Nie trwam o jedzę, kiedy dobrze siedzę. O jedzeniu i żarciu w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sie 2, 2016
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.1.7
Słowa kluczowe:
paremiology, linguistic picture of the world, lexis, semantics

Main Article Content

Elżbieta Skorupska-Raczyńska
Państwowa Wyższa Szkoła im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Abstrakt

The analysis of 694 proverbs selected from widely accessible collections allows their classification into semantic fields ranging from names of foods, ways of eating, the necessity and urge to eat as well as the effects of eating, to the rules of eating and conduct during meals. Most of the proverbs analysed refer to actual situations (ca. 84%); the remaining (ca. 16%) include metaphors that illustrate or codify social behaviours and their consequences. Proverbs registered in the 19th century written Polish language constitute over a half (52,4%) of the data, while those from the 20th century amount to over one fourth (26,3%). The rest (26,3%) is dated as coming from the 15th–18th century. Over 72% of the proverbs analysed are syntactically complex with regular sound instrumentation and about 28% are syntactically simple. The analysis brings out a very important need to regulate the rules of the eating process and of conduct while eating, as well as the significance of healthy nutrition.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Skorupska-Raczyńska, E. (2016). Nie trwam o jedzę, kiedy dobrze siedzę. O jedzeniu i żarciu w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 23(1), 95-115. https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.1.7
Numer
Tom 23 Nr 1 (2016)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Państwowa Wyższa Szkoła im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska – Zakład Języka Polskiego, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim; zainteresowania naukowe: historia polszczyzny i jej stan współczesny, komunikacja religijna, język Elizy Orzeszkowej, językowa kreacja świata.

Bibliografia

  1. Słowniki i encyklopedie
  2. Amszejewicz Michał (1859), Dykcjonarz zawierający wyrazy i wyrażenia z obcych języków polskiemu przyswojone, Drukarnia Aleksandra Gins, Warszawa.
  3. Bańkowski Andrzej (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, PWN, Warszawa.
  4. Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  5. Browning W. R.F. (2005), Słownik Biblii, Świat Książki, Warszawa.
  6. Brückner Aleksander, red. (1939), Encyklopedia staropolska Trzaski, Everta i Michalskiego, t. I, nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa.
  7. Dąbrówka Andrzej, Geller Ewa, Turczyn Ryszard (1993), Słownik synonimów, MCR, Warszawa.
  8. Doroszewski Władysław, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. I–XI, Wiedza Powszechna, Warszawa.
  9. Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I–IV, PWN, Warszawa. (Skrót: USJP)
  10. Fouillonu Danielle, Langlois Anne, Le Moigné Aalice, Spiess Françoise, Thibault Madeleine (1997), Kultura biblijna. Słownik, WSiP, Warszawa.
  11. Karłowicz Jan (1901–1911), Słownik gwar polskich, t. I–VII, Akademia Umiejętności, Warszawa. (Skrót: SGP)
  12. Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. I–VIII, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa. (Skrót: SW)
  13. Kłosińska Krystyna (2004), Słownik przysłów, czyli przysłownik, Świat Książki, Warszawa.
  14. Krzyżanowski Julian, red. (1978), Nowa księga przysłów polskich, t. I–IV, PIW, Warszawa. (Skrót: NKPP)
  15. Krzyżanowski Julian (1994), Mądrej głowie dość dwie słowie, t. I–II, PIW, Warszawa.
  16. Masłowscy Danuta i Włodzimierz (2003a), Przysłowia polskie, Świat Książki, Katowice.
  17. Masłowscy Danuta i Włodzimierz (2003b), Przysłowia polskie i obce od A do Z, Videograf, Warszawa.
  18. Literatura
  19. Borysławski Rafał (2002), Posmak niedosytu. Kultura jedzenia, jedzenie kultury, „Er(r)go”, nr 1, s. 139–145.
  20. Kowalski Piotr (b.r.), Opowieść o chlebie, Muza, Kraków.
  21. Krasicki Ignacy (1991), Przyjaciele, w: Antologia poezji dziecięcej, red. Jerzy Cieślikowski, Ossolineum, Wrocław, s. 9–10.
  22. Łapiński Adam (1995), Historia religii. Słownik terminologiczny, WSiP, Warszawa.
  23. Mikołajczak Aleksander Wojciech (1998), Łacina w kulturze polskiej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
  24. Orzeszkowa Eliza (1998), Nad Niemnem, Zielona Sowa, Wrocław.
  25. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (2005), oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, red. nauk Augustyn Jankowski i in., tłumaczenie ksiąg Władysław Borkowski i in., Pallotinum, Wydawnictwo Świętego Krzyża, Poznań–Opole.
  26. Witaszek-Samborska Małgorzata (1999), Słownictwo kulinarne w polszczyźnie miejskiej Poznania, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 6 (26), s. 194–214.
  27. Witaszek-Samborska Małgorzata (2004), Kulinarne archaizmy leksykalne w „Słowniku języka polskiego” pod red. Witolda Doroszewskiego, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 11 (31), s. 189–202.
  28. Witaszek-Samborska Małgorzata (2005a), Nowe zapożyczone nazwy potraw i napojów w „Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN” pod red. Mirosława Bańki, w: Język polski. Współczesność – historia V, red. Władysława Książek-Bryłowa i Henryk Duda, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 105–120.
  29. Witaszek-Samborska Małgorzata (2005b), Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.