Słowa kluczowe
diplomatic journey to Istanbul
diary
edition
Polish- Turkish relationships in the 18th century
Polish 18th-century diplomacy
Jak cytować
Abstrakt
In this article, the author merely indicates the selected results of the work on the edition of Diariusz legationis JWJMci Pana Strażnika Wielkiego Koronnego odprawionej roku 1732 (The diary of the 1732 diplomatic journey of Crown Great Guard) kept in the archives of Adam Mickiewicz University Library in Poznań. The research carried out in order to prepare the editorial work presented in this article was focused on the authenticity, source and the author of the text. The analysed diary is a late-eighteenthor early-nineteenth-century copy of an earlier version made between 1744 and 1826 – which is when it was acquired for the library of Czerniejewo-Radomice owned by the Skórzewski Counts. It was dated as a result of research that covered such issues as the paper it was written on, the watermarks in it and the entries describing its origin. The copy was made in a manor, most likely in Waplewo Wielkie owned by the Sierakowski family of the Ogończyk coat of arms. It has been determined that apart from the copy kept in the University Library in Poznań and a related record of the diplomatic journey published in Kuryer Polski (Polish Courier) from 1732 to 1733, there were at least two versions of the text: a diary included in the collection of Waplewo library and the original it was a copy of, which could be both the diary and additional documents and letters related to the diplomatic journey.
Bibliografia
Literatura
Bukowski Andrzej (1989), Waplewo: zapomniana placówka kultury polskiej na Pomorzu Nadwiślańskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Gdańsk.
Cieślak Edmund (1994), Stanisław Leszczyński, Ossolineum, Wrocław.
Czamańska Ilona, Pentek Zdzisław, red. (2009), Vademecum bałkanisty. Lata 500–2007, Instytut Historii UAM, Poznań.
Dolański Dariusz (2017), Podróż z Polski do Stambułu w XVIII w., w: Staropolski ogląd świata. Nulla dies sine linea. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Bogdanowi Rokowi w 70. rocznicę urodzin, red. Elżbieta Kościk, Filip Wolański, Rościsław Żerelik, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 75–90.
Dunin-Karwicki Józef (1882), Opisanie wjazdu do Stambułu Rafała Leszczyńskiego, wojewody łęczyckiego, generała wielkopolskiego, posła wielkiego od Naj. Króla Jegomości Polskiego i Rzeczypospolitej do Porty Ottomańskiej i Relacja solennej jego audjencji u Cesarza Tureckiego w 1700 roku. Spisał i ułożył ze spółczesnych źródeł Józef Dunin Karwicki, „Biblioteka Warszwska”, t. 3, s. 353–370.
Dygdała Jerzy (2002), Antystanisławowska i prosaska publicystyka doby bezkrólewia 1733 roku (dzieła, autorzy, rozpowszechnianie), „Kwartalnik Historyczny”, t. 2, s. 41–59.
Dziechcińska Halina (1994), Kultura literacka w Polsce XVI i XVII wieku. Zagadnienia wybrane, Semper, Warszawa.
Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III zestawili Jerzy hr. Dunin-Borkowski i dr Mieczysław Dunin-Wąsowicz (1910), „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, t. 1 (rok 1908/09).
Gembarzewski Bronisław (1999), Husarze: ubiór, oporządzenie i uzbrojenie 1550–1775, Arcadia, Warszawa.
Gierowski Józef (1982), Dyplomacja polska doby saskiej (1699–1763), w: Historia Dyplomacji Polskiej, t. 2: 1572–1795, red. Zbigniew Wójcik, PWN, Warszawa, s. 331–483.
Gościecki Franciszek (1732), Poselstwo Stanisława Chomentowskiego od Augusta II do Achmeda IV, Lwów.
Górski Konrad i in.(1955), Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt, Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Kołodziejczyk Dariusz (2004a), Łacina traktatów polsko-tureckich jako element gry dyplomatycznej, w: Łacina jako język elit, red. Jerzy Axer, Wydawnictwo DiG, Warszawa, s. 399–411.
Kołodziejczyk Dariusz (2004b), Łacina w dyplomacji islamskiej: Imperium Osmańskie, w: Łacina jako język elit, red. Jerzy Axer, Wydawnictwo DiG, Warszawa, s. 395–398.
Kołodziejczyk Dariusz (2005), Posłowie Rzeczypospolitej w Stambule, w: Dawne elity – słowo i gest, red. J erzy Axer, Justyna Olko, Wydawnictwo DiG, Warszawa, s. 217–223.
Konopczyński Władysław (2013), Polska a Turcja 1683–1792, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków–Warszawa.
Kowalska Helena (2015), Przyczynek do historii zbiorów malarstwa hrabiów Sierakowskich w Waplewie, „Gdańskie Studia Muzealne”, t. 8: Pałac hrabiów Sierakowskich w Waplewie Wielkim. Ludzie, miejsce, kolekcja, s. 284–288.
