Abstrakt
Badania onomastyczne prowadzone w tym ośrodku od kilkudziesięciu lat lokują się w obszarze toponomastyki (mikrotoponomastyki), antroponomastyki, a w ostatnich latach także onomastyki literackiej. Główny nurt stanowią badania nazw miejscowych i osobowych.Od lat 70. prowadzono na Węgrzech intensywne i na szeroką skalę zakrojone badania nad mikrotoponimią. Wyniki opublikowano w czterotomowym opracowaniu, które objęło historyczne i współczesne nazwy wodne oraz nazwy osiedli ludzkich w okręgu Kapuvar (Balogh 1998), nazwy miejscowe w Csallóköz (Unti 2002), nazwy ulic w Győr (Papp 2006) oraz nazwy geograficzne w okręgu Győr (Unti, Varga 2009). Łącznie opracowano mikrotoponimy z 120 wsi i miast. Objaśniono etymologię nazw, ich znaczenie oraz budowę morfologiczną, podano też istotne wyjaśnienia etnograficzne, rzucające światło na motywację wyborów onimicznych. Autorka podkreśla znaczenie tych badań dla historii kultury Węgier. W nowszych czasach zbadano pod względem genezy, etymologii i struktury gramatycznej nazwy osiedli w obszarze Győr- Moson-Sopron (Varga 2005).
Prowadzi się też badania socjoonomastyczne (zorientowane przede wszystkim diachronicznie) imion mieszkańców w grupach zróżnicowanych etnicznie i wyznaniowo, m.in. Niemców i Żydów. Pozyskane w trakcie badań dane natury socjolingwistycznej, dialektologicznej oraz z zakresu geografii językowej przybliżają kwestie migracji, a także konfesji ludności żyjącej na danym terenie. Badania antroponimii – co podkreśla autorka – dają możliwość poznania lokalnej kultury i historii.
Dotychczas opracowano historyczną i współczesną antroponimię takich miejscowości i okręgów, jak: Sikátor (Varga 1994), Rábaköz (Varga 2006). Badania te wskazują na panujące w XVIII–XX wieku tendencje i zmiany w zasobie imion chrzestnych. Dowodzą też, iż nazwisko nie tylko informuje o osobie nim wyróżnionej, ale niesie przede wszystkim informacje o grupie (wspólnocie), do której osoba ta należy. Badania dowiodły, że najstarszą grupę nazwisk w tym regionie tworzą nazwiska odzawodowe.
W ostatnich latach zainteresowano się szczególnie nazewnictwem osobowym Győr (Varga 2009, 2010), będącego w przeszłości ważnym centrum handlowym, co wiązało się z nasileniem migracji do miasta (badania objęły m.in. nazwy osobowe ludności niemieckojęzycznej wyznania luterańskiego, prawosławnej ludności serbskiej oraz Żydów).
Opracowano też antroponomastykon obejmujący imiona i nazwiska z okręgu Rábaköz w okresie od XVIII do XIX wieku (Varga 2007).
W dziedzinie onomastyki literackiej prowadzi się intensywne badania nad nazewnictwem w literaturze dla dzieci (Papp 2001, 2005, 2006, 2007). Trzon zainteresowań stanowi kwestia motywacji onimicznej oraz podobieństw i różnic między onimią bajki ludowej i bajki współczesnej (Papp 2007). Liczne publikacje poświęcono typom nazw literackich i ich funkcjom. Opracowano też nazewnictwo literatury socrealistycznej (Varga 2004).
Artykuł przynosi również informacje o aktywności konferencyjnej środowiska. Ukazuje żywe zainteresowanie pracowników naukowych i studentów problematyką onomastyczną.
Bibliografia
L. Balogh, A kapuvári járás , F. Ördög szerk. [Die geographischen Namen vom Kapuvarer Bezirk , red. F. Ördög], Győr 1998.
