Słowa kluczowe
narrative interview
biographical narrations
individual and/or collective identity
memory linguistics
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 346
Liczba pobrań: 259
Abstrakt
The authors of the article present the results of (quantitative and qualitative) research on narrative interviews from the Oral History Archive – more precisely: memories of the Warsaw Uprising witnesses (its active participants). The main subject of the analyses, which align with the trends of reflections on the phenomenon of studies on social archives and follow the premises of memory linguistics, are the elements of the lexical level, i.e. collocations of the possessive pronouns mój, nasz (my, ours). In the discourse on the events of August 1944, they can be considered to be some of the significant determinants of individual and/or collective identities of the subjects. The search for answers to the questions about how the identity of the Warsaw Uprising participants is revealed at the level of selected biographical narrations, what
elements dominate there and how it is determined, allows for drawing some conclusions, including the final one: despite the expected predominance of individual identity (and personal views of the past), the examined relationships show a strong expansion of the sense of community which is evident even in the areas that fall within the domain of individual memory.
Bibliografia
Assmann Jan (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. Anna Kryczyńska-Pham, wstęp, red. nauk. Robert Traba, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Bartmiński Jerzy (2008), Dom i świat – opozycja i komplementarność, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 55−68.
Bartosz Bogna, Zubik Agnieszka (2010), Przez pryzmat małych narracji. Próba ujęcia tożsamości w kontekście doświadczeń autobiograficznych, w: Badania narracyjne w psychologii, red. Maria Straś-Romanowska, Bogna Bartosz, Magdalena Żurko, Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, Warszawa, s. 307−331.
Borowik Joanna (2015), Znaczenie relacji rodzinnych w życiu osób starych, w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, red. Iwona Taranowicz, Stella Grotowska, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław, s. 139–150.
Brzezińska Anna Weronika (2006), Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej, w: Edukacja regionalna, red. Anna Weronika Brzezińska, Aleksandra Hulewska, Justyna Słomska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 47–77.
Chlebda Wojciech (2012), Pamięć ujęzykowiona, w: Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J an Adamowski, Marta Wójcicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 109–119.
Cichońska Maria (2000), Wyrażenia zaimkowe w kształtowaniu dyskursu potocznego (na materiale sztokawskiego literackiego systemu językowego, ze szczególnym uwzględnieniem języka mieszkańców Sarajewa), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Ciesek-Ślizowska Bernadetta, Duda Beata, Sujkowska-Sobisz Katarzyna (2020), O (nie)widoczności prowadzącego spotkanie ze świadkiem historii – wstępna typologia ról inicjujących wywiady narracyjne, „LingVaria”, nr 1, s. 47–58.
Cudowska Agata (2009), Wspólnota w kulturze indywidualizmu, w: Wspólnoty z perspektywy edukacji międzykulturowej, red. Jerzy Nikitorowicz, Jolanta Muszyńska, Mirosław Sobecki, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok, s. 198–213.
Czachur Waldemar (2018), Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy, w: Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, red. Waldemar Czachur, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 7–55.
Erll Astrid (2018), Kultura pamięci. Wprowadzenie, przeł. Agata Teperek, posłowie i red. nauk. Magdalena Saryusz-Wolska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Giza Anna (1991), Życie jako opowieść. Analiza materiałów autobiograficznych w perspektywie socjologii wiedzy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Golka Marian (2009), Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Grzebalska Weronika (2015), Od fałszywego uniwersalizmu do fetyszyzacji różnicy. Historia powstania warszawskiego i rewizjonistyczny „zwrot herstoryczny”, „Pamięć i Sprawiedliwość”, t. 14, nr 2, s. 139–158.
Grzegorczykowa Renata, Laskowski Roman, Wróbel Henryk, red. (1998), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, cz. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Jarymowicz Maria (2000), Psychologia tożsamości, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J an Strelau, t. 3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 107–125.
Karkowska Marta (2018), Powstanie Warszawskie. Stare i nowe formy upamiętnień, w: Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił, Andrzej Szpociński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 110–144.
Kasztelan Marta (2012), Fenomen pamięci zbiorowej, „In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką”, t. 6, s. 185–198.
Kępiński Marcin (2016), Pomiędzy pamięcią autobiograficzną a zbiorową. Polska Ludowa i stan wojenny w narracjach łódzkich nauczycieli, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kieraś Witold, Kobyliński Łukasz, Ogrodniczuk Maciej (2018), Korpusomat – a tool for creating searchable morphosyntactically tagged corpora, „Computational Methods in Science and Technology”, nr 24, s. 21–27.
Klein Kerwin Lee (2003), O pojawieniu się pamięci w dyskursie historycznym, przeł. Maciej Bańkowski, „Konteksty”, nr 3–4, s. 42–56.
Kłoskowska Antonina (1992), Tożsamość i identyfikacja narodowa w perspektywie historycznej i psychologicznej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 131–141.
Kobielska Maria (2016), Polska kultura pamięci w XXI wieku: dominanty. Zbrodnia katyńska, powstanie warszawskie i stan wojenny, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Kowalski Grzegorz (2015), Retoryczne i pragmatyczne funkcje zaimków pierwszej osoby w polskim i angielskim dyskursie naukowym, w: Retoryka w komunikacji specjalistycznej, red. Maria Załęska, Polskie Towarzystwo Retoryczne, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 127–158.
