Abstract
The aim of the article is to demonstrate the rivalries stemming from the Old-Polish variant forms/ albo and abo in the 16th-century printed material from Cracow, having the strongest influence upon the forming literary Polish language. The article tries to answer the question how a certain linguistic custom was established, not being a norm yet. For comparison, the process has also been shown in the prints from the northern borderland of Poland and Great Poland, the regions which at that time did not have such a significant influence on the literary language as the prints from Cracow, but also produced more books than other regions. The listing of data from three regions makes it possible to show the differences in the formation of the norm between the centre of cultural life of the Republic of Poland (Cracow) and its peripheral regions – the eastern and the western.References
Źródła
Glaber Andrzej (1535 [wyd. – 1893]), Gadki o składności członków człowieczych z Arystotelesa i też inszych mędrców wybrane, wyd. i oprac. Józef Rostafiński, Akademia Umiejętności, Kraków, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=1699&from=FBC [dostęp: 25 listopada 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: GlabGad)
Paxillus Adam (1597), Komedyja o Lizydzie w stan Małżeński wstępuiący Przez Adama Paxillusa Teraz nowo złożona, wyd. Wojciech Kobyliński, Kraków, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=4218&from=FBC [dostęp: 7 grudnia 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: PaxLiz)
Ptaszycki Stanisław, wyd. i oprac. (1889), Fortuny i cnoty różność, Kraków, [wyd. 1 Hieronim Wietor, 1524, Kraków], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=1188&from=FBC [dostęp: 25 listopada 2014], [numeracja stron według skanu]. (Skrót: ForCnR)
Literatura
Bajerowa Irena (1964), Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Ossolineum, Warszawa.
Bajerowa Irena (1986), Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1, Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1959), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, z. 5, Wielkie Księstwo Litewskie, red. Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Wojciech Krajewski, Ossolineum, Wrocław–Kraków.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1975), Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu. Studia i materiały, Ossolineum, Wrocław.
Kawecka-Gryczowa Alodia (1983), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, Małopolska, cz. 1, Wiek XV–XVI, Ossolineum, Wrocław–Kraków.
Książek-Bryłowa Władysława (1986), Uwarunkowania społeczne normy językowej w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, s. 139–143.
Kuraszkiewicz Władysław (1986), Pochodzenie polskiego języka literackiego w świetle wyników dialektologii historycznej, w: tegoż, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, PWN, Warszawa–Poznań, s. 51–128.
Osiewicz Marek, Piotrowska Agnieszka K. (2007), „Słownik polszczyzny XVI wieku” jako podstawa materiałowa badań nad regionalnym zróżnicowaniem słownictwa, w: Leksykalno-stylistyczne zjawiska w polszczyźnie ogólnej, red. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Joanna Rychter, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski, s. 63–73.
Pirożyński Jan (2000), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1, Małopolska, cz. 2, Wiek XVII–XVIII, vol. 2, L – Ż i drukarnie żydowskie, Ossolineum, Kraków.
Rospond Stanisław (1949), Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław.
Rzepka Wojciech Ryszard (1975), Dopełniacz w funkcji biernika męskich form osobowych w liczbie mnogiej w polszczyźnie XVII w., Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Rzepka Wojciech Ryszard (1985), Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Urbańczyk Stanisław (1979 [wyd. 1 – 1960]), Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, w: tegoż, Prace z dziejów języka polskiego, Ossolineum, Wrocław, s. 206–234.
Wydra Wiesław (2003), O najdawniejszej drukowanej książce w Poznaniu, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).