Słowa kluczowe
East-Slavic languages
cross-linguistic interference
intercomprehension
error analysis
comparative grammar
Jak cytować
Abstrakt
The paper is devoted to the specificities of the acquisition of L2 Polish by speakers of a closely related language (East Slavic one), with specific regard to the language-teaching consequences of said proximity. After an introduction to the current historical and sociolinguistic context of the East Slavic immigration to Poland, the data presents the concept of “intercomprehension”. Its impact on the acquisition of L2 Polish is illustrated by the use of empirical data collected by the author’s research team. The article is concluded by means of a reflection on the value of multilingualism in the school system and the skills required of Polish teachers in the present historical contingencies. It is argued in particular that due to the great number of Ukrainian pupils enrolled in the Polish schools, it is advisable for Polish school teachers to have at least some knowledge of the native languages of these pupils, with the primary goal of improving communication in stressful situations and adequately interpret and correct their errors in L2 Polish.
Bibliografia
Andersen Roger (1983), Transfer to Somewhere, w: Language Transfer in Language Learning, red. Susan Gass, Larry Selinker, Newbury, s. 177–201.
Anderson Janet (1987), The Markedness Differential Hypothesis and Syllable Structure Difficulty, w: Interlanguage Phonology. The Acquisition of a Second Language Sound System, red. Georgette Ioup, Steven Weinberger, Newbury, s. 261–278.
Baraniwska Oksana (2007), Polsko-ukraińskie interferencje gramatyczne i leksykalne w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych. III Kongres Polonistyki Zagranicznej, Poznań, 8–11 czerwca 2006 roku, red. Małgorzata Czermińska, Katarzyna Meller, Piotr Fliciński, Poznań, s. 747–753.
Berthele Raphael, Lambelet Amelia, Schedel Larissa (2017), Effets souhaités et effets pervers d’une didactique du plurilinguisme. L’exemple des inférences inter-langues, „Recherches et Applications”, nr 61, 146–155.
Callies Marcus (2006), Why Money Can’t Buy You Anything in German. A Functional-Typological Approach to the Mapping of Semantic Roles to Syntactic Functions in SLA, w: Cross-Linguistic Influences in the Second Language Lexicon, red. Janusz Arabski, Bristol, s. 111–129. DOI: https://doi.org/10.21832/9781853598579-013
Collins Laura i in. (2009), Some Input on the Easy/Difficult Grammar Question. An Empirical Study, „The Modern Language Journal”, nr 3, s. 336–353. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4781.2009.00894.x
Croft William (1990), Typology and Universals, Cambridge.
Cummins Jim (2005), A Proposal for Action. Strategies for Recognizing Heritage Language Competence as a Learning Resource within the Mainstream Classroom, „The Modern Language Journal”, nr 4, s. 585–592.
Czapla Anna (2020), Błędy leksykalne Ukraińców uczących się języka polskiego w Polsce, „Linguodidactica”, t. 24, s. 29–44. DOI: https://doi.org/10.15290/lingdid.2020.24.03
Dąbrowska Anna, Dobesz Urszula, Pasieka Małgorzata (2010), Co warto wiedzieć. Poradnik metodyczny dla nauczycieli języka polskiego jako obcego na Wschodzie, Warszawa.
Dulay Heidi, Burt Marina, Krashen Stephen (1982), Language Two, Oxford.
Dunin-Dudkowska Anna, Maliszewski Bartłomiej (2018), Jak lepiej (nie) pisać? O błędach popełnianych przez Ukraińców zdających egzamin certyfikatowy z języka polskiego jako obcego, w: Polonistyka w XXI wieku. Między lokalnym a globalnym. Praca zbiorowa z okazji 190-lecia filologii polskiej na Uniwersytecie Lwowskim, red. Alla Kravčuk, Jirina Bundza, Kijów, s. 354–363.
