Abstrakt
The article discusses emotive expressions that express negative emotions of the sender excerpted from Przewodnik Katolicki from the years 1895–2005. The author studies nominal primal negative emotional expressions that belong to the class of personal names (nomina personae), i.e. words that are semantically non-derivable and whose meanings include a fixed emotional component that is obligatory revealed in the statement. This group of units also includes words that are derived morphologically but the latter group includes only those words in which the formant is not the carrier of emotional marking. The excerpted lexical elements have been semantically analyzed. The analysis made it possible to identify their expressive meanings. In the reconstruction of their basic components (linguistic signs of emotion that are indicators and not carriers of meaning but whose signifieds correspond to a verbal proposition.), different factors that co-create the emotional value of peiorativa are considered, particularly the contextual influence. The analysis of the research material makes it possible to prove that the emotionally charged words used by the journalists writing for the weekly make their statement more powerful, add to its sharpness or pungency and, therefore, enhance the process of shaping the personal outlook of its readers.Bibliografia
Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków 2000.
Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, M. Kucała, wyd. 3 popr. i uzup., Wrocław 1999, hasło: funkcje mowy.
Funkcja emocjonalna jednostek językowych i tekstowych, red. K. Wojtczuk, A. Wierzbicka, Siedlce 2004.
S. Grabias, Ekspresywność w strukturze znaczeniowej wypowiedzi, wyrazów i formantów, „Poradnik Językowy” 1980.
S. Grabias, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Lublin 1981.
R. Grzegorczykowa, Struktura semantyczna wyrażeń ekspresywnych, w: Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław 1978.
R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, wyd. 3 popr. i rozszerz., Warszawa 2001.
Informator. Prasa. Radio. Telewizja, Warszawa 1999.
Inny słownik języka polskiego , red. M. Bańko, t. 1–2, Warszawa 2000.
W. Lubaś, Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, Opole 2003.
E. Masłowska, Derywacja semantyczna rzeczowników ekspresywnych, Wrocław 1988.
E. Masłowska, Problemy derywacji semantycznej rzeczowników ekspresywnych, „Poradnik Językowy” 1986, z. 7.
J. Fras, Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.
M. Majdak, Kwalifikatory jako narzędzie opisu słowa w największych powojennych słownikach języka polskiego, „Prace Filologiczne” 49, 2004.
A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa 1980.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny , red. H. Zgółkowa, t. 1–50, Poznań 1994–2005.
A. Rejter, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice 2006.
Słownik języka polskiego , red. M. Szymczak, t. 1–3, Warszawa 1978–1981.
Słownik języka polskiego , red. W. Doroszewski, t. 1–11, Warszawa 1958–1969.
H. Szatkowski, „Przewodnik Katolicki” na tle czasopism wielkopolskich w latach 1895–1914, „Życie i Myśl” 1986, nr 1–2.
H. Szatkowski, Pierwsze lata „Przewodnika Katolickiego” (1895–1900), w: Na okazanie drogi. Praca zbiorowa poświęcona pokoleniu księdza Piotra Wawrzyniaka, Poznań 1975.
R. Tokarski, Językowy obraz świata w metaforach potocznych, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.
R. Tokarski, Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa 1984.
Uniwersalny słownik języka polskiego , red. S. Dubisz, t. 1–4, Warszawa 2008.
K. Waszakowa, Rola kontekstu i sytuacji w rozumieniu neologizmów, „Biuletyn PTJ” 1997, z. 53.
M. Węcławski, Ksiądz Józef Kłos i jego pierwszy „Przewodnik”, w: Na okazanie drogi. Praca zbiorowa poświęcona pokoleniu księdza Piotra Wawrzyniaka, Poznań 1975.
A. Wierzbicka, Miejsce problematyki ekspresji w teorii semantycznej, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 4.
A. Wierzbicka, Problemy ekspresji. Ich miejsce w teorii semantycznej, w: eadem, Dociekania semantyczne, Wrocław 1969.
M. Wojtak, Gatunki prasowe, Lublin 2004.
K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, W. Furman, Gatunki dziennikarskie. Teoria – praktyka – język, Warszawa 2006.
Wokół językowej funkcji emocjonalnej. Fakty dawne i współczesne, red. K. Wojtczuk, V. Machnicka, Siedlce 2006.
H. Zgółkowa, Ekspresywność jako element zróżnicowania stylowego współczesnej polszczyzny, „Studia Polonistyczne” 16/17, 1988/1989.
H. Zgółkowa, Leksyka ekspresywna jako wyróżnik potocznej odmiany współczesnej polszczyzny, w: Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole 1991.
Z. Zieliński, Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918–1944, Lublin 1981.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).