Keywords
etymology
history of words
sociolect
How to Cite
Number of views: 522
Number of downloads: 1385
Abstract
The author presents several nouns functioning as synonyms for jailer (warder) and policeman. The author pays attention to these names because descriptions of contemporary language of deviant circles are frequent, but the vocabulary of criminals still doesn’t have diachronic characteristics. The described names are, among others: klawisz / klawisznik [jailer, screw], ment [louse], chmura [cloud], jancio [Johnny]. The author describes name changes in Polish prison slang from the late nineteenth and early twentieth century. He indicates the sources of individual names and describes the semantic changes that took place under the influence of foreign languages as well.
References
Appel Karol (1908), Język i społeczeństwo. Lingwistyka i socjologia, Księgarnia Gebethnera i Wolffa, Warszawa.
Brückner Aleksander (1926), Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Warszawa.
Budziszewska Wanda (1957), Żargon ochweśnicki, Zakład im. Ossolińskich, Łódź.
Cieślikowa Aleksandra (1993), Leksykografia nazw własnych i pospolitych, w: Wokół słownika współczesnego języka polskiego. III. Zakres selekcji informacji, red. Władysław Lubaś, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
Cieślikowa Aleksandra (2006), Onimizacja, apelatywizacja a derywacja, w: Onimizacja i apelatywizacja, red. Zofia Abramowicz, Elżbieta Bogdanowicz, Wydawnictwo UwB, Białystok.
Czuchnowski Marian (1976), Cynk. Pieniądz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Dąbrowska Anna (1993), Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Długosz-Kurczabowa Krystyna (1990), Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Ermakova Olʹga, Zemskaâ Elena, Rozina Raisa, red. (1999), Slova, s kotorymi my vse vstrečalisʹ. Tolkovyj slovarʹ russkogo obŝego žargona, Azbukovnik, Moskva.
Estreicher Karol (1859a), Język złoczyńców, „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej”, nr 12, s. 89–92.
Estreicher Karol (1859b), Język złoczyńców, „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej”, nr 13, s. 97–100.
Estreicher Karol (1859c), Język złoczyńców, „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej”, nr 14, s. 105–110.
Estreicher Karol (1897), Gwara złoczyńców, [b.w.], Warszawa.
Fros Henryk, Sowa Franciszek (1997), Księga imion i świętych, t. 2: D–G, WAM, Kraków.
Gogola Zdzisław (2013), Dzieje klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu w latach 1630–2009, „Folia Historica Cracoviensia”, t. 19, s. 177–194.
Gorbač Oleksa (2006), Arǵo v Ukraïnì, Ìnstitut ukraïnoznavstva NAN, Lʹvìv.
Grabias Stanisław (1994), Język w zachowaniach społecznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Grabias Stanisław (2010), Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty, w: Współczesny język polski, red. J erzy Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 240–250.
Gračëv Mihail, Mokienko Valerij, red. (2008), Russkij žargon. Istoriko-ètimologičeskij slovarʹ, Folio-Press, Moskva.
Granat Wincenty, Gryglewicz Feliks, red. (1973), Encyklopedia katolicka, t. 1, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Grochowski Maciej (1993), Konwencje semantyczne a definiowanie wyrażeń językowych, Zakład Semiotyki Logicznej UW, Warszawa.
Habela Jerzy, Kurzowa Zofia (1989), Lwowskie piosenki uliczne, kabaretowe i okolicznościowe do 1939 roku, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków.
Hobzej Natalâ, Sìmovič Oksana, Âstremsʹka Tetâna, Didik-Meuš Ganna (2012), Leksikon lʹvìvsʹkij. Považno ì na žart, Ìnstitut ukraïnoznavstva NANU, Lʹvìv.
Jaracz Małgorzata (2003), Stereotyp onimiczny w przysłowiach polskich, „Studia Językoznawcze”, t. 2, s. 113–123.
Kania Stanisław (1972), Grypsera, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 597–602.
Królikowska Sławomira (1975), O współczesnym słownictwie przestępców, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Seria 1”, z. 110, s. 55–77.
Kumorek Zbigniew (1994), Abecadło, w: Oto są dni naszego życia… Antologia twórczości więziennej, wybór i oprac. Krzysztof Raczyński, Wydawnictwo Pedagogiczne „Interpretacje”, Opole, s. 29–32.
Kurzowa Zofia (1983), Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Lakoff George, Johnson Mark (1988), Metafory w naszym życiu, przeł. Tomasz Krzeszowski, PIW, Warszawa.
Larin Boris (1931), Zapadnoevropejskie èlementy russkogo vorovskogo argo, „Âzyk i literatura”, nr 7, s. 123–128.
Mierzwa Janusz (2016), O umundurowaniu urzędników administracji ogólnej w Polsce międzywojennej, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, t. 9, nr 4, s. 525–546.
Milewski Stanisław (1971), Gwara przestępcza i jej przenikanie do języka ogólnego, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 92–101.
Moldovan Aleksándr (2011), K ètimologiislova „ment”, „Russkij âzyk v naučnom osveŝenii”, nr 2 (22), s. 47–67.
Morawski Jerzy (1968), O potrzebie badania gwary przestępczej, „Przegląd Penitencjarny”, nr 1 (17), s. 72–80.
Pacuła Jarosław (2016), Szablony nazewnicze Żyda w polszczyźnie i innych językach słowiańskich, w: Badanie i projektowanie komunikacji, t. 5, red. Michał Grech, Anette Siemes, Mariusz Wszołek, Wydawnictwo „Libron”, Wrocław.
Przybyliński Sławomir (2005), Podkultura więzienna. Wielowymiarowość penitencjarna, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Rak Maciej (2016), Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka”, nr 30, s. 133–145.
Reychman Jan (1965), Zapożyczenia tureckie w polskiej gwarze złodziejskiej, „Język Polski”, z. 3, s. 154–163.
Schabowska Maria (1960), Pochodne przymiotniki barwy, „Język Polski”, z. 4, s. 291–304.
Stępniak Klemens (1973), Nazwy gwary złodziejskiej, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 209–213.
Szaszkiewicz Maciej (1997), Tajemnice grypserki, Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków.
Trajdos Tadeusz Mikołaj (1993), U zarania Karmelitów w Polsce, Instytut Historii PAN, Warszawa.
Ułaszyn Henryk (1951), Język złodziejski, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Warchala Jacek, Furgalska-Skudrzyk Aldona (2007), Potoczność – kategoria rozmyta?, w: Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. Barbara Boniecka, Stanisław Grabias, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 21–32.
Zgółkowa Halina (1994), Grypsera w szkole. Przenikanie słownictwa środowisk przestępczych do żargonu uczniowskiego, w: Słowa służebne. Prace ofiarowane profesor Monice Gruchmanowej na 70-lecie Jej urodzin, red. Halina Zgółkowa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 41–47.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).