Eckman Fred (1977), Markedness and the Contrastive Analysis Hypothesis, „Language Learning”, nr 2, s. 315–330. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-1770.1977.tb00124.x
Eckman Fred R. (1996), A Functional-Typological Approach to Second Language Acquisition Theory, w: Handbook of Second Language Acquisition, red. William C. Ritchie, Tej K. Bathia, San Diego, s. 195–211. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-012589042-7/50008-6
Eckman Fred R. (2010), Linguistic Typology and Second Language Acquisition, w: The Oxford Handbook of Linguistic Typology, red. Jae Jung Song, Oxford, s. 618–633. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199281251.013.0029
Eco Umberto (1993), La ricerca della lingua perfetta nella cultura europea, Roma.
Fiorentini Ilaria, Gianollo Chiara, Grandi Nicola (2020), La classe plurilingue, Bologna.
Flege James E. (2009), Give Input a Chance!, w: Input Matters in SLA, red. Thorsten Piske, Martha Young-Scholten, Bristol, s. 175–190. DOI: https://doi.org/10.21832/9781847691118-012
Gębal Przemysław (2016), Interkomprehensja, strategie mediacyjne i nauczanie języków obcych, w: Tłumaczenie dydaktyczne w nowoczesnym kształceniu językowym. Monografia zbiorowa, red. Ewa Lipińska, Anna Seretny, Kraków, s. 77–94.
Giacobbe Jorge, Cammarota Marie-Ange (1986), Learners’ Hypotheses for the Acquisition of Lexis, „Studies in Second Language Acquisition”, nr 3, s. 327–342. DOI: https://doi.org/10.1017/S0272263100006343
Górska Anna (2015), Błędy studentów z Ukrainy – zapobieganie i eliminacja w grupach o zróżnicowanych możliwościach (na podstawie doświadczeń Centrum Partnerstwa Wschodniego Uniwersytetu Opolskiego), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, s. 357–370. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.22.24
Han ZhaoHong (2014), From Julie to Wes to Alberto. Revisiting the Construct of Fossilization, w: Interlanguage. Forty Years Later, red. ZhaoHong Han, Elaine Tarone, Amsterdam, s. 47–74. DOI: https://doi.org/10.1075/lllt.39.05ch3
Haspelmath Martin (2006), Against Markedness (And What to Replace It With), „Journal of Linguistics”, nr 1, s. 25–70. DOI: https://doi.org/10.1017/S0022226705003683
Hentschel Gerd (2017), Eleven Questions and Answers about Belarusian-Russian Mixed Speech (‘Trasjanka’), „Russian Linguistics”, nr 1, s. 17–42. DOI: https://doi.org/10.1007/s11185-016-9175-8
Hülmbauer Cornelia (2011), Old Friends? Cognates in ELF Communication, w: Latest Trends in ELF Research, red. Alistair Archibald, Alessia Cogo, Jennifer Jenkins, Cambridge, s. 139–161.
Izdebska-Długosz Dominika (2021), Błędy gramatyczne w polszczyźnie studentów ukraińskojęzycznych, Kraków. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381383462
Kaleta Radosław (2015), Glottodydaktyczne błędy analogiczne na przykładzie języka polskiego i języka białoruskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, s. 319–335. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.22.22
Kittel Bernhard i in. (2010), Mixed Language Usage in Belarus. The Sociostructural Background of Language Choice, „International Journal of the Sociology of Language”, nr 206, s. 47–71. DOI: https://doi.org/10.1515/ijsl.2010.048
Klein Wolfgang (1997), Learner Varieties are the Normal Case, „The Clarion. Magazine of the European Second Language Association”, nr 3, s. 4–6.
Klein Wolfgang, Perdue Clive (1997), The Basic Variety (Or: Couldn’t Natural Languages Be Much Simpler?), „Second Language Research”, nr 4, s. 301–347. DOI: https://doi.org/10.1191/026765897666879396
Korol Lesia (2013), Osobliwości składniowe w polszczyźnie uczniów szkół Lwowa z polskim językiem nauczania, w: Polonistyka w Europie. Kierunki i perspektywy rozwoju, red. Grażyna Filip, Jolanta Pasterska, Magdalena Patro-Kucab, Rzeszów, s. 395–402.
