Keywords
history and geography of the adverb przyboś
na przyboś
etymology of the surname Przyboś
How to Cite
Abstract
The author proves that the etymology of the surname Przyboś came from the lexicalised adverb przyboś, na przyboś (walk), “to wear shoes on bare feet, with a bare foot, (walk) slightly barefoot”, that came from the adjective przybosy. The surname did not stem from either compound names such as Przybysław, Przybywój or from the verb przybyć, contrary to what has been stated in the historical and etymological dictionary Nazwiska Polaków by Kazimierz Rymut.
References
Bańkowski Andrzej (1986), Dyskusyjne interpretacje niektórych staropolskich nazw osobowych z tzw. Bulli gnieźnieńskiej, „Prace Filologiczne”, s. 441–450.
Bańkowski Andrzej (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bąk Stanisław (1968), W sprawie nazwy osobowej Cirnech, „Slavia Occidentalis”, t. 27, s. 25–28.
Borek Henryk, Szumska Urszula (1976), Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bulicz-Tornikidis Teresa (1979), Uproszczenia i skrócenia morfologiczne staropolskich przezwisk złożonych, „Język Polski”, s. 177–186.
Brückner Aleksander (1927), Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
Cieślikowa Aleksandra, red. przy współpracy Katarzyny Skowronek (2006–2016), Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią, t. 1–5, Wydawnictwo Lexis, Kraków.
Czuczka Pawło (2005), Prizwyszcza zakarpatśkych ukrajinciw. Istoryko-etymołohicznyj słownyk, Wydawnictwo „Swit”, Lwiw.
Dal Władimir (1880–1882), Tołkowyj słowarь żywogo wielikorusskogo jazyka, t. 1–4, Izdanie Knigoprodawca-Tipografa M. O. Wolfa, S.-Petersburg.
Dal Władimir (1978–1980), Tołkowyj słowarь żywogo wielikorusskogo jazyka, t. 1–4, Izdatelstwo „Russkij jazyk”, Moskwa.
Decyk-Zięba Wanda (2003), Bulla gnieźnieńska, w: Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, red. Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, Wydawnictwa UW, Warszawa, s. 31–67.
Decyk-Zięba Wanda, Dubisz Stanisław, red. (2003), Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Doroszewski Witold (1963), Podstawy gramatyki polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Duda Henryk, Koper Mariusz (2009), Co znaczą nazwy miejscowe? Etymologie i pseudoetymologie w „gawędach kresowych” Katarzyny Węglickiej, w: Świat ukryty w słowach, czyli o znaczeniu gramatycznym, leksykalnym i etymologicznym, red. Ilona Generowicz, Elżbieta Kaczmarska, Ignacy M. Doliński, Wydział Polonistyki UW, Warszawa, s. 81–90.
Gala Sławomir, Piotrowicz Elżbieta (2001), Nazwiska historyczne piotrkowian, Łódź.
Karłowicz Jan (1900–1911), Słownik gwar polskich, t. 1–6, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. 1–8, [b.w.], Warszawa.
Koper Mariusz (2008), Szarowola i gęsi, czyli jak nie popularyzować onomastyki, „Język Polski”, s. 301–304.
Kopertowska Danuta (1988), Nazwy osobowe mieszkańców podkieleckich wsi (1565–1694), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Kreja Bogusław (2001), Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, DWN, Kraków.
Kucała Marian (1968), Odbicie słownictwa pospolitego w staropolskich nazwach osobowych. Na podstawie tomu I „Słownika staropolskich nazw osobowych” i „Słownika staropolskiego”, „Język Polski”, s. 168–186.
Kucała Marian (2000), Odbicie słownictwa pospolitego w staropolskich nazwach osobowych. Na podstawie tomu I „Słownika staropolskich nazw osobowych” i „Słownika staropolskiego”, w: tenże, Polszczyzna dawna i współczesna. Studia i szkice, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 256–272.
Kwiatkowski Jerzy (1972), Świat poetycki Juliana Przybosia, PIW, Warszawa.
