Słowa kluczowe
Nicolaus Copernicus
Anthony and Cleopatra
new astronomy
geocentric universe
heliocentric universe
celestial spheres
Jak cytować
Abstrakt
Shakespeare appears to be one of the most intensely studied authors exemplifying mutual influence of literature and science. Significantly enough, astronomical references deserve a particular attention due to the spectacular change of paradigm resulting from the replacement of the concept of the geocentric cosmos with the concept of the heliocentric universe. Starting from some general remarks concerning the methodological assumptions of such analyses and the specificity of Shakespeare canon, the paper offers an in-depth study of Anthony and Cleopatra as one of the most representative plays with regard to the number, suggestiveness and interpretative potential of astronomical references. The paper exemplifies the way in which the play combines traditional astronomical and astrological allusions with some unconventional images, usually featuring imaginative hyperboles, which inscribe the fate and feelings of the characters into a cosmic framework. These references repeatedly trigger some fascinating and yet risky interpretations which strive to present Shakespeare as part of the scientific revolution of the age. Refraining from any value judgment, the paper highlights the overall importance of reading Renaissance literature, and Shakespeare in particular, against the background of the history of science in a way which allows for precise identification of contemporary sources of astronomical knowledge as well as for the reconstruction of the actual paths of dissemination of such ideas.
Bibliografia
Boas Hall Marie (1994), The Scientific Renaissance 1450-1630, Dover Publications, Inc., New York [Stany Zjednoczone].
Cetera-Włodarczyk Anna, Włodarczyk Jarosław (2017), Digging (up) the Bard, „Journal for the History of Astronomy”, t. 48, nr 3, s. 372-375.
Chappell Dorothea Havens (1945), Shakespeare’s Astronomy, „Publications of Astronomical Society of the Pacific”, t. 57, s. 255-259.
Chen-Morris Raz D. (2016), Astronomy, Astrology, Cosmology, w: The Cambridge Guide to the World of Shakespeare, t. I, red. Bruce R. Smith i in., Cambridge University Press, Cambridge [Wielka Brytania], s. 257-265.
Clark Cumberland (1929), Shakespeare and Science: A Study of Shakespeare’s interest in, and literary and dramatic use of, natural phenomena; with an account of the astronomy, astrology…, University Press of the Pacific, Honolulu [Stany Zjednoczone].
Dean John C. (1924), The Astronomy of Shakespeare, „The Scientific Monthly”, t. 19, nr 4, s. 400-406.
Digges Leonard (1576), A Prognostication euerlastinge…, London.
Dupré Louis (1993), Passage to Modernity: An Essay in the Hermeneutics of Nature and Culture, Yale Univeristy Press, New Haven [Stany Zjednoczone].
Falk Dan (2014), The Science of Shakespeare. A New Look at the Playwright’s Universe, Thomas Dunne Books St. Martin’s Press, New York [Stany Zjednoczone].
Feingold Mordechai (2004), Giordano Bruno in England, Revisited, „Huntington Library Quarterly”, t. 67, s. 329-346.
Gatti Hilary (1989), The Renaissance Drama of Knowledge: Giordano Bruno in England, Routlege, London [Wielka Brytania].
Gatti Hilary (1999), Giordano Bruno and Renaissance Science, Cornell University Press, Ithaca [Stany Zjednoczone].
Guthrie W. G. (1964), The Astronomy of Shakespeare, „The Irish Astronomical Journal”, t. 6, nr 6, s. 201-211.
Isenberg Nancy (2010), Dancing with the Stars in Antony and Cleopatra, w: Questioning Bodies in Shakespeare’s Rome, red. Maria Del Sapio Garbero i in., V&R Unipress, Getynga [Niemcy], s. 341-353.
Johnson Francis R. (1937), Astronomical Thought in Renaissance England: A Study of the English Scientific Writings from 1500 to 1645, The Johns Hopkins Press, Baltimore [Stany Zjednoczone].
Johnson Francis R., Larkey Sanford V. (1934), Thomas Digges, the Copernican System, and the Idea of the Infinity of the Universe in 1576, „The Huntington Library Bulletin”, nr 5, s. 69-117.
Kopernik Mikołaj (1976), O obrotach, przeł. Mieczysław Brożek i Stefan Oświecimski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Maisano Scott (2004), Shakespeare’s Last Act: The Starry Messenger and the Galilean Book in Cymbeline, „Configurations”, t. 12, nr 3, s. 401-434.
Mazzio Carla (2009), Shakespeare and Science, c. 1600, „South Central Review”, t. 26, nr 1-2, s. 1-23.
Morris Helen (1968), Shakespeare and Dürer’s Apocalypse, „Shakespeare Studies”, t. 4, s. 252-262.
Mroczkowski Przemysław (1993), Szekspir elżbietański i żywy, wyd. III (wyd. I: 1966), Universitas, Kraków.
Nicolson Marjorie Hope (1956), Science and Imagination, Cornell University Press, Ithaca [Stany Zjednoczone], s. 42-43.
Plutarch (2004), Żywoty równoległe, t. I, przeł. Kazimierz Korus, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Russell John L. (1972), The Copernican System in Great Britain, „Studia Copernicana”, t. V, red. Jerzy Dobrzycki, Zakład Narodowy
im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, s. 189-239.
Sacerdoti Gilberto (1990), Nuovo cielo, nuova terra: La rivelazione copernicana di «Antonio e Cleopatra» di Shakespeare, Edizioni di Storia e Letteratura, Bolonia [Włochy].
Sacerdoti Gilberto (2010), Spontaneous Generation and New Astronomy in Shakespeare’s Antony and Cleopatra, w: Questioning Bodies in Shakespeare’s Rome, red. Maria Del Sapio Garbero i in., V&R Unipress, Getynga [Niemcy], s. 327-339.
Seaton Ethel (1946), Antony and Cleopatra and the Book of Revelation, „The Review of English Studies”, t. 22, s. 219-224.
Shakespeare William (1875), Antoniusz i Kleopatra, przeł. Leon Ulrich, w: tegoż, Dzieła dramatyczne, t. 2: Tragedye, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa.
Shakespeare William (1921), Antonjusz i Kleopatra, przeł. Władysław Tarnawski, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
Shakespeare William (1958), Antoniusz i Kleopatra, przeł. Roman Brandstaetter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Shakespeare William (1983), Antoniusz i Kleopatra, przeł. Bohdan Drozdowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Shakespeare William (2000), Anthony and Cleopatra, red. Michael
Neill, The Oxford Shakespeare, Oxford University Press, Oxford [Wielka Brytania].
Shakespeare William (2004), Antoniusz i Kleopatra, przeł. Maciej Słomczyński, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI: Tragedie 2, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków.
Shakespeare William (2006), Antony and Cleopatra, red. John Wilders, The Arden Shakespeare, London [Wieka Brytania].
Shakespeare & Science (2009), red. Carla Mazzio, „South Central
Review”, t. 26, nr 1-2.
Sondheim Moriz (1939), Shakespeare and the Astrology of His Time, „Journal of the Warburg