Słowa kluczowe
Silesian dialect
Polish language
standardisation
orthography
Jak cytować
Abstrakt
In the contemporary Silesian-language communicative space, the dominant role is played by the ślabikŏrzowa orthography, i.e. the way of writing developed at the end of the first decade of the twenty-first century. This spelling system is used in most recent Silesian-language publications, advertising language, electronic media, computer software and smartphones. The ślabikŏrzowa orthography owes its privileged position to its conservative form, the presence of clear and straightforward rules of usage and a relatively strong organisational, intellectual, scientific and economic background. However, the further development of ślabikŏrzowy literature is hampered by the lack of detailed normative materials (i.e. spelling dictionary, grammar).
Bibliografia
Adamus Rafał i in. (2010), Gōrnoślōnski ślabikôrz, Chorzów.
Czesak Artur (2015), Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej słowiańszczyzny, Kraków.
Dzierżawa Bogdan (1995), Utopek z Wielopola, Żory.
Gałuszka Krystian (2015), Modre ajnfarty, Katowice.
Gałuszka Krystian (2020), Fermata, Katowice. DOI: https://doi.org/10.29119/1641-3466.2020.144.5
Hadasz Adrian (2017), Reklamy po śląsku: światowe koncerny, ale i szkoły i uczelnie zabiegają o Ślązaków, https://tinyurl.com/4s3fmx7v [dostęp: 1 listopada 2021].
Jaroszewicz Henryk (2019a), Rozwój języka Górnoślązaków w X XI wieku. Szkic socjolingwistyczny, „Zeszyty Łużyckie”, t. 53, s. 25–42.
Jaroszewicz Henryk (2019b), Krytyka prób emancypacji śląszczyzny. Płaszczyzna naukowa (lingwistyczna), „Slavia Occidentalis”, nr 1, s. 21–48. DOI: https://doi.org/10.14746/so.2019.76.2
Jaroszewicz Henryk (2021a), System koniugacji języka śląskiego. Próba klasyfikacji, https://tinyurl.com/yrab6br7 [dostęp: 1 listopada 2021].
Jaroszewicz Henryk (2021b), System deklinacji rzeczowników języka śląskiego. Próba klasyfikacji, https://tinyurl.com/z8ewahsc [dostęp: 1 listopada 2021].
Jaroszewicz Henryk (2021c), Formy czasownikowe języka śląskiego. Próba klasyfikacji, https://tinyurl.com/3j2936c4 [dostęp: 1 listopada 2021].
Jaroszewicz Henryk (2022), Ortografie współczesnego piśmiennictwa śląskojęzycznego, „Slavia Occidentalis”, nr 1, s. 67–83. DOI: https://doi.org/10.14746/so.2021/2022.78-79.6
Jedlecki Przemysław (2021), „Odczuwosz przinależność do myńszości?” Ulotki po śląsku promowały Narodowy Spis Powszechny. Zniknęły ze strony GUS, https://tinyurl.com/2p955cud [dostęp: 1 listopada 2021].
Kafka Franz (2017), Aphorismen / Aforyzmy / Aforismy, przeł. Jerzy Ciurlok, Kraków.
Kallus Bogdan (2015), Słownik gōrnoślōnskij gŏdki. Słownik polsko górnośląski – słownik górnośląskopolski , Chorzów.
Kapełuś Helena, red. (1973), Bajki śląskie ze zbiorów Lucjana Malinowskiego, oprac. Elżbieta Jaworska, Warszawa.
Ligoń Stanisław (1957), Bery i bojki śląskie, Katowice.
List of Silesianlanguage books in standard orthography (dostęp 2022), https://tinyurl.com/h5bvmcsk [dostęp: 18 października 2022].
Łysohorsky Ondra (2009), Śpiywajuco piaść, oprac. Andrzej Roczniok, Zabrze.
Łysohorsky Ondra (2014), Aj laszske rzyky płynu do morza, oprac. Andrzej Roczniok, Zabrze.
Malinowski Lucjan (1954), Powieści ludu na Śląsku, oprac. Mieczysław Karaś, Kraków.
Milne Alan Alexander (2019), Niedźwiodek Puch, przeł. Grzegorz Kulik, Poznań.
Nowy Testamynt po ślonsku (2017), przeł. Gabriel Tobor, Radzionków.
Pospiszil Karolina (2019), Bibliografia przekładów na język śląski w latach 2002–2018, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, nr 2, s. 103–118. DOI: https://doi.org/10.31261/PLS.2019.09.02.06
Przewoźnik Jan, Hurnik Zbigniew, Pinkas Karol (2018), Śląskie ciekawostki szachowe, przeł. Marcin Melon, Gorzów Wielkopolski.
Pustułka Agata (2013), Rafał Adamus z Rady Górnośląskiej o narodowości śląskiej i języku, https://tinyurl.com/55e3jnm6 [dostęp: 1 listopada 2021].
Roczniok Andrzej (2008–2010), Zbornik polskoślůnski podug normy ISO 639–3 szl / Słownik polskośląski I AK według normy ISO 639–3 szl, t. 1–3, Zabrze.
de Saint-Exupéry Antoine (2018), Mały Princ, przeł. Grzegorz Kulik, Poznań.
Semik Teresa (2012a), Dr Kulisz: Miałem kiedyś sen. Śnił mi się idealny Śląsk, https://tinyurl.com/yukfnkfn [dostęp: 1 listopada 2021].
Semik Teresa (2012b), Uczymy się mówić po śląsku, bo jest nasz”, https://tinyurl.com/yzfsr44 [dostęp: 1 listopada 2021].
Syniawa Mirosław (2010), Ślabikŏrz niy dlŏ bajtli abo lekcyje ślōnskij gŏdki, Chorzów.
Szołtysek Marek (2008), Rozmówki śląskie, Rybnik.
Szołtysek Marek (2011), Ilustrowany słownik gwary śląskiej, Rybnik.
Tambor Jolanta (2009), Propozycje kodyfikacji ortograficznej śląszczyzny, „Socjolingwistyka”, t. 22, s. 83–92.
Twardoch Szczepan (2018), Drach. Edycyjŏ ślōnskŏ, przeł. Grzegorz Kulik, Kraków.
Wieczorek Grzegorz (2003–2010), Tak sie rzóndzi po ślónsku, nr 2–14 [archiwum autora].
Zarębska Magdalena (2013), Jak Maciek Szpyrka z dziadkiem po Nikiszowcu wędrowali, przeł. Bernard Kurzawa, Warszawa.
Zentlik Anna, Zentlik Krzysztof (2020), Ana i Walter. Historia niemożliwa, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Henryk Jaroszewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).