Keywords
official archives
official style/discourse
communication community
How to Cite
Number of views: 211
Number of downloads: 192
Abstract
The article presents excerpts from Polish-language court records made from the sixteenth to the eighteenth century in Upper Silesia. Emerging from these books is an image of life in small communities as seen through the lens of financial transactions, inheritance processes, financial claims within families, cases of disorderly behaviourand violations of social order. The quoted fragments show how the society and the officials representing it managed establishing legal rules for the community and how legal texts were constructed. Although they reflect the schematic manner typical of official regulations, many of the phrases they include allow us to recreate the method used for the construction of the text or even their author’s thought process (writing it or commissioning its writing to a qualified official). These texts provide an opportunity to reconstruct the system of values that served as a basis for the functioning of a given community and the internal hierarchy that guaranteed social order.
References
Źródła (wraz ze skrótami stosowanymi w tekście)
Chorz – Księgi sądowe wiejskie z Chorzowa i Dębu lat 1534–1804, oprac. Zdzisław Jedynak, Andrzej Sośnierz, Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”, Chorzów 2015.
Mysł – Protokolarz albo „czerwona księga” Mysłowic, oprac. Alina Kowalska, Antoni Piwowarczyk, red. Antoni Barciak, Urząd Miasta Mysłowice, Mysłowice 2002.
Literatura
Borawski Stanisław (2005), Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, w: Rozprawy o historii języka polskiego, red. Stanisław Borawski, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 13–62.
Grzmil-Tylutki Halina (2007), Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Jedynak Zdzisław, Sośnierz Andrzej (2015), Wstęp, w: Księgi sądowe wiejskie z Chorzowa i Dębu lat 1534–1804, oprac. Zdzisław Jedynak, Andrzej Sośnierz, Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”, Chorzów, s. 5–34.
Kowalska Alina, oprac. (1993), Akta miejskie Tarnowskich Gór od końca XVI wieku do roku 1740, Śląski Instytut Naukowy, Katowice.
Kumor Bolesław (1963), Granice (archi)diecezji krakowskiej (1000–1939), „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny”, t. 6, z. 1–4, s. 535–556.
Lizisowa Maria Teresa (1995), Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim. Studium semantyczne, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
Siuciak Mirosława (2017), Język codzienności zapisany w średniopolskich księgach sądowych, w: Socjolekt – idiolekt – idiostyl. Historia i współczesność, red. Urszula Sokólska, Wydawnictwo Prymat, Białystok, s. 301–313.
Siuciak Mirosława (2018a), Komunikacja potoczna w XVI–XVIII w. – możliwości badawcze, w: Kultura komunikacji językowej 5: Kultura komunikacji potocznej w językach słowiańskich, red. Anna Piotrowicz, Małgorzata Witaszek-Samborska, Krzysztof Skibski, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań, s. 325–335.
Siuciak Mirosława (2018b), Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego, w: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 55–64.
Skubalanka Teresa (1984), Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Szczepankowska Irena (2016), Konstelacja dyskursów związanych tematycznie i funkcjonalnie ze sferą prawa – próba typologii, w: Dyskurs i jego odmiany, red. Bożena Witosz, Katarzyna Sujowska-Sobicz, Ewa Ficek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 31–40.
Wiślicz Tomasz (2010), Księgi sądowe wiejskie z XV wieku, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. Agnieszka Bartoszewicz i in., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 290–298.
Wojtak Maria (1993), Styl urzędowy, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J erzy Bartmiński, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 147–162.
Wojtak Maria (2004), Gatunki urzędowe na tle innych typów piśmiennictwa użytkowego – zarys problematyki, w: Język – prawo – społeczeństwo, red. Ewa Malinowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 131–142.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).