Krzyżanowski Julian, red. (1984–1985), Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Linde Samuel Bogumił (1807–1814), Słownik języka polskiego, t. 1–6, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa.
Linde Samuel Bogumił (1854–1860), Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów.
Linde Samuel Bogumił (1994–1995), Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. 2 (fotooffsetowe), Wydawnictwo „Gutenberg-Print”, Warszawa.
L[ubomirski] T. (1857), Rolnicza ludność w Polsce od XV do XVI wieku, „Biblioteka Warszawska”, t. 2, s. 791–840.
Łoś Jan (1922–1927), Gramatyka polska, cz. 1–3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów.
Mały atlas gwar polskich (1957–1970), oprac. przez Pracownię Dialektologiczną Zakładu Językoznawstwa PAN w Krakowie pod kierunkiem Kazimierza Nitscha (t. 1–2), Zdzisława Stiebera (t. 3–6) i Mieczysława Karasia (t. 7–12). Mapy i komentarze do map, t. 13. Indeksy i źródła, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Mączyński Jan (1970), Nazwiska łodzian (XV–XIX wiek), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Łódź.
Perzowa Henryka (1969), Stopniowanie przymiotników polskich z przedrostkiem przy-, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Pigoń Stanisław (1983), Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Rieger Janusz (1977), Imiennictwo ludności wiejskiej w ziemi sanockiej i przemyskiej w XV w., Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Rieger Janusz (1995), Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
Rospond Stanisław (1976), Mówią nazwy, WSiP, Warszawa.
Rudnicka-Fira Elżbieta (2004), Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
Rymut Kazimierz (1999–2001), Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. 1–2, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.
Rymut Kazimierz, wyd. (1992–1994), Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. 1–10, PAN, IJP, Kraków.
Rytter Grażyna (1992), Wschodniosłowiańskie zapożyczenia leksykalne w polszczyźnie XVII wieku, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan (1994), Jak dopełnić znany nam obecnie zasób leksykalny staropolszczyzny?, w: Studia historycznojęzykowe I, red. Marian Kucała, Zdzisława Krążyńska, IJP PAN, Kraków, s. 7–13.
Skoczylas-Stawska Honorata (1976), Z frazeologii gwar wieluńskich, „Studia Polonistyczne”, t. 3, s. 163–172.
Sławiński Janusz (1965), Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław.
Sławski Franciszek (1952–1982), Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków (nieukończony).
Słownik gwar polskich (1982–2016), oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. Mieczysława Karasia, Stanisława Urbańczyka, Jerzego Reichana, (od t. 6) Joanny Okoniowej, t. 1–9, Wrocław (jeszcze nieukończony).
Taszycki Witold, red. (1965–1983), Słownik staropolskich nazw osobowych, t. 1–6, Wrocław, t. 7, Suplement, oprac. w Zakładzie Onomastyki Polskiej pod kier. Marii Malec, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Kraków.
Twardzik Wacław, red. (2005), Opis źródeł Słownika staropolskiego, Wydawnictwo Lexis, Kraków.
Urbańczyk Stanisław, red. (1953–2002), Słownik staropolski, t. 1–11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Walczak Bogdan (2013), Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6: Językoznawstwo, s. 57–75.
Wolnicz-Pawłowska Ewa (1993), Antroponimia łemkowska na tle polskim i słowackim (XVI–XIX wiek), Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
Wośko Zuzanna (2018), Nazwisko Gogółka w świetle geografii językowej, „Poradnik Językowy”, nr 9, s. 96–102.
Zamącińska Danuta (1970), Przyboś wobec Mickiewicza, „Roczniki Humanistyczne”, z. 1, s. 161–174.
Zamącińska Danuta (1971), „Znalezione piórko”, „Roczniki Humanistyczne”, z. 1: O sztuce literackiej. Prace ofiarowane Czesławowi Zgorzelskiemu, s. 203–218.
Zembaty-Michalakowa Maria (1982), Poezja Juliana Przybosia w świetle badań statystyczno- językowych na tle porównawczym, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).