Kurz Iwona (2007), Przepisywanie pamięci: przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kultura Współczesna”, z. 3, s. 150–162.
Kuzin Maria (2019), Edukacyjny charakter losów ludzkich na podstawie metody biograficznej, „Edukacja – Technika – Informatyka”, nr 2, s. 27–32.
Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2008), Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2010), II wojna światowa jako doświadczenie narodowe, w: Piotr Tadeusz Kwiatkowski, Lech Michał Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński, Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, wstęp Paweł Machcewicz, komentarz historyka Marcin Kula, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 133–199.
Machowska Magdalena (2015), Autobiografia, narracja, pamięć, fotografia, w: Biografie, opowieści, autorytety, red. Katarzyna Skowronek, Wydawnictwo Aureus, Kraków, s. 43–50.
Maćkiewicz Jolanta (1999), Kategoryzacja a językowy obraz świata, w: Językowy obraz świata, red. J erzy Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 47–55.
Malicki Krzysztof (2018), Kanony historyczne polskiej młodzieży. Zmiana czy kontynuacja?, w: Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił, Andrzej Szpociński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 55–76.
Markowska Barbara (2018), Nowoczesność i władza archiwum, w: Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej, red. Zuzanna Bogumił, Andrzej Szpociński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 29–54.
Michalska Agnieszka (2003), Indywidualny i kolektywny wymiar identyfikacji przestrzennej, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4, s. 77–91.
Nabrdalik Agata (2008), Kategoria odbiorcy w reportażu prasowym i jej wpływ na kształtowanie obrazu rzeczywistości, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, t. 10, s. 319–339.
Napiórkowski Marcin (2016), Powstanie umarłych. Historia pamięci 1944–2014, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Napiórkowski Marcin (2018), Epidemia pamięci, w: Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, wstęp i red. Paweł Majewski, Marcin Napiórkowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 11–23.
Nora Pierre (2001), Czas pamięci, przeł. Wiktor Dłuski, „Res Publica Nowa”, nr 7, s. 37–43.
Okopień-Sławińska Aleksandra (2001), Semantyka wypowiedzi poetyckiej. Preliminaria, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Paleczny Tadeusz (2008), Socjologia tożsamości, przedmowa Zdzisław Mach, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
Piłat-Borcuch Magdalena (2013), Pomiędzy tożsamością osobową a postawą społeczną, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, seria: „Organizacja i Zarządzanie”, z. 65, s. 317−327.
Polański Kazimierz, red. (1999), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Przybylska Renata (2007), Z problemów słownikowego opisu łączliwości rzeczownika, w: Nowe studia leksykograficzne, t. 1, red. Piotr Żmigrodzki, Renata Przybylska, Lexis, Kraków, s. 69–78.
Putka Irena (1997), Rola kontekstu w interpretacji znaczenia zaimka „nasz”, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 8−13.
Saran Jan (2016), Biografia jako metoda badań pedagogicznych, „Studia i Prace Pedagogiczne”, nr 3, s. 13–35.
Saryusz-Wolska Magdalena, Traba Robert red., współpr. Kalicka Joanna (2014), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Sieradzka-Mruk Agnieszka (2003), Odbiorca jako czynnik kształtujący wypowiedź (na przykładzie kazań dla dzieci), Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.
Sieroń-Galusek Dorota (2019), Biografistyka w humanistyce i naukach społecznych – kilka uwag, w: Biografia i badanie biografii, t. 6: Stałość i zmienność w biografii. Przełomy biograficzne, red. Elżbieta Dubas, Anna Gutowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 83−91.
Stolarz Agata (2014), Wojsko, płeć i historia mówiona. O „kobiecych” opowieściach o doświadczeniu walki w czasie drugiej wojny światowej, „Rocznik Antropologii Historii”, t. 4, nr 2, s. 113–133.
Szacka Barbara (2006), Czas przeszły – pamięć – mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Szczepankowska Irena (2012), O semantyce zaimków, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 12, s. 275–291.
Świątkiewicz-Mośny Maria (2015), Konstruowanie nowych tożsamości w warunkach globalizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Turska Elżbieta (2017), Dom rodzinny jako przestrzeń kształtowania tożsamości, w: Dom rodzinny w doświadczeniu (auto)biograficznym, red. Andrzej Ładyżyński, Maja Piotrowska, Magdalena Kasprzak, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 19–30.
Wasilewska Katarzyna (2016), „Ja” w autonarracji o pierwszym macierzyństwie, w: Narracje w życiu. O grupie i o jednostce, red. J acek Wasilewski, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa, s. 171–195.
Waszczyńska Katarzyna (2014), Wokół problematyki tożsamości, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, nr 6, s. 48–73.
Witosz Bożena (1981), O wzajemnej relacji zaimków „ja” – „ty” w narracji, w: Język Artystyczny, t. 2, red. Aleksander Wilkoń, Henryk Wróbel, s. 25–34.
Wojciszke Bogdan (2010), Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Wójcicka Marta (2016), Tożsamość w procesie komunikacji, „Artes Humanae”, nr 1, s. 55–67.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).