Abstract
The article attempts to analyse different types of original glosses and editorial footnotes in the Gospels of the Brest Bible, one of ten Polish translations of the Bible, included in the electronic publication of Szesnastowieczne przekłady Ewangelii (Eng. Sixteenth-Century Translations of the Gospels). Among the original glosses one can distinguish: a) concordant glosses, referring to the parallel fragments of the Bible, b) philologicalexegetic glosses signed with capital letters of the alphabet. The greater part of original glosses of this kind includes annotations that are didactic and doctrinal comments. The marginal glosses signed with capital letters are also short lexical glosses which contain synonyms or definitions of words, including those referring to biblical reality. The contemporary editorial footnotes are different types of footnotes, including: substantive, graphic, inflectional, derivational and phonetic. Short descriptions of each type of footnotes focus on selected and more detailed aspects, e.g. the study of derivational footnotes provides information on the techniques of creating possessive adjectives often used in the text. The article draws upon new research techniques – a computer program Ewangelie (Gospels) and Internet search engine of annotations (https://ewangelie. uw.edu.pl/przypisy) by Michał Rudolf.References
Biblia brzeska 1563 (2003), oprac. Peter Krolikowski, po konsultacji polonistycznej Wacława Waleckiego, Kalwin Publishing, Clifton.
Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego (1976), wyd. 2, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa.
Czerniatowicz Janina (1969), Niektóre problemy naukowe grecystyki w pracach biblistów polskich XVI i XVII wieku. Teksty greckie a polskie przekłady, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Kossowska Maria (1968), Biblia w języku polskim, t. 1, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań.
Kwilecka Irena (2001), Die Brester Bibel. Kulturgeschichtliche und sprachliche Fragen der Übersetzung, w: Biblia Slavica, S. II, Polnische Bibeln, t. 2: Brester Bibel 1563, cz. 2: Księgi Nowego Testamentu. Kommentare, oprac. Hans Rothe, Friedrich Scholz, Ferdinand Schöningh, Padeborn, s. 1485–1660.
Kwilecka Irena (2003a), Niektóre osobliwości leksykalne pochodzenia biblijnego i ich funkcjonowanie we współczesnej polszczyźnie, w: tejże, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, UAM. Wydział Teologiczny, Instytut Slawistyki PAN, Poznań, s. 231–252.
Kwilecka Irena (2003b), Z dziejów przekładu pierwszej polskiej Biblii protestanckiej, w: tejże, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, UAM. Wydział Teologiczny, Instytut Slawistyki PAN, Poznań, s. 335–349.
Łuczak Arleta (2016), Droga Szymona Budnego do krytycznego wydania Nowego Testamentu z 1574 roku, Instytut Slawistyki PAN, Warszawa.
Mayenowa Maria Renata, red. (1966–2012), Słownik polszczyzny XVI wieku, od t. 35 – red. Krzysztof Mrowcewicz, t. 1: A–Bany – t. 36: Rozat–Roztyrkność, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Meller Katarzyna (2012), Słowa jak ziarna. Reformacyjne idee, książki, spory, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Migdał Jolanta, Lisowski Tomasz (2002), W drodze do doskonałości. Uwagi o leksyce protestanckich przekładów Biblii, w: O doskonałości, cz. 1, red. Agnieszka Maliszewska, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 271–296.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (1971), oprac. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, wyd. 2. zmien., Wydawnictwo Pallotinum, Poznań.
Urbańczyk Stanisław, red. (1953–2002), Słownik staropolski, t. 1–11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Winiarska-Górska Izabela (2009), Język, styl i kulturowa rola szesnastowiecznych protestanckich przekładów Nowego Testamentu na język polski: między nowatorstwema tradycją, w: Polszczyzna biblijna. Między tradycją a współczesnością, t. 1, red. Stanisław Koziara, Wiesław Przyczyna, Wydawnictwo Biblos, Tarnów, s. 279–312.
Winiarska-Górska Izabela (2010–2016), Instrukcja transkrypcji w „Przeglądarce szesnastowiecznych przekładów Ewangelii”. Zasady szczegółowe wraz z przykładami, w: Szesnastowieczne przekłady Ewangelii, red. Izabela Winiarska-Górska, Warszawa, https://ewangelie.uw.edu.pl/materialy [dostęp: 15 lutego 2018].
Winiarska-Górska Izabela, red. (2010–2016), Szesnastowieczne przekłady Ewangelii, Warszawa, https://ewangelie.uw.edu.pl [dostęp: 15 lutego 2018].
Winiarska-Górska Izabela (2011), Przeglądarka wersetów równoległych szesnastowiecznych polskich Ewangelii w pracy historyka języka, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 27–45.
Winiarska-Górska Izabela (2017), Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).