Abstrakt
Textual Standardization of Rural Inventories in 17th Century occurred in the process of official language communication during the inspection of royal land manors, which was conducted between 16th and 18th centuries. The repetitiveness and stability of structure of this process of language communication, and the official conceptualization of inventoried stock, as well as the inspectors’ intention to be communicative, shaped the 17th-century standard inventory, which consisted of stable textual components, i.e. official terminology, parallel syntactic structures, initializing and finishing formulae, and composition of text, which conformed to the universal accounting formula used for tax purposes: revenue – cost = income under taxation. The constitutive unit of this structure, which for practical purposes reduced description of listed objects, is a categorizing inventory including groups of people, properties, objects, and sources of income in money and in kind. The 17th-century rural inventory, as a textual pattern embedded in the language consciousness of state officials and reinforced legally by treasury instructions, cumulates the uniform and repetitive forms of official language, and approaches the modern form of inventory, which prefers tabular and form-based approaches.Bibliografia
E. Malinowska, Język w urzędach, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999.
E. Malinowska, Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego, Opole 2012.
J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2009.
W. Kuraszkiewicz, Formuły przysięgi w rotach sądowych XIV–XV wieku, w: Pastori et magistro. Praca zbiorowa dla uczczenia jubileuszu 50-lecia kapłaństwa księdza biskupa Piotra Kałwy, profesora i wielkiego kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1966.
H. Wiśniewska, Stylistyczne i socjalne i odmiany polszczyzny lublinian w XVII wieku, Lublin 1977.
T. Lizisowa, Język Kodeksu Olszewskiego (1550). Z recepcji staropolskiego języka prawno-sądowego w Wielkim Księstwie Litewskim w szesnastym wieku, Kraków 2000.
M. Hawrysz, Język miejskiej wspólnoty Opola na przełomie XVII i XVIII wieku. Studium pragmalingwistyczne „Księgi wójtowskiej”, Wrocław 2003.
M. Jurewicz-Nowak, Model protokołu sądów bartniczych w starostwie leżajskim 1478–1637, w: Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2, Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice 2004.
I. Szczepankowska, Język prawny I Rzeczypospolitej w „Zbiorze praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego, cz. 1, Pojęcia prawne, cz. 2, Wypowiedzi normatywne, Białystok 2004.
M. Siuciak, Średniowieczny dyskurs prawny – czyli o początkach stylu urzędowego, w: Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok 2011.
A. Bochnakowa, Leksykalne okruchy z dawnych inwentarzy, w: Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, red. J.S. Gruchała, H. Kurek, Kraków 2010.
K. Banderowicz, Koneweczek osiem sztuczek i mycka aksamitna białogłowska. O dobrach doczesnych w inwentarzach rzeczy pozostałych po poznańskich mieszczanach, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2012, t. 19 (39), z. 2.
Lustracja województwa ruskiego 1661–1665, cz. 3, Ziemie halicka i chełmska, wyd. E. i K. Arłamowscy, W. Kaput, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
Lustracja województwa ruskiego 1661–1665, cz. 1, Ziemia przemyska i sanocka, wyd. K. Arłamowski, W. Kaput, Wrocław – Warszawa – Kraków 1970.
A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 2000.
Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, t. 8, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 14, Poznań 1994.
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1, Warszawa 1988.
Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 2, Warszawa 1985.
W. Pisarek, Tytuł utworu swoistą nazwą własną, „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach. Prace Językoznawcze” 1966, nr 3.
U. Żydek-Bednarczuk, Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków 2005.
A. Duszak, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
E. Malinowska, Wypowiedzi administracyjne – struktura i pragmatyka, Opole 2001.
M. Cybulski, Tytulatura w wybranych pamiętnikach polskich z XVI–XVIII w., w: Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. urodzin, red. J. Migdał, Poznań 2005.
E. Malinowska, Język w urzędach, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999.
G. Jawor, Ludność chłopska i społeczności wiejskie w województwie lubelskim w późnym średniowieczu. Schyłek XIV – początek XVI wieku, Lublin 1991.
J. Bartmiński, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin 2009.
A. Awdiejew, Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków 1987.
B. Witosz, Pragmatyczny wymiar opisu, w: Tekst. Problemy teoretyczne, red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin 1998.
J. Przyklenk, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice 2009.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).