Kraiński Maciej (2010), Panowie na Waplewie, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk.
Kraiński Maciej (2015), Panowie na Waplewie. Ród hrabiów Sierakowskich z Ziemi Malborskiej, „Gdańskie Studia Muzealne”, t. 8: Pałac hrabiów Sierakowskich w Waplewie Wielkim. Ludzie, miejsce, kolekcja, s. 16–35.
Krajewski Mirosław (1996–1997), Kajetan Onufry Sierakowski (1753–1841), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Kraków, s. 277–278.
Krajewski Mirosław (1996–1997), Alfons Sierakowski (1816–1886), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Kraków, s. 255–256.
Krasiński Zygmunt (1970), Listy do Adama Sołtana, oprac., wstęp Zbigniew Sudolski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Kumaniecki Kazimierz, oprac. (1990), Słownik łacińsko-polski, PWN, Warszawa.
Łątka Jerzy Siemisław (1980), Polacy w Turcji, PCKO UMCS, Lublin.
Łątka Jerzy Siemisław (2005), Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i Republice Turcji, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Marcjalis (2015), Księga widowisk, wstęp, komentarze Aleksandra Klęczar, Mariusz Zagórski, Instytut Studiów Klasycznych, Śródziemnomorskich i Orientalnych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Mayenowa Maria Renata, Pepłowski Franciszek, red. (t. 1–34), Mrowcewicz Krzysztof, Potoniec Patrycja (od t. 35, do hasła ROWNY), red. (1966–1994), Słownik polszczyzny XVI wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław (1966–1994), Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa (od 1995).
Nowicki Ryszard (2004), Fragment biblioteki rodowej i ordynackiej Skórzewskich w Bibliotece Raczyńskich, „Biblioteka”, nr 8, s. 49–62.
Opowiadanie tego co się wydarzyło Panu Stadnickiemu rezydentowi Rzeczypospolitej przy Porcie Ottomańskiej w miesiącu sierpniu 1735 (1858), „Czas”, nr 275, s. 1–2.
Orzeł i półksiężyc. 600 lat polskiej publicystyki poświęconej Turcji (2014), red. Dariusz Kołodziejczyk, wybór, oprac. Adam Balcer, Dariusz Kołodziejczyk, Natalia Królikowska, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa.
Otwinowski Erazm (1849), Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II, Kraków.
Palkij Henryk (2002), Józef Antoni Stadnicki (? – 1736), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 41, Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, s. 398.
Partyka Joanna (1995), Rękopisy dworu szlacheckiego doby staropolskiej, Semper, Warszawa.
Polkowski Ignacy (1873a), Album Mikołaja Kopernika. Album. Wydane staraniem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu w czterechsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, Gniezno.
Polkowski Igmacy (1873b), Żywot Mikołaja Kopernika, Gniezno.
Polkowski Ignacy (1873, 1875), Kopernikijana czyli materyały do pism i życia Mikołaja Kopernika, t. 1–2, t. 3, Gniezno.
Porębski Stanisław Andrzej (1997), Paleografia łacińska. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo UKSW, Warszawa.
Poselstwo Rafała Leszczyńskiego do Turcji w 1700 roku. Diariusze i inne materiały (1998), przygotowała Ilona Czamańska przy współpracy Danuty Zydorek, Urząd Miasta Leszna, Leszno.
Poselstwo wielkie Jaśnie Wielmożnego Stanisława Chomentowskiego, wojewody mazowieckiego od Nayiaśnieyszego Augusta II, krola polskiego, xiążęcia saskiego elektora y Rzeczypospolitey do Achmeta IV, sołtana tureckiego wielkiego z pełną mocą posła z szczęśliwym skutkiem przez lata 1712, 1713, 1714 odprawione, potomnych czasów pamięci y wdzięczności podane wrzetelnym iego opisaniu przez x. Franciszka Goscieckiego, Soc. Jesu. (1732), Lwów.
Przyboś Adam, oprac. (1985), Wielka legacja Wojciecha Miaskowskiego do Turcji w 1640 r., PWN, Warszawa–Kraków.
Przyboś Adam, Żelewski Roman, oprac. (1959), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Pułaski F. (1907), Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego wojewody chełmińskiego do Turcji w latach 1677–1678, Warszawa.
Reczek Stefan (1968), Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
Reychman Jan (1959), Życie polskie w Stambule w XVIII wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Rodziewicz Klemens (1879), Katalog zbioru obrazów oraz innych przedmiotów sztuki znajdujących się w posiadaniu rodziny hrabiów Sierakowskich w Waplewie (Prusy Zachodnie) sporządzony w listopadzie 1878 r. przez Klemensa Rodziewicza, Poznań.
