Onomastische Forschungen an der Apáczai Csere János Fakultät der Westungarischen Universität

Abstrakt

Badania onomastyczne prowadzone w tym ośrodku od kilkudziesięciu lat lokują się w obszarze toponomastyki (mikrotoponomastyki), antroponomastyki, a w ostatnich latach także onomastyki literackiej. Główny nurt stanowią badania nazw miejscowych i osobowych. Od lat 70. prowadzono na Węgrzech intensywne i na szeroką skalę zakrojone badania nad mikrotoponimią. Wyniki opublikowano w czterotomowym opracowaniu, które objęło historyczne i współczesne nazwy wodne oraz nazwy osiedli ludzkich w okręgu Kapuvar (Balogh 1998), nazwy miejscowe w Csallóköz (Unti 2002), nazwy ulic w Győr (Papp 2006) oraz nazwy geograficzne w okręgu Győr (Unti, Varga 2009). Łącznie opracowano mikrotoponimy z 120 wsi i miast. Objaśniono etymologię nazw, ich znaczenie oraz budowę morfologiczną, podano też istotne wyjaśnienia etnograficzne, rzucające światło na motywację wyborów onimicznych. Autorka podkreśla znaczenie tych badań dla historii kultury Węgier. W nowszych czasach zbadano pod względem genezy, etymologii i struktury gramatycznej nazwy osiedli w obszarze Győr- Moson-Sopron (Varga 2005). Prowadzi się też badania socjoonomastyczne (zorientowane przede wszystkim diachronicznie) imion mieszkańców w grupach zróżnicowanych etnicznie i wyznaniowo, m.in. Niemców i Żydów. Pozyskane w trakcie badań dane natury socjolingwistycznej, dialektologicznej oraz z zakresu geografii językowej przybliżają kwestie migracji, a także konfesji ludności żyjącej na danym terenie. Badania antroponimii – co podkreśla autorka – dają możliwość poznania lokalnej kultury i historii. Dotychczas opracowano historyczną i współczesną antroponimię takich miejscowości i okręgów, jak: Sikátor (Varga 1994), Rábaköz (Varga 2006). Badania te wskazują na panujące w XVIII–XX wieku tendencje i zmiany w zasobie imion chrzestnych. Dowodzą też, iż nazwisko nie tylko informuje o osobie nim wyróżnionej, ale niesie przede wszystkim informacje o grupie (wspólnocie), do której osoba ta należy. Badania dowiodły, że najstarszą grupę nazwisk w tym regionie tworzą nazwiska odzawodowe. W ostatnich latach zainteresowano się szczególnie nazewnictwem osobowym Győr (Varga 2009, 2010), będącego w przeszłości ważnym centrum handlowym, co wiązało się z nasileniem migracji do miasta (badania objęły m.in. nazwy osobowe ludności niemieckojęzycznej wyznania luterańskiego, prawosławnej ludności serbskiej oraz Żydów). Opracowano też antroponomastykon obejmujący imiona i nazwiska z okręgu Rábaköz w okresie od XVIII do XIX wieku (Varga 2007). W dziedzinie onomastyki literackiej prowadzi się intensywne badania nad nazewnictwem w literaturze dla dzieci (Papp 2001, 2005, 2006, 2007). Trzon zainteresowań stanowi kwestia motywacji onimicznej oraz podobieństw i różnic między onimią bajki ludowej i bajki współczesnej (Papp 2007). Liczne publikacje poświęcono typom nazw literackich i ich funkcjom. Opracowano też nazewnictwo literatury socrealistycznej (Varga 2004). Artykuł przynosi również informacje o aktywności konferencyjnej środowiska. Ukazuje żywe zainteresowanie pracowników naukowych i studentów problematyką onomastyczną.