Dobre i złe w ludzkiej mowie – o wartościowaniu utrwalonym w dawnych przezwiskach
PDF

Słowa kluczowe

anthroponymy
valuation
cultural linguistics
evolutionary psychology

Jak cytować

Matusiak-Kempa, I. (2017). Dobre i złe w ludzkiej mowie – o wartościowaniu utrwalonym w dawnych przezwiskach. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 24(1), 87–102. https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.5

Abstrakt

The aim of the present paper is the analysis of old nicknames which relate to the way in which our ancestors communicated. The subject of the analysis are proprial items, which were formed in order to indicate if the speakers were telling the truth, or whether they were gossiping, or saying too much, as well as items which evaluated a person because of articulatory features. The present paper is also an attempt to propose research into axiologically marked appelative anthroponyms within the methodology of cultural linguistics, complemented with biological contexts, especially research from the field of evolutionary psychology and biological anthropology.
https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.5
PDF

Bibliografia

Anusiewicz Janusz (1992), Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata, w: Język a kultura, t. 5, Potoczność w języku i kulturze, red. Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula, Wiedza o Kulturze, Wrocław.

Anusiewicz Janusz (1994), Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Arutjunowa Nina Dawidowna (1988), Tipy jazykowych znaczenij: Ocenka. Sobytyje, Nauka, Moskwa.

Bartmiński Jerzy (2003), Miejsce wartości w językowym obrazie świata, w: Język w kręgu wartości, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 59–86.

Bartmiński Jerzy (2007), Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Bielenin Katarzyna (2004), Bo w tej Pannie była cudność – Matka Boska w dwóch przekazach apokryficznych z przełomu XV i XVI w., w: Zamknięte w języku. Studia językoznawcze, red. Halina Karaś, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 91–96.

Bubak Józef (1986), Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Burska-Ratajczyk Beata (2006), Ludowe ekspresywizmy słowotwórcze dotyczące mówienia (na materiale gwar mazowieckich), w: Wyrażanie emocji, red. Kazimierz Michalewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 367–377.

Dawkins Richard (1994), Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany, przeł., wstępem opatrzył Adam Hoffman, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Dawkins Richard (2007), Samolubny gen, przeł. Marek Skoneczny, Elżbieta Kołodziej-Józefowicz, Prószyński i S-ka, Warszawa.

de Waal Frans (2013), Małpy i filozofowie, przeł. Bartosz Brożek, Michał Furman, Copernicus Center Press, Kraków.

de Waal Frans (2015), Małpa w każdym z nas. Dlaczego seks, przemoc i życzliwość są częścią natury człowieka?, przeł. Krzysztof Kornas, Copernicus Center Press, Kraków.

Gajda Dorota, Pawłowski Bogusław (2009), Biologia atrakcyjności głosu i śmiechu, w: Biologia atrakcyjności człowieka, red. Bogusław Pawłowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 232–256.

Girard Rene (1982), Kozioł ofiarny. Człowiek i jego cywilizacja, przeł. Mirosława Goszczyńska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.

Goffman Erving (2007), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Kaleta Zofia (2003), Wartości i antywartości w staropolskich odapelatywnych nazwach osób (XIV–XV), „Prace Slawistyczne”, t. 115, s. 21–48.

Kowalik-Kaleta Zofia (2007), Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek), t. 1, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.

Krzeszowski Tomasz Piotr (1994), Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych, „Etnolingwistyka”, t. 6, s. 29–51.

Krzeszowski Tomasz Piotr (1999), Aksjologiczne aspekty semantyki językowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Malec Maria (1982), Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Malec Maria (1995), Świat ludzkich wartości odzwierciedlony w nazwach własnych osób (Semantyka imion staropolskich z członami -mir, -mysł, -sław na tle indoeuropejskim), „Slavia Occidentalis”, t. 53, s. 71–13.

Mejbaum Wacław (2000), Człowiek w świecie wartości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.

Pawłowski Bogusław, red. (2009), Biologia atrakcyjności człowieka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Pinker Steven (2002), Jak działa umysł, przeł. Małgorzata Koraszewska, Książka i Wiedza, Warszawa.

Pinker Steven (2005), Tabula rasa. Spory o naturę ludzką, przeł. Agnieszka Nowak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Puzynina Jadwiga (1992), Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Puzynina Jadwiga (2003), Wokół języka wartości, w: Język w kręgu wartości, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 19–32.

Rymut Kazimierz, red. (1999–2001), Nazwiska Polaków. Słownik etymologiczno-motywacyjny, t. 1–2, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.

Uliński Marek (2005), Studia nie tylko metaetyczne, Wydawnictwo AUREUS, Kraków.

Wierzbicka Anna (1969), Dociekania semantyczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Wilson Edward Osborne (1988), O naturze ludzkiej, przeł., słowo wstępne Barbara Szacka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Wilson Edward Osborne (2002), Konsiliencja: jedność wiedzy, przeł. Jarosław Mikos, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.