Abstract
The article examines the process of shaping of the Polish patriotic discourse, which was determined by such events of the 18th century as the Bar Confederation, the Great Sejm proceedings, and the Kościuszko Uprising. In a situation in which Poland was threatened with the invasion of surrounding world powers and in the face of impending armed struggle for sovereignty, the then most important values uniting the Polish nation were formulated. The first entity to define them were the Bar confederates, who fought against the Russian army in defence of their fatherland, religion, freedom, and independence. In the 1790s the patriotic discourse shifted to the press covering the proceedings of the Great Sejm, and later to newspaper coverage of the Kościuszko Uprising. During these events, the freedom demands were altered because the conservative Sarmatian republicanism had been replaced with ‚new’ republicanism – characterised by social radicalism and supporting the separation of church and state. Despite some semantic shifts, for more than 200 years the most significant values constituting the Polish patriotic discourse have been: fatherland, freedom, and independence.References
Źródła
„Gazeta Narodowa i Obca” (1791).
„Gazeta Rządowa” (1794), nr 1.
Konfederacja barska. Wybór testów (2004), wstęp i objaśnienia Władysław Konopczyński, Ossolineum, Wrocław.
„Korespondent Narodowy i Zagraniczny” (1794).
„Korespondent Warszawski” (1792).
Materiały do konfederacji barskiej z 1767 i 1768, z niedrukowanych dotąd i nieznanych rękopisów, zebrał Szczęsny Morawski (1851), t. 1, Sozański Er. Ant., Lwów.
Literatura
Bartmiński Jerzy (2006), Dynamika polskiego pojęcia ojczyzna, w: tegoż, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 186–199.
Bartmiński Jerzy (2014), Polskie rozumienie OJCZYZNY i jego warianty, w: tegoż, Polskie wartości w europejskiej aksjosferze, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 114–140.
Buchwald-Pelcowa Paulina (1997), Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarską a stosem, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa.
Forycki Maciej (2010), Wstęp, w: Konfederacja barska. Wybór tekstów, red. Stanisław Sierpowski, Foka, Wrocław, s. 5–19.
Grześkowiak-Krwawicz Anna (2006), Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Grześkowiak-Krwawicz Anna, Sapała Patryk, red. (2013), Dyskurs polityczny Rzeczypospotej Obojga Narodów. Wybór źródeł, Sub Lupa, Warszawa.
Hombek Danuta (2001), Prasa i czasopisma polskie XVIII wieku w perspektywie bibliologicznej, Universitas, Kraków.
Janowska Aleksandra, Waśkowski Krzysztof (2011), Krótkie rzeczy potrzebnych z strony wolności a swobód polskich zebranie. Wolność, swoboda, niepodległość, w: Humanizm w języku. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku, red. Aleksandra Janowska, Magdalena Pastuchowa, Radosław Pawelec, Neritou, Warszawa, s. 417–453.
Knapik Kinga (2011), Semantyczny rozwój leksemów patria, patriotyzm i bliskoznaczników obywatelstwo, ojczyzna, w: Humanizm w języku. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku, red. Aleksandra Janowska, Magdalena Pastuchowa, Radosław Pawelec, Naritou, Warszawa, s. 402–415.
Konopczyński Władysław (2004), Wstęp, w: Konfederacja barska. Wybór tekstów, Ossolineum, Wrocław, s. 5–52.
Legomska Julia (2010), Państwo, naród, ojczyzna w dawnej polszczyźnie. Leksykalno-semantyczny opis pojęć, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Maciejewski Janusz (1977), Pojęcie narodu w myśli republikantów lat 1767–1775, w: Idee i koncepcje narodu w polskiej myśli politycznej czasów porozbiorowych, red. Janusz Goćkowski i Andrzej Walicki, PWN, Warszawa, s. 21–41.
Maliszewski Kazimierz (1990), Obraz świata i Rzeczypospolitej w polskich gazetach rękopiśmiennych z okresu późnego baroku, UMK, Toruń.
Maliszewski Kazimierz (2001), Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej, UMK, Toruń.
Mayenowa Maria Renata, Pepłowski Franciszek, red. (1966–2012), Słownik polszczyzny XVI wieku, Ossolineum, IBL PAN, Wrocław.
Niewiara Aleksandra (2014), Od polskich słów do polskich zdań. W poszukiwaniu słów kluczy do polskiej kultury, „Forum Lingwistyczne”, nr 1, s. 65–76.
Ostaszewska Danuta (2011), „Merkuriusz Polski” – początek kształtowania się komunikacji masowej, w: Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2010, red. Stanisław Borawski, Magdalena Hawrysz, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 85–96.
Tazbir Janusz (1986), Polish National Consciousness in the Sixteenth to the Eighteenth Century, w: Concepts of Nationhood in Early Modern Eastern Europe, „Harvard Ukrainian Studies”, vol. 10, nr 3/4, s. 317–335.
Walicki Andrzej (2000), Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej, PAN Instytut Filozofii Socjologii, Warszawa.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).