Keywords
16th-century vocabulary
the Reformation
Linde’s dictionary
How to Cite
Number of views: 250
Number of downloads: 265
Abstract
The article aims to discuss the names of Reformation-related religious dissenters included in Samuel Bogumił Linde’s Słownik języka polskiego (Polish language dictionary) which are not listed in Słownik polszczyzny XVI wieku (16th-century Polish language dictionary). The analysis of the material shows that Linde’s dictionary is a valuable, multi-layer complement to the sixteenth-century vocabulary listed in Słownik polszczyzny XVI wieku in the area of names of Reformation-related religious dissenters. First, Linde records sixteenth-century vocabulary related to the religious fractions of the time that is missing from Słownik polszczyzny XVI wieku even though it was in use at the time. Importantly, whenever he provides the source of a given lexeme, it is rarely from the sixteenth century. The lexicon also includes feminine forms of believers missing from Słownik polszczyzny XVI wieku that originated from the masculine forms listed in both dictionaries. Finally, Linde’s work presents the evolution of each religion and the emergence of new fractions, especially in the Orthodox Church and post-Reformation churches, hence it includes the names of believers of religions that emerged after the sixteenth century.
References
Słowniki (wraz ze stosowanymi skrótami)
L – Linde Samuel Bogumił (1854–1860), Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów.
EK – Gryglewicz Feliks i in., red. (1976), Encyklopedia katolicka, t. 2, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
SłXVI – Mayenowa Maria Renata i in., red. (1966–2016), Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1–37, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław; t. 38, https://tinyurl.com/y4lgecv6 [dostęp: 10 czerwca 2020]; kartoteka słownika.
SłDor – Doroszewski Witold, red. (1958–1962; 1963–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–4, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa; t. 5–11, Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, https://tinyurl.com/y4odrd4f [dostęp: 15 czerwca 2020].
SłŁac-Pol – Korpanty Józef, red. (2001), Mały słownik łacińsko-polski, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa.
SłStp – Urbańczyk Stanisław (1953–2002), Słownik staropolski, t. 1–11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
SłWil – Zdanowicz Aleksander i in. (1861), Słownik języka polskiego, Wilno; edycja elektroniczna Słownika wileńskiego, eswil.ijp.pan.pl/index.php [dostęp: 9 lipca 2020].
Literatura
Grzegorz Paweł z Brzezin (1959), O wyznaniu wiary księdza Sarnickiego, w: Literatura ariańska w Polsce XVI wieku. Antologia, oprac., wstęp i przypisy Lech Szczucki, Janusz Tazbir, Książka i Wiedza, Warszawa.
Karpluk Maria (1996), Z polsko-ruskich związków językowych. Słownictwo cerkiewne w polszczyźnie XVI wieku, Wydawnictwo Energeia, Warszawa.
Krążyńska Zdzisława, Rzepka Wojciech Ryszard (1980), Linde w świetle „Słownika polszczyzny XVI wieku”, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 19, s. 21–31.
Kreja Bogusław (1999), Formacje na -anin i -an w języku polskim i w innych językach słowiańskich, w: tenże, Słowotwórstwo polskie na tle słowiańskim. Studia, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 46–64.
Kuraszkiewicz Władysław, Łukaszewicz Józef (1951), Ilość różnych wyrazów w zależności od długości tekstu, „Pamiętnik Literacki”, t. 41, nr 1, s. 168–182.
Lisowski Tomasz (1993), Cerkiew i kościół jako ‘ecclesia’ i ‘templum Christianorum’ w polszczyźnie szesnastowiecznej, w: Język a chrześcijaństwo, red. Irena Bajerowa, Maria Karpluk, Zenon Leszczyński, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 131–144.
Masson Hervé (1993), Słownik herezji w Kościele katolickim, Wydawnictwo „Książnica”, Kraków.
Matuszczyk Bożena (2006), Słownik języka polskiego S. B. Lindego. Warsztat leksykografa, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Michalska-Górecka Paulina (2020), Nazwy sekwatywne związane z reformacją w słowniku S. B. Lindego, „Język Polski”, z. 4, s. 21–31.
Misiurek Jerzy ks. (1984), Spory chrystologiczne w Polsce w drugiej połowie XVI wieku, Redakcja Wydawnictwa KUL, Lublin.
Pepłowski Franciszek (1961), O cytatach w „Słowniku” Lindego, „Pamiętnik Literacki”, t. 52, nr 4, s. 477–517.
Piotrowski Tadeusz (2012), Słowniki języka polskiego, w: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, wyd. 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 601–618.
Rzepka Wojciech Ryszard (1983; wyd. 1984), Linde wobec Reja i Kochanowskiego, „Slavia Occidentalis”, t. 40, s. 75–87.
Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan (1981), Nazwy własne w „Słowniku języka polskiego” Samuela Bogumiła Lindego, „Prace Filologiczne”, t. 30, s. 113–124.
Walczak Bogdan (1998), Językowe konsekwencje unii brzeskiej. Postulaty badawcze, w: Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Zenon Leszczyński, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 7–20.
Walczak Bogdan (2001), Uwagi o słownikach historycznych języka polskiego, w: W kręgu języka polskiego. Śląsko-poznańskie kolokwia lingwistyczne, red. Ewa Jędrzejko, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 48–55.
Wójcik Zbigniew (2012), Historia powszechna XVI–XVII wieku, wyd. 12 uzup., PWN, Warszawa.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).