Keywords
etiquette formula
epistolography
history of language
Polish language in the eighteenth century
How to Cite
Number of views: 383
Number of downloads: 258
Abstract
The article is a study of politeness formulae retained in the eighteenth-century epistolography expressing certain feelings and attitudes of the sender towards the addressee, namely: good will (z prawdziwym afektem), faithfulness (z należytą obserwancją), gratefulness (z nieskończoną rekognicją), duty (z niewzruszoną obligacją), obedience (z najgłębszą submisją). One can treat them as one common category of etiquette because of their approximate semantic value, common pragmatic aim, very similar formal structure and the same final location in the epistolary text. The analysis was based on 305 original, handwritten and unpublished eighteenth-century letters written by several dozens of noblemen. The presented formulae appeared mainly in contacts between the representatives of the aristocracy and the nobility.
References
Bajerowa Irena (1964), Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Cybulski Marek (2001), Formy nawiązania i zakończenia kontaktu w dawnej polszczyźnie (w XVI–XVIII wieku), „Prace Językoznawcze”, t. 26: Studia historycznojęzykowe, red. Alina Kowalska, Olga Wolińska, s. 29–36.
Cybulski Marek (2003), Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Cybulski Marek (2005), Obyczaje językowe w dobie średniopolskiej, w: Rozprawy o historii języka polskiego, red. Stanisław Borawski, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra, s. 149–211.
Cybulski Marek (2010), Podziały społeczne i terytorialne odzwierciedlone w formułach dawnej etykiety językowej, w: Żywe problemy historii języka, red. Marcin Kuźmicki, Marek Osiewicz, Wydawnictwo PTPN, Poznań, s. 99–116.
Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa (przedruk elektroniczny, Warszawa 1997).
Dubisz Stanisław (2004), Kształtowanie się standardów odmian komunikacyjno-stylowych w dziejach języka polskiego, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 3–19.
Dubisz Stanisław (2005), Komunikacja publiczna w dziejach polszczyzny i jej retoryczne podłoże, w: Rozprawy o historii języka polskiego, red. Stanisław Borawski, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra, s. 213–251.
Kałkowska Anna (1982), Struktura składniowa listu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. 1–8, [b.w.], Warszawa, http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication?id=254 [dostęp: 1 grudnia 2019].
Książek Elżbieta (2008), Tekst epistolarny w świetle etykiety językowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Lancholc Teresa (1998), List, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, red. Teresa Michałowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, s. 456–461.
Linde Samuel Bogumił (1807–1814), Słownik języka polskiego, t. 1–6, Drukarnia Księży Pijarów, Warszawa, https://tinyurl.com/yy33g3uo [dostęp: 1 grudnia 2019].
Maliszewski Kazimierz (2001), Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczypospolitej szlacheckiej, Wydawnictwo UMK, Toruń.
Marcjanik Małgorzata (2001), Etykieta językowa, w: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 281–291.
Matuszewska Przemysława (1999), Pod hasłem naturalności. O listowniku Stanisława Szymańskiego, w: taż, Gry z adresatem. Studia o poezji i epistolografii wieku oświecenia, Wydawnictwo UWr, Wrocław, s. 121–157.
Pawłowska Anita (2014), Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Sicińska Katarzyna (2013), Polszczyzna południowokresowa XVII i XVIII wieku (na podstawie epistolografii), Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Sicińska Katarzyna (2017a), Formuły salutacyjne w korespondencji z terenu Kresów Południowo-Wschodnich (XVII–XVIII wiek), w: Zachowanie językowe – spontaniczność i automatyzm, red. Magdalena Hawrysz, Marzanna Uździcka, Anna Wojciechowska, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra (Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2016), s. 225–249.
Sicińska Katarzyna (2017b), Formuły subskrypcji w korespondencji z terenu Kresów Południowo-Wschodnich (XVII–XVIII wiek), cz. 1, w: Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. 7: Literatura, historia, język, red. Piotr Borek, Marceli Olma, Collegium Columbinum, Kraków, s. 277–298.
Sicińska Katarzyna (2019), Formuła wyrażania szacunku w strukturze osiemnastowiecznego listu polskiego, „LingVaria”, nr 2 (28), s. 107–119, https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.28.07.
Skwarczyńska Stefania (2006), Teoria listu, na podstawie lwowskiego pierwodruku opracowali Elżbieta Feliksiak i Mariusz Leś, Wydawnictwo UwB, Białystok.
Wojtak Maria (1992), Wybrane elementy staropolskiej etykiety językowej, w: Polska etykieta językowa, red. Janusz Anusiewicz, Małgorzata Marcjanik, Wiedza o Kulturze, Wrocław (Język a Kultura, t. 6), s. 33–40.
Wojtak Maria (1999), Staropolska etykieta językowa jako obraz relacji międzyludzkich (wybrane zagadnienia), w: Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna
Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 205–216.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).