K.G. Papp, A nyelvi kép Nemes Nagy Ágnes gyermeklírájában , in: P. Bálint, Z. Bódis szerk., Változatok a gyermeklírára [Die Abbildung der Sprache in der Lyrik für Kinder von Ágnes Nemes Nagy , w: Variationen für die Kinderlyrik , red. P. Bálint, Z. Bódis], Debrecen 2006.
K.G. Papp, Az anya megszólításai Madách Mária Majthényi Annával folytatott levelezésében [Die Anrede der Mutter in dem Briefwechsel von Mária Madách und Anna Majthényi ], „Magyar Nyelvőr” 129, 2005.
K.G. Papp, Azonosságok és különbözőségek a magyar népmese és az irodalmi mese névadási szokásaiban [Unterschiede und Gleichheit der Namengebunggewohnheiten in den ungarischen Volksmärchen und in den gegenwärtigen (modernen) Märchen ], „Névtani Értesítő” 29, 2007.
K.G. Papp, Christine Nöstlinget: Ilse Janda fiatalkorú , in: S. Borbély, G. Komáromi szerk., Kortárs gyerekkönyvek [Christine Nöstlinget, Die junge Ilse Janda, w: Zeitgenossische Kinderbücher , red. S. Borbély, G. Komáromi], Budapest 2001 [recenzja].
K.G. Papp, Győr utcanevei [Die Straßennamen von Győr ], Győr 2006.
M. Unti, A Győri járás földrajzi nevei , M. Varga szerk. [Die geographischen Namen vom Győrer Bezirk , red. M. Varga], Győr 2009.
M. Unti, Csallóköz földrajzi nevei [Die Ortsnamen von Csallóköz ], Dunaszerdahely 2002.
E.I. Varga, Sikátor község történetei és mai személynevei , Magyar Névtani Dolgozatok 195 [Die historischen und gegenwärtigen Personennamen von Sikátor, „Ungarische Onomastische Abhandlungen” 195], Budapest 1994.
M. Varga, Győr és Kapuvár 18. századi családnevei [ Die Familiennamen von Győr und Kapuvár im18. Jh.], „Névtani Értesítő” 2009.
M. Varga, Névváltoztatások Győrben a reformkorban és a 19. század második felében [ Die Familiennamenänderungen in Győr während der Reformzeit und in der 2. Hälfte des 19. Jh.], in: A családnév-változtatások történetei időben, térben, társadalomban [ Die Geschichte der Familiennamenänderungen in der Zeit, in der Gesellschaft]. Szerk. [red.] Farkas Tamás–Kozma István, Budapest 2009.
M. Varga, 18–19. századi rábaközi családnevek tanúsága a migrációs folyamatokról [ Zeugnis der Familiennamen von Rabau aus den 18–19. Jahrhunderten über die Migrationsprozesse], „Soproni Szemle” 2, 2007, 158–180.
M. Varga, 18–19. századi személynevek. Adattár [Die Sammlung der Familien- und Taufnamen der 18–19. Jahrhunderte von Raabau ], Budapest 2007.
M. Varga, A szerb ortodox közösség keresztnév-választási szokásai Győr-Újvárosban a 18. században [ Die Taufnamenwahlgewohnheiten der serbisch orthodoxen Gemeinschaft in Győr aus dem 18. Jh.], Eruditio – Educatio 1–2, Komarno, Slowakei, 2010.
M. Varga, Galgóczi Erzsébet: Ez a hét még nehéz lesz. A realitás és a fikció szerepe az írói névadásban [Erzsébet Galgóczi: Diese Woche wird noch für uns anstrengend. Die Rolle der Realität und der Fiktion in der literarischen Namengebung] „Névtani Értesítő” 26, 2004.
M. Varga, Győr-Moson-Sopron megye településnév-rendszere , Magyar Névtani Dolgozatok 195 [Die Analyse des Siedlungsnamensystems vom Komitat Győr-Moson-Sopron , „Ungarische Onomastische Abhandlungen” 195], Budapest 2005.
M. Varga, Történeti személynevek a Rábaközből (1690–1895) [Historische Personennamen von Raabau-Rábaköz (1690–1895) ], Győr 2006.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).