Kowalewski Jerzy (2015), Dlaczego popełniłeś ten błąd? Próba glottodydaktycznego opisu i klasyfikacji błędów popełnianych przez uczących się języka polskiego jako obcego na Ukrainie, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, s. 337–355. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.22.23
Kravčuk Alla (2020), Rodzaj gramatyczny w nauczaniu polszczyzny Ukraińców. Perspektywa z „wewnątrz” oraz z „zewnątrz” systemu języka polskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 27, s. 133–154. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.07
Krifka Manfred i in., red. (2014), Das mehrsprachige Klassenzimmer. Über die Muttersprachen unserer Schüler, Berlin. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-34315-5
Krucka Barbara (2006), Kontrasty polsko-rosyjskie w zakresie morfologii a zjawiska interferencji. Na podstawie języka polskich studentów ze Wschodu, Łask.
Lado Robert (1957), Linguistics across Cultures. Applied Linguistics for Language Teachers, Ann Arbor.
Luk Zoe Pei-sui, Shirai Yasuhiro (2009), Is the Acquisition Order of Grammatical Morphemes Impervious to L1 Knowledge? Evidence From the Acquisition of Plural -s, Articles, and Possessive ’s, „Language Learning”, nr 4, s. 721–754. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9922.2009.00524.x
MacWhinney Brian (2002), The Competition Model. The Input, the Context, and the Brain, w: Cognition and Second Language Instruction, red. Peter Robinson, Cambridge, s. 69–90. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139524780.005
Magnani Marco, Artoni Daniele (2021), L’interferenza grammaticale della prima lingua sulla seconda: uno studio sul caso accusativo in russo L2, „Linguistica e Filologia”, nr 41, s. 51–86.
Maliszewski Bartłomiej (2020), Ku absencji interferencji – sposoby utrwalania poprawnych form gramatycznych w nauczaniu języka polskiego młodzieży z Ukrainy, „Roczniki Humanistyczne”, nr 10, s. 99–112. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.10-7
Mauranen Anna (2012), Exploring ELF. Academic English Shaped by Non-Native Speakers, Cambridge.
Odlin Terence (2016), Was There Really Ever a Contrastive Analysis Hypothesis?, w: Crosslinguistic Influence in Second Language Acquisition, red. Rosa Alonso, Bristol, s. 1–23. DOI: https://doi.org/10.21832/9781783094837-003
Ohorylko Oksana (2011), Osobliwości składni rządu w tekstach ukraińskich studentów polonistów, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, s. 279–284.
Pančíková Marta, Horák Aleksander (2018), Interkomprehensja w językach zachodniosłowiańskich, w: W kręgu (glotto)dydaktyki, red. Aleksandra Achtelik, Karolina Graboń, Jolanta Tambor, Katowice, s. 519–533.
Perdue Clive, red. (1993), Adult Language Acquisition, Cambridge.
Philipson Robert (1992), Linguistic Imperialism, Oxford.
Pienemann Manfred (1998), Language Processing and Second Language Development. Processability Theory, Amsterdam. DOI: https://doi.org/10.1075/sibil.15
Pienemann Manfred, Keßler Jörg, Lenzing Anne (2013), Developmentally Moderated Transfer and the Role of the L2 in L3 Acquisition, w: Language Acquisition and Use in Multilingual Contexts. Theory and Practice, red. Anna Flyman Mattsson, Catrin Norrby, Lund, s. 142–159.
Polinsky Maria (2018), Heritage Languages and Their Speakers, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/9781107252349
Przechodzka Grażyna (2004), Problemy w nauczaniu języka polskiego jako obcego w grupach wschodniosłowiańskich (wybrane zagadnienia), w: W kręgu wiernej mowy, red. Maria Wojtak, Małgorzata Rzeszutko, Lublin, s. 529–536.
