Germanizmy w gwarze śląskiej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13, 1991.
  44. L. Moszyński, Geografia niektórych zapożyczeń niemieckich w staropolszczyźnie, Poznań 1954.
  45. B. Nowowiejski, Makaronizmy końca XX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe” 1, 2001.
  46. B. Nowowiejski, Wpływy języka niemieckiego na polszczyznę w zakresie słownictwa, „Poradnik Językowy” 2007, z. 5.
  47. B. Nowowiejski, Z dziejów ober(-) w języku polskim, „Prace Filologiczne” 40, 1996.
  48. B. Nowowiejski, Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism), Białystok 1996.
  49. B. Nowowiejski, Ze współczesnej perspektywy o przysłowiach w niemiecko-polskim słowniku K.C. Mrongowiusza z połowy XIX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe” 7, 2007.
  50. A. Pohl, Aspekte der Wortbildungsstruktur deutscher Lehnübersetzungen im polnischen, w: Göttingen Studien zu Wortschatz und Wortbildungen, red. A. de Vinzenz, współpraca S. Schlüer, K. Kowalski, J. Becker, München 1991.
  51. A. Pohl, Lehnübersetzungen in der polnischen Sprache des 17. Jahrhunderts, w: Göttingen Studien zu Wortschatz und Wortbildungen, red. A. de Vinzenz, współpraca S. Schlüer, K. Kowalski, J. Becker, München 1991.
  52. A. Pospiszylowa, Losy niemieckich nazw miejscowych obszaru Warmii południowej, „Onomastica Slavogermanica” 16, 1988.
  53. H. Rybicka-Nowacka, Zapożyczenia z języka niemieckiego w Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego, „Prace Filologiczne” 30, 1981.
  54. K. Rymut, Die Ortsnamen deutsche Herkunft in Kleinpolen (Małopolska), „Onomastica Slavogermanica” 11, 1976.
  55. E. Rzetelska-Feleszko, J. Duma, Najstarsze niemieckie nazwy miejscowe i terenowe na Pomorzu Szczecińskim, „Onomastica Slavogermanica” 18, 1993.
  56. T. Stojanowska, Leksykalno-semantyczne adaptacje nazw niemieckich w nazewnictwie geograficznym Śląska, „Onomastica Slavogermanica” 8, 1974.
  57. P. Smoczyński, Sposoby przejmowania przez język polski compositów niemieckich, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” 6, 1966.
  58. J. Siatkowski, Wpływ poszczególnych dialektów niemieckich na język polski, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 7, 1967.
  59. J. Siatkowski, Interferencje językowe na Warmii i Mazurach, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 21, 1983.
  60. I. Seiffert-Nauka, Zapożyczenia niemieckie galicyjskiej gwary żołnierskiej w dawnym dialekcie miejskim Lwowa, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” 18, 1987.
  61. K. Skowronek, Współczesne nazwisko polskie, Kraków 2001.
  62. S. Urbańczyk, Wiek XIX w kontaktach językowych polsko-niemieckich, w: Deutsch-Polnische Sprachkontakte, red. A. Pohl, A. de Vincenz, Köln–Wien 1987.
  63. B. Walczak, Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław1993.
  64. B. Walczak, Rozwój systemu leksykalnego polszczyzny w XX wieku, w: Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa 2001.
  65. B. Walczak, Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia, w: Polszczyzna północno-wschodnia 2, red. B. Nowowiejski, Białystok 1999.
  66. B. Walczak, M. Witaszek-Samborska, Wpływy niemieckie w gwarze miejskiej Poznania, „Rozprawy Slawistyczne” 4, 1989.
  67. M. Witaszek-Samborska, Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie (na podstawie słowników frekwencyjnych), Poznań 1993.
  68. K. Wypych, Deutsche Lehnwörter in der polnischen Bergbausprache, Gießen 1976.
  69. A. Zajda, Wörter deutscher Herkunft unter den altpolnischen Bezeichnungen für Feudalpflichten, Abgaben und Steuern, „Zeitschrift für slawische Philologie” 42, 1981.
  70. A. Zięba, Wyrazy obce w polszczyźnie końca XX wieku – na podstawie rzeczowników z wybranych tomów Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny, „Język Polski” 2000, nr 1.