Abstract
The aim of this article is to present an overview of the stylistic measures identifiable in the dialogues of two films whose screenplays were written by Małgorzata Szumowska and Michał Englert – Body (2015) and Mug (2017). The analysis of linguistic and stylistic means has been organised into three categories that can be used to describe the work of this script-writing duo (in line with Adam Kruk’s critical proposition): deliberate schematicity, social hearing (as a metaphor for social sensitivity) and mockery. In the linguistic layer of these films, schematicity comes to the fore through the accumulation of homogeneous linguistic means (especially from the emotional register of colloquial Polish) and contrasting juxtapositions of various social variants of the language. The social hearing of Szumowska and Englert is revealed especially through the presence of linguistic templates, and mockery – in the linguistic joke and in the openly mocking statements of some of the characters. The analysis shows that the dialogues are another testimony to the stylish separateness of Szumowska and Englert and one of the ways to portray Poland as full of internal divisions.
References
Armata Kuba (2018), Ironia i sarkazm – to klucz do moich filmów [wywiad z M. Szumowską], „Kino”, nr 4, s. 24–27.
Bielak Anna (2015), Body/Ciało [recenzja], „Kino”, nr 3, s. 65.
Bartmiński Jerzy (1992), Styl potoczny, w: Potoczność w języku i kulturze, red. Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula, Wrocław (Język a Kultura, t. 5), s. 37–54.
Bobrowski Jakub (2020), „Staropolszczyzna” filmowa. Osobliwości językowe jako wykładniki stylizacji historycznej w dziełach audiowizualnych, Kraków.
bolesta (2004), Słownik gwary radomskiej, https://tinyurl.com/46b7tknj [dostęp: 29 kwietnia 2021].
Buttler Danuta (2001), Polski dowcip językowy, wyd. 3 z uzup., wstęp Wojciech Chlebda, Warszawa.
Czerkawski Piotr (2018), Twarz [recenzja], „Kino”, nr 4, s. 72.
Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, Warszawa, t. 1–11, https://sjp.pwn.pl [dostęp: 29 kwietnia 2021].
Hendrykowski Marek, wybór i oprac. (2013), Najlepsze kasztany. Księga cytatów polskiego filmu, Poznań.
Kowalikowa Jadwiga (2000), Wulgaryzmy we współczesnej polszczyźnie, w: Język trzeciego tysiąclecia. Zbiór referatów z konferencji (Kraków, 2–4 marca 2000), red. Grzegorz Szpila, Kraków (Język a komunikacja, t. 1), s. 121–132.
Kresa Monika (2019), Filmowa stylizacja gwarowa na przykładzie lwowskiego bałaku w polskich filmach fabularnych (1936–2012), Warszawa.
Kruk Adam (2021), Między konwencją a poezją, „Kino”, nr 1/2, s. 50–52.
Kurkowska Halina, Skorupka Stanisław (1959), Stylistyka polska. Zarys, wyd. 2, Warszawa.
Miławska-Ratajczak Małgorzata (2018), Dialog w roli głównej. Polszczyzna we współczesnym kinie na przykładzie wybranych autorów, Kraków.
Nowak Paweł (2002), SWOI i OBCY w językowym obrazie świata. Język publicystyki polskiej z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych, Lublin.
Piepiórka Michał (2013), Wszystko, co ludzkie, „Kino”, nr 9, s. 20–23.
Podsiadło-Kwiecień Magdalena (2020), Body/Ciało/Cielesność – o materii w filmach Małgorzaty Szumowskiej, „Kwartalnik Filmowy”, nr 111, s. 23–38.
Salwa Ola (2014), Każdy mój film jest inny niż poprzednie [wywiad z M. Szumowską], „Kino”, nr 7–8, s. 14–17.
Skowronek Bogusław (2020), Dialog w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne, Kraków.
Wigilijne bingo, https://demotywatory.pl/4897235/Wigilijne-bingo- [dostęp: 29 kwietnia 2021].
Wilkoń Aleksander (1984), Problemy stylizacji językowej w literaturze, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3, s. 11–27.
Wojtak Maria (1994), Pojęcie stylizacji jako narzędzia opisu utworów literackich, „Stylistyka”, nr 3, s. 135–142.
Zdziarstek Piotr (2020), Czy „Twarz” to potwarz?, „Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu”, nr 4, https://tinyurl.com/2jej8kpr [dostęp: 29 kwietnia 2021].
Żmigrodzki Piotr, red. (2013–), Wielki słownik języka polskiego PAN, https://wsjp.pl [dostęp: 29 kwietnia 2021].
Filmografia
Body/Ciało (2015) – reż. Małgorzata Szumowska, scen. Małgorzata Szumowska, Michał Englert, zdj. Michał Englert, scenogr. Elwira Pluta, wyk.: Janusz Gajos (prokurator Janusz Koprowicz), Maja Ostaszewska (Anna), Justyna Suwała (Olga Koprowicz), Tomasz Ziętek (asystent prokuratora), Adam Woronowicz (ordynator), Ewa Kolasińska (pielęgniarka) i inni. Prod. Nowhere.
Twarz (2017) – reż. Małgorzata Szumowska, scen. Małgorzata Szumowska, Michał Englert, zdj. Michał Englert, muz. Adam Walicki, scenogr. Marek Zawierucha, wyk.: Mateusz Kościukiewicz (Jacek Kalisztan), Agnieszka Podsiadlik (siostra Jacka), Małgorzata Gorol (Dagmara), Dariusz Chojnacki (brat Jacka), Robert Talarczyk (szwagier Jacka), Roman Gancarczyk (ksiądz) i inni. Prod. Nowhere.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).