Przechodzka Grażyna, Hudy Wiktorija (2021), Interferencje leksykalne w wypowiedziach pisemnych Słowian ze Wschodu (na podstawie pisemnych prac certyfikatowych z roku 2019, poziom B1), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 28, s. 133–143. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.28.09
Saturno Jacopo (2020), Utterance Structure in the Initial Stages of Polish L2 Acquisition. From Semantics to Case Morphology, Berlin.
Saturno Jacopo (2022), Effect of Bridge Language Status in the Intercomprehension-Based Learning of L2 Polish by Speakers of Russian, w: Bi- and Multilingualism from Various Perspectives of Applied Linguistics, red. Zofia Chłopek, Przemysław Gębal, Göttingen, s. 313–332. DOI: https://doi.org/10.14220/9783737014298.313
Saturno Jacopo (w druku), L2 Acquisition by Speakers of Closely Related Languages. Language Transfer and Universal Tendencies, „I-LanD Journal. Identity, Language and Diversity”.
Saturno Jacopo, Gębal Przemysław (2022), Interkomprehensja w nauczaniu języka polskiego jako obcego (JPjO) Słowian wschodnich, „Acta Universitatis Lodzienis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 29, s. 213–229. DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.14
Singleton David (2012), The Critical Period Hypothesis. A Coat of Many Colours, „International Review of Applied Linguistics in Language Teaching”, nr 4, s. 269–285. DOI: https://doi.org/10.1515/iral.2005.43.4.269
Skutnabb-Kangas Tove (2000), Linguistic Genocide in Education – or Worldwide Diversity and Human Rights, Hoboken.
Stenger Irina, Avgustinova Tania, Marti Roland (2017), Levenshtein Distance and Word Adaptation Surprisal as Methods of Measuring Mutual Intelligibility in Reading Comprehension of Slavic Languages, „Computational Linguistics and Intellectual Technologies. Papers from the Annual International Conference ‘Dialogue’ (2017)”, t. 1, s. 304–317.
Swain Merrill (1985), Communicative Competence. Some Roles of Comprehensible Input and Comprehensible Output in Its Development, w: Input in Second Language Acquisition, red. Susan Gass, Carolyn Madden, Cambridge, s. 235–253.
VanPatten Bill i in. (2013), Explicit Information, Grammatical Sensitivity, and the First-Noun Principle. A Cross-Linguistic Study in Processing Instruction, „The Modern Language Journal”, nr 2, s. 506–527. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4781.2013.12007.x
Weinreich Uriel (1953), Languages in Contact. Findings and Problems, New York.
Woolhiser Curt (2014), The Russian Language in Belarus. Language Use, Speaker Identities and Metalinguistic Discourse, w: The Russian Language Outside the Nation, red. Lara Ryazanova-Clarke, Edinburgh, s. 81–116. DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748668458.003.0004
Zawadzka Agnieszka (2013), Interkomprehensja jako możliwość wzbogacania tradycyjnej metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, w: Glottodydaktyka polonistyczna w obliczu dynamiki zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych, t. 2, red. Jan Mazur, Agata Małyska, Katarzyna Sobstyl, Lublin, s. 123–133.
Зелінська Марія (2018), Комунікативна компетенція молодих носіїв польської мови західних областей України, Дрогобич.
[Zelìnsʹka Marìâ (2018), Komunìkativna kompetencìâ molodih nosìïv polʹsʹkoï movi zahìdnih oblastej Ukraïni, Drogobič.]
Kantar (2019), Doslidžennja. Movna sytuatsija v Ukrajini, https://tinyurl.com/y476pz33 [dostęp: 16 maja 2022].
State Statistics Committee of Ukraine, (2001), All-Ukrainian population census 2001, https://tinyurl.com/mr2n4fhj [dostęp: 16 maja 2023].
UNHCR (2022), Ukraine refugee situation, https://tinyurl.com/3wbwrz5e [dostęp: 16 maja 2023].
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).