Rostworowski Emanuel (1994), Historia powszechna wiek XVIII, PWN, Warszawa.
Róg Rafał (1996–1997), Sebastian Sierakowski (1743–1824), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Kraków, s. 293–299.
Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan (1992), Socjolekt szlachecki XVII wieku (Próba ogólnej charakterystyki), w: Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały z konferencji naukowej 25–29 sierpnia 1987 r. w Krakowie, red. Marian Stępień, Stanisław Urbańczyk, PWN, Warszawa–Kraków, s. 179–189.
Rzyska-Laube Dobromiła (2015), Zaginiona kolekcja. Nowe ustalenia na temat zawartości zbiorów Sierakowskich z Waplewa oraz ich wojennych i powojennych losów, „Gdańskie Studia Muzealne”, t. 8: Pałac hrabiów Sierakowskich w Waplewie Wielkim. Ludzie, miejsce, kolekcja, s. 122–165.
Semkowicz Władysław (1951), Paleografia łacińska, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Siniarska-Czaplicka Jadwiga (1969), Filigrany papierni położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od początku XVI do połowy XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Siniarska-Czaplicka Jadwiga (1977), Papier druków tłoczonych na Mazowszu i Podlasiu w XVI–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, nr 2, s. 217–242.
Siniarska-Czaplicka Jadwiga (1983), Katalog filigranów czerpalni Rzeczypospolitej zebranych z druków tłoczonych w latach 1500–1800, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Papierniczego w Polsce, Komisja Wydawnicza, Łódź.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. pod red. Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego, Józefa Krzywickiego, Władysława Walewskiego (1880–1914), t. 1–15, Warszawa.
Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku (1996), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Szklarska Ewa (1996–1997), Sierakowski Józef h. Dołęga, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 37, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Kraków, s. 268–269.
Szklarska Ewa (2002), Jan Stadnicki (zm. 1766), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 41, Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, s. 392–393.
Szulc-Golska Bożenna (1929), Wielkopolskie bibljoteki prywatne, w: Bibljoteki wielkopolskie i pomorskie, red. Stefan Wierczyński, Komitet Organizacyjny IV Zjazdu Bibljofilów i II Zjazdu Bibljotekarzy Polskich, Poznań, s. 227–269.
Szymański Józef (2004), Nauki pomocnicze historii, PWN, Warszawa.
Świderkówna Anna, red. (1990), Słownik pisarzy antycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Świerkosz Krystyna (2015), Z historii poszukiwań rozproszonej biblioteki waplewskiej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN, „Gdańskie Studia Muzealne”, t. 8: Pałac hrabiów Sierakowskich w Waplewie Wielkim. Ludzie, miejsce, kolekcja, s. 240–272.
Tarnowski Stanisław (1882), Z Prus Królewskich, Drukarnia „Czasu”, Kraków.
Tarnowski Stanisław (1894), Z wakacyj. (Prusy Królewskie), t. 2, Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
Topolski Jerzy (1999), Polska w czasach nowożytnych (1505–1795), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Trzy relacje z polskich podróży na Wschód muzułmański w pierwszej połowie XVII wieku (1980), wybór, wstęp, oprac. tekstu, komentarze Adam Walaszek, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Urbańczyk Stanisław i in., red. (1953–2003), Słownik staropolski, t. 1–11, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Voorn H. (1960), De papiermolens in de provincie Noord-Holland, De Papierwereld, Haarlem.
Waliszewski Kazimierz (1894), Ostatni poseł polski do Porty Ottomańskiej. Akta legacji stambulskiej Franciszka Piotra Potockiego, starosty szczerzeckiego, t. 1–2, Imprimerie Vevue Victor Goupy, Paryż.
Żychliński Teodor (1879), Złota księga szlachty polskiej. Rocznik pierwszy, Jarosław Leitgeber, Poznań.
Prasa
„Kuryer Polski” 1730, nr XX.
„Kuryer Polski” 1732, nr CXLII, CXLIII, CXLV, CXLIX, CL.
„Kuryer Polski” 1733, nr CLIX, CLX, CLXI, CLXIV, CLXV, CLXVI, CXXIII, CLXXV, CLXXVIII, CLXXX, CXC.
Zasoby archiwalne (wraz ze skrótami stosowanymi w tekście)
AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych.
APP – Archiwum Państwowe w Poznaniu.
APP, zespół Majątek Czerniejewo – Skórzewscy, układ fidekomisowy, 53/931/0/4.1/2095.
APP, zespół Majątek Czerniejewo – Skórzewscy, Wykaz dzieł sztuki w Czerniejewie
sporządzony w związku z utworzeniem fidekomisu, 53/931/0/4.1/2095.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta Sierakowskich z Waplewa, powiat sztumski, sygn. 10/1000/0.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).