Zróżnicowanie tekstowe, zakres i stopień normalizacji wariantywności fonetycznej w Księgach o gospodarstwie (Kraków 1549, Helena Unglerowa)

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 4, 2016
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.9
Słowa kluczowe:
Polish language of the 16th century, 16th century prints, linguistic variance, linguistic norms, historical phonetics

Main Article Content

Marek Osiewicz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

The article summarize a number of analysis of the phonetic variance acknowledged in the first Polish edition of Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn (Kraków 1549, H. Unglerowa). Investigated issues included: textual differentiation, scope and degree of normalization of the particular alternations. In a sample of 11 analyzed phonetic oppositions the biggest textual differentiation demonstrate: mdl- || -mgl-, jestli || jesli, biał- || białł- oraz miedzy || między. The most clearly seen border of textual forms differentiation runs between column 384 and 381a and is already known from the graphic and typographic analyses. The degree of normalization of the particular variants, diversified in terms of textual localization, allows to divide the examined antique print on 9 textual areas. Among these, two areas distinguish: Cresc61–137, with the lowest degree of normalization and the highest level of the regressive form usage, and Cresc573–605, characterized by high rates of the norm-setting variants occurrence and the progressive forms preference. Quite numerous dialect words from Wielkopolska, the most likely adopted from handwritten basis for print, appeared in the text. The results of analysis substantiate the hypothesis which attributes the translation authorship to Andrzej Glaber from Kobylin.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Osiewicz, M. (2016). Zróżnicowanie tekstowe, zakres i stopień normalizacji wariantywności fonetycznej w Księgach o gospodarstwie (Kraków 1549, Helena Unglerowa). Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 23(2), 135-158. https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.9
Numer
Tom 23 Nr 2 (2016)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Marek Osiewicz, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

dr hab. Marek Osiewicz – Zakład Lingwistyki Antropologicznej, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; specjalizacja: historia języka polskiego; zainteresowania naukowe: polszczyzna 1. połowy XVI wieku, grafia, fonetyka, fonologia i morfologia historyczna, metodologia badań językoznawczych.

Referencje

  1. Źródła
  2. Piotra Creſcentyna Kxięgi o goſpodarſtwie, y o opatrzeniu rozmnożenia rozlicżnych pożytkow, każdemu ſtanowi potrzebne (1549), Helena Unglerowa, Kraków, www.wbc.poznan.pl:45451 [dostęp: 24 sierpnia 2015].
  3. Literatura
  4. Bajerowa Irena (1980), Zmiany fleksji zaimków w XIX-wiecznej polszczyźnie ogólnej (normalizacja i przekształcenia normy), „Język Polski” 60, s. 105–114.
  5. Lisowski Tomasz (1999), Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, WiS, Poznań.
  6. Migdał Jolanta (1999), O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji polszczyzny wczesnorenesansowej, WiS, Poznań.
  7. Osiewicz Marek (2007), Wariantywność leksemów w zakresie nieseryjnych zmian fonetycznych w listach polskich z pierwszej połowy XVI wieku, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
  8. Osiewicz Marek (2012a), Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna (1549), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 19 (39), z. 1, s. 67–92.
  9. Osiewicz Marek (2012b), Oddziaływanie spółgłosek płynnych na poprzedzające je samogłoski wąskie nietylne (na materiale listów polskich z I połowy XVI wieku), „Slavia Occidentalis”, t. 69, s. 185–198.
  10. Osiewicz Marek (2012c), Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 r., „LingVaria”, t. 2 (14), s. 65–76.
  11. Osiewicz Marek (2013a), Oboczność mię cię się // mie cie sie w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 20 (40), z. 1, s. 127–148.
  12. Osiewicz Marek (2013b), Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Rys, Poznań.
  13. Osiewicz Marek (2014a), Wtórna nosowość antycypacyjna w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 2, s. 71–92.
  14. Osiewicz Marek (2014b), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 1, s. 75–94.
  15. Osiewicz Marek (2014c), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” z 1549 roku (oboczność biał- // białł- oraz wariantywność w zakresie kontynuantów grup *sŕ, *zŕ, *žŕ, *(s)tьc i *(z)dьc), „Slavia Occidentalis”, t. 71/1, s. 55–77.
  16. Osiewicz Marek (2015a), Oboczność ir || er (≤ *ir, yr) w „Księgach o gospodarstwie” (Kraków 1549, Helena Unglerowa), „Slavia Occidentalis”, t. 72, z. 1, s. 159–176. DOI: 10.14746/SO.2015.72.31.
  17. Osiewicz Marek (2015b), Oboczność ir || er (≤ *ŕ̥) w „Księgach o gospodarstwie” (Kraków 1549, Helena Unglerowa), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 22 (42), z. 2, s. 103–128. DOI: 10.14746./pspsj.2015.22.2.6.
  18. Pankowicz Anna (1979), Najstarszy polski druk z zakresu gospodarstwa wiejskiego (Piotr Krescentyn, „Księgi o gospodarstwie…” Kraków 1549 r.), „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Historia Rolnictwa”, z. 4, s. 47–63.
  19. Piekarski Kazimierz (1930), Miscellanea bibliograficzne, „Przegląd Biblioteczny”, z. 4, s. 415–443.