Słowa kluczowe
lexical semantics
diachronic linguistics
evaluation
changes of meaning
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 327
Liczba pobrań: 158
Abstrakt
In the article, the author presents the semantics of the lexeme gruby. He draws attention to the stages and mechanisms of shaping secondary meanings of the word (presenting changes from the Old Polish period to the present day). The analyses are based on the methods commonly adopted in lexical semantics. A special place in the considerations is given to the meaning ‘an obese, overweight person.’ The observations also concern aesthetic evaluation in language (and, partly, ethical evaluation as well), and at the same time the topic is connected with the analysis of the exponents of lexical parameterisation.
Bibliografia
Słowniki (wraz ze stosowanymi skrótami)
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ [dostęp: 20 grudnia 2019].
NSGU – Kasperczak Małgorzata, Rzeszutek Monika, Smól Joanna, Zgółkowa Halina (2004), Nowy słownik gwary uczniowskiej, Wrocław.
SDor – Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa.
SEBor – Boryś Wiesław (2006), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
SESław – Sławski Franciszek (1952–1982), Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Kraków.
SFJP – Skorupka Stanisław (1974), Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1–2, Warszawa.
SFWP – Bąba Stanisław, Liberek Jarosław (2001), Słownik frazeologiczny współcze¬snej polszczyzny, Warszawa.
SGU – Czarnecka Katarzyna, Zgółkowa Halina (1991), Słownik gwary uczniowskiej, Poznań.
SPLP – Lubaś Władysław, red. (2004), Słownik polskich leksemów potocznych, t. 3, Kraków.
SPP – Czeszewski Maciej (2008), Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa.
SSM – Czeszewski Maciej (2001), Słownik slangu młodzieżowego, Piła.
SStp – Urbańczyk Stanisław (1953–2002), Słownik staropolski, t. 1–11, Wrocław.
SW – Karłowicz Jan, Kryński Adam Antoni, Niedźwiedzki Władysław, red. (1902), Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa.
SWil – Zdanowicz Aleksander i in., red. (1861), Słownik języka polskiego, t. 1–2, Wilno.
SXVI – Mayenowa Maria Renata, Pepłowski Franciszek i in., red. (1966–), Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1–36, Wrocław.
SXVII/XVIII – Gruszczyński Włodzimierz i in., oprac. (2004–), Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, Kraków, http://sxvii.pl [dostęp: 12 grudnia 2019].
USJP – Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, Warszawa.
WSFzP – Kłosińska Anna, Sobol Elżbieta, Stankiewicz Anna (2005), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa.
WSJP – Żmigrodzki Piotr, red. (2007–), Wielki słownik języka polskiego PAN, Kraków.
Literatura
Apresjan Jurij (2000), Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, Wrocław.
Bałabaniak Dagmara (2014), Wykładniki intensywności związane z pojęciami WIEL¬KOŚCI i ILOŚCI (na materiale polszczyzny dawnej), w: Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, red. Krystyna Kleszczowa, Anna Szczepanek, Katowice, s. 79–90.
Bałabaniak Dagmara, Mitrenga Barbara (2015), Polskie intensyfikatory w ujęciu histo¬rycznym, Katowice.
Bartmiński Jerzy (2003), Miejsce wartości w językowym obrazie świata, w: Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 59–86.
Budnik Alicja (2017), Otyłość na przestrzeni dziejów, w: Budowa fizyczna człowieka na ziemiach polskich wczoraj i dziś, red. Michał Kopczyński, Anna Siniarska, Warszawa, s. 61–87.
Dąbrowska Anna (1994), Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wrocław.
Grzegorczykowa Renata (1975), Funkcje semantyczne i składniowe polskich przy¬słówków, Wrocław.
Grzegorczykowa Renata (2003), Znaczenia przenośne polskich przymiotników wymia¬rów, w: Studia z semantyki porównawczej: nazwy barw, nazwy wymiarów, pre¬dykaty mentalne. Część II, red. Renata Grzegorczykowa, Krystyna Waszakowa, Warszawa, s. 233–258.
Grzegorczykowa Renata (2005), Nazwy wymiarów jako określenia cech psychicznych człowieka, w: Przestrzeń w języku i w kulturze. Problemy teoretyczne. Interpretacje tekstów religijnych, red. Jan Adamowski, Lublin, s. 27–39.
Grzegorczykowa Renata (2014), Nazwy wymiarów jako wykładniki intensywno¬ści, w: Znaczenie. Tekst. Kultura. Prace ofiarowane Profesor Elżbiecie Janus, red. Anna Kozłowska, Agnieszka Świątek, Warszawa, s. 61–70.
Kleszczowa Krystyna (2007), Bardzo podobne a jednak inne. Z historii polskich wykładników intensywności cechy, „Prace Filologiczne”, t. 53, s. 315–321.
Laskowski Roman (1977), Od czego lepszy jest lepszy, „Język Polski”, z. 5, s. 323–334.
Lubaś Władysław (2003), Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, Opole.
Miodek Jan (1995), O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław.
Ostromęcka-Frączak Bożena (1983), Czasowniki polskie z formantem rozdzielonym, Łódź.
Pacuła Jarosław (2012), Czy w socjolekcie uczniowskim wygląd drugiej osoby objęty jest tabu językowym? Wnioski leksykologiczne, w: Przekraczanie granic. I, red. Krzysztof Feruga, Agata Ostrowska-Knapik, Regina Wojtoń, Praha, s. 113–137.
Pianka Włodzimierz (1983), Z semantyki stopniowania leksemów parametrycznych w języku polskim i innych językach słowiańskich, w: Zagadnienia kategorii stopnia w językach słowiańskich, t. 3, red. Włodzimierz Pianka, Warszawa 1983, s. 9–19.
Puzynina Jadwiga (1992), Język wartości, Warszawa.
Puzynina Jadwiga (1997), Słowo – wartość – kultura, Lublin.
Rejter Artur (2006), Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo¬-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Szekspir William (1992), Romeo i Julia, przeł. Stanisław Barańczak, Poznań.
Śmiech Witold (1968), Kształtowanie się funkcji semantycznych czasownikowego przedrostka od(e)- w języku ogólnopolskim, „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria 3: Językoznawstwo”, s. 43–51.
Wesołowska Danuta (1967), Dlaczego się „odchudzamy”?, „Język Polski”, z. 5, s. 340–346.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).