Uwarunkowania historyczne roli i statusu języka polskiego w systemie edukacji w Galicji 1. połowy XIX wieku

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 4, 2016
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.14
Słowa kluczowe:
Habsburg Monarchy, Austrian Empire, 19th century, education system, school system, primary school, secondary school, School Law, Partitions of Poland, first partition of Poland, third partition of Poland, Galicia, Kingdom of Galicia and Lodomeria, Polish

Main Article Content

Peter Zimmermann
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

During the partitions of Poland in 1772, 1795 and 1815 its southern part was annexed by the Habsburg Monarchy and integrated into the Austrian Empire as the Kingdom of Galicia and Lodomeria. Till the end of World War I the inhabitants of Galicia were citizens of the Austrian Empire and their lives were influenced by the political and social ideology of the Austrian government. One of the most significant changes were connected to the language issue. Austrian or German-speaking officials came to Galicia and so did German as it became the main administrative language. This was also the case for the Austrian education system, which mainly focused on teaching German language as they wanted to integrate the multilingual and multicultural inhabitants of the Austrian Empire under the leadership of the Austrian rulers.This article deals with the issue how the Austrian education system influenced the development and understanding of national consciousness of the Polish population in Galicia in the first half of the 19th century by analysing which role the Polish language played in the primary and secondary school system. This period is important because it shows the main intentions of the Austrian educational system and also because the first important School Laws were passed, which influenced the education system in Galicia for over half the century.This article is structured in two parts. The first part contains an analysis of the most important School Laws. The aim is to show the intentions and the ideology which guided the Austrian government in creating the education system and to analyse which role the Polish language played in it. The second part deals with the actual effects of the Austrian education policy for the young Polish generations of Galicia. This will allow a more realistic interpretation of the influence the education system in Galicia had on building or suppressing the development of a Polish national consciousness. This part includes analyses of school statistics and most importantly memories from schooldays from former Galician school children which gives an inside on the role the Polish language played in the school and in their own lives.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Zimmermann, P. (2016). Uwarunkowania historyczne roli i statusu języka polskiego w systemie edukacji w Galicji 1. połowy XIX wieku. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 23(2), 245-262. https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.14
Numer
Tom 23 Nr 2 (2016)
Dział
Junioraty

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Peter Zimmermann, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

mgr Peter Zimmermann – Pracownia Praktycznego Nauczania Języka Niemieckiego, Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; zainteresowania naukowe: zagadnienia historycznojęzykowe dotyczące kształtowania się świadomości narodowej, historia języka polskiego, kontakty językowe między językiem polskim i niemieckim.

Bibliografia

  1. Źródła
  2. Entwurf der Organisation der Gymnasien und Realschulen in Oesterreich (1849), K. K. Hof- und Staatsdruckerei, b.m., https://archive.org/details/entwurfderorgan00untegoog, [dostęp: 23 lutego 2016].
  3. Politische Verfassung der deutschen Schulen in den k. k. Erbstaaten [Polityczna ustawa szkolna z 1805 r.] (1806), Wiedeń, https://books.google.pl/books?id=CZPFbQS57wEC, [dostęp: 1 lutego 2016]. (Skrót: PS)
  4. Literatura
  5. Baranowski Mieczysław (1897), Pogląd na rozwój szkolnictwa ludowego w Galicyi od 1772 do 1895 roku, Kraków, http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=27393&from=publication, [dostęp: 20 lutego 2016].
  6. Chwalba Andrzej (2000), Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  7. Ficker Adolf (1873), Geschichte, Organisation und Statistik des österreichischen Unterrichtswesens, w: Bericht über österreichisches Unterrichtswesen. Aus Anlaß der Weltausstellung 1873 herausgegeben von der Commission für die Collectiv-Ausstellung des österreichischen Unterrichts-Ministeriums, Teil I, Wiedeń, http://reader.digitale-sammlungen.de/resolve/display/bsb11163551.html, [dostęp: 10 lutego 2016].
  8. Fischel Alfred (1910), Das österreichische Sprachenrecht, Brno, https://archive.org/details/dassterreichis00fisc, [dostęp: 5 lutego 2016].
  9. Fiutowski Teofil (1913), Szkolnictwo ludowe w Galicji w dobie porozbiorowej, Lwów, http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/doccontent?id=3496&from=FBC, [dostęp: 25 stycznia 2016].
  10. Gruiński Stanisław (1916), Dzieje szkolnictwa ludowego w Galicyi, cz. 1: (Czasy przed zaprowadzeniem autonomii 1772–1861), Lwów, http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=19634, [dostęp: 2 lutego 2016].
  11. Klemensiewicz Zenon (1980), Historia języka polskiego, PWN, Warszawa.
  12. Kot Antoni (1955), Galicyjskie wspomnienia szkolne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  13. Kulka Bronisława (1987), Programy nauczania języka polskiego w szkole średniej w latach 1815–1872, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  14. Majorek Czesław (1976), Początki austriackiego systemu szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1780, w: „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 19, s. 81–101, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1976-t19/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1976-t19-s81-101/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1976-t19-s81-101.pdf, [dostęp: 28 lutego 2016].
  15. Springer Johann (1840), Statistik des österreichischen Kaiserstaates; tom II, Wiedeń, http://reader.digitale-sammlungen.de/resolve/display/bsb10011400.html, [dostęp: 20 lutego 2016].
  16. Wereszycki Henryk (1986), Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław.
  17. Zawadzki Władysław (1878), Literatura w Galicji (1772–1848). Ustęp z pamiętników Władysława Zawadzkiego, Lwów, https://archive.org/details/literaturawgalic00zawauoft, [dostęp: 22 stycznia 2016].