Keywords
the language of Marcin Bielski
religious vocabulary
How to Cite
Number of views: 194
Number of downloads: 154
Abstract
This article discusses the ways in which the biblical Ark of the Covenant is presented in Marcin Bielski’s Kronika, to jest historyja świata (Chronicle, that is the history of the world). The analyses point to Bielski’s use of a loanword in the form of arka or archa, the word’s translations into skrzynia (chest), and a sequence of both these terms. Bielski’s ignoring of the biblical translations of this term is also emphasised by his choice of determiners for the Ark. A search for the sources that Bielski drew from for the names he used for the Ark of the Covenant in the Vulgate, P. Comestor’s Historia scholastica, the Hebrew Bible, and the known medieval and 16th-century translations of the Bible, allows for concluding that the author felt free and unrestricted in his choices and followed guidelines known to him alone.
References
Bajerowa Irena (2008), Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica”, t. 27, s. 73–79.
Biblia Sacra juxta Vulgatam Clementinam. Editio electronica (2005), https://www.wilbourhall.org/pdfs/vulgate.pdf [dostęp: marzec 2021].
Bielski Marcin (2019), Kronika, to jest historyja świata, oprac. Dariusz Śnieżko, Dorota Kozaryn, przy współudziale Eleny Karczewskiej, t. 1–3, Szczecin.
Bielski Marcin (1554), Kronika wszytkiego świata na sześć wiekow a na czwory księgi takież monarchije rozdzielona, rozmaitych historyj, tak w Świętym Piśmie jako w prostym, z kosmografiją nową i z rozmaitemi krolestwy, tak pogańskimi, żydowskimi, jako krześcijańskimi, w ktorej też żywoty papieskie, cesarskie i krolow inych takież książąt, od początku świata aż do tego roku, ktory sie pisze 1554. Między ktoremi też nasza Polska jest z osobna położona i Świata Nowego wypisanie. Dostateczniej pisana i pilniej niż pirwsza, z figurami ochędożnemi, Drukarnia Hieronima Scharffenbergera, Kraków, https://tinyurl.com/79fvestk [dostęp: marzec 2021].
Comestor Petrus (1543), Historia scholastica, [b.m.], https://tinyurl.com/457sbvrb [dostęp: marzec 2021].
Kulbicka Aleksandra i in., red. (2014), Arca [hasło], w: Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej, https://elexicon.scriptores.pl/pl/lemma/ARCA [dostęp: czerwiec 2021].
Fabiańska Agnieszka (2016), „Historia scholastica” Piotra Comestora w rękopisach i jej skrócona wersja zwana „Historia Veteris et Novi Testamenti”, w: De nuptiis philologiae et libri manuscripti, czyli co nowego mówią rękopisy. Zbiór studiów, red. Agnieszka Paulina Lew, Paulina Pludra-Żuk, Warszawa, s. 103–110.
Górski Konrad (1964), „Nowy Testament” Scharffenbergera, w: tenże, Z historii i teorii literatury. Seria druga, Warszawa, s. 98–115.
Karpluk Maria (2001), Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków.
Koziara Stanisław (1999), Nazwy polskich „Biblii”, w: Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego. Z okazji 400-lecia wydania Biblii ks. Jakuba Wujka, red. Zbigniew Adamek, Stanisław Koziara, Tarnów, s. 50–64.
Koziara Stanisław (2001), Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków.
Koziara Stanisław (2004), Od skrzyni do skarbnicy tradycji. Uwagi o biblizmie arka przymierza, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 2, s. 181–189.
Langkammer Hugolin (1990), Słownik biblijny, wyd. 4, Katowice.
Metzger Bruce M., Coogan Michael D., red. (1997), Słownik wiedzy biblijnej, konsultacja wydania polskiego Waldemar Chrostowski, Warszawa.
Nowy Testament polskim językiem wyłożony według doświadszonego łacińskiego tekstu od Kościoła Krześcijańskiego przyjętego. K temu przyłożono lekcyje i proroctwa z Starego Zakonu wzięte, ktore przy Ewangeliach bywają czytane (1556), Drukarnia Mikołaja Scharffenbergera, Kraków, https://tinyurl.com/u4wyzy6 [dostęp: marzec 2021]
Sieradzki Andrzej (2019), Tłumaczenie frazy Arka Przymierza i jej odpowiedników łacińskich w polskich tekstach biblijnych z XVI wieku, w: Studia hebraica. Księga pamiątkowa Seminarium Wiedzy o Hebrajszczyźnie Biblijnej dedykowana Pani Profesor Kamilli Termińskiej, red. Marta Zając, Ireneusz Kida, Katowice, s. 221–238.
Urbańczyk Stanisław, red. (1953–1955), Słownik staropolski, t. 1, Warszawa.
Urbańczyk Stanisław, red. (1982–1987), Słownik staropolski, t. 9, Wrocław.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).