Graficzne i fonetyczne warianty techniczne w polskiej edycji Żywotów filozofów Mikuláša Konáča (F. Ungler, Kraków 1535)

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sie 10, 2017
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.7
Słowa kluczowe:
history of language, Polish language of the 16th century, orthography, history of printing, typesetting

Main Article Content

Marek Osiewicz
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

The article attempts the technical determination of the graphic and phonetic variance acknowledged in the Polish edition of the Żywoty filozofów by Mikuláš Konáč. The method used was to analyze the distribution of oppositional graphic forms. It has been determined that the technical nature of the print is 9 variants: 4 graphic variants („j” = /j/ in position before consonant, „j” = /j/ in the voice-over position, „u” = /v/ i /v/ in the midpoint position, „th” = /t/) and 5 phonetic variants (miesce, miejsce, miejstce; wszystko; wieliki); among them are both regressive and progressive forms. The analysis also shows that, using the disclosed technical variants, zecer manipulated the graphical content of the lines in both possible ways: narrowing or widening.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Osiewicz, M. (2017). Graficzne i fonetyczne warianty techniczne w polskiej edycji Żywotów filozofów Mikuláša Konáča (F. Ungler, Kraków 1535). Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 24(1), 117-128. https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.7
Numer
Tom 24 Nr 1 (2017)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Marek Osiewicz, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

dr hab. Marek Osiewicz – Zakład Lingwistyki Antropologicznej, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; specjalizacja: historia języka polskiego; zainteresowania naukowe: polszczyzna 1. połowy XVI wieku, grafia, fonetyka, fonologia i morfologia historyczna, metodologia badań językoznawczych.

Bibliografia

  1. Bargieł Maria (1969), Cechy dialektyczne polskich zabytków rękopiśmiennych z pierwszej połowy XVI wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  2. Kuraszkiewicz Władysław (1986), Ślady akcentu inicjalnego w staropolszczyźnie, w: tegoż, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 410–416.
  3. Lisowski Tomasz (2001), Grafia druków polskich z lat 1521–1522. Problemy wariantywności i normalizacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
  4. Osiewicz Marek (2012), Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 roku, „LingVaria”, t. 2 (13), s. 65–76.
  5. Osiewicz Marek (2013a), Oboczność mię cię się || mie cie sie w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 20 (40), z. 1, s. 127–148.
  6. Osiewicz Marek (2013b), Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Wydawnictwo Rys, Poznań.
  7. Osiewicz Marek (2014a), Wtórna nosowość antycypacyjna w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 2, s. 71–92.
  8. Osiewicz Marek (2014b), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (41), z. 1, s. 75–94.
  9. Osiewicz Marek (2014c), Zróżnicowanie ekstensji tekstowej fonetycznych form obocznych w „Księgach o gospodarstwie” z 1549 roku (oboczność biał- || białł- oraz wariantywność w zakresie kontynuantów grup *sŕ, *zŕ, *žŕ, *(s)tьc i *(z)dьc), „Slavia Occidentalis”, t. 71/1, s. 55–77.
  10. Osiewicz Marek (2015a), Oboczność ir || er (≤ *ir, yr) w „Księgach o gospodarstwie” (Kraków 1549, Helena Unglerowa), „Slavia Occidentalis”, t. 72/1, s. 159–176.
  11. Osiewicz Marek (2015b), O możliwości technicznego uwarunkowania oboczności albo || abo w drukach polskich z XVI wieku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 22 (42), nr 1, s. 185–202.
  12. Osiewicz Marek (2016a), Wariantywność graficzna i językowa motywowana czynnikami technicznymi w polskich drukach XVI-wiecznych – stan badań, nowe ustalenia, kontekst edytorski (w druku).
  13. Osiewicz Marek (2016b), Graficzne warianty techniczne w „Księgach o gospodarstwie” (Kraków 1549, H. Unglerowa), „Prace Filologiczne”, t. 69, s. 317–334.
  14. Rospond Stanisław (1971), Gramatyka historyczna języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  15. Stieber Zdzisław (1962), Rozwój fonologiczny języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  16. Żywoty filozofow, to jest mędrcow nauk przyrodzonych i też inszych mężow cnotami ozdobionych, ku obyczajnemu nauczaniu człowieka każdego krotko wybrane. Kraków, Florian Ungler, 1535 (2015), do druku podał Wiesław Wydra, Wydawnictwo Poznańskich Studiów Polonistycznych i Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań (faksymile egzemplarza Biblioteki Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. XVI. O. 1093). Ten sam egzemplarz zob. też Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa, sygn. XVI. O. 1093, identyfikator zasobu: oai:www.dbc.wroc.pl:3347, strona: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=3347 [dostęp: 14 listopada 2016]. Egzemplarz Biblioteki Kórnickiej (zdefektowany) – zob. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, sygn. Cim. O. 25, identyfikator zasobu: oai:www.wbc.poznan.pl:28283, strona: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=28283 [dostęp: 14 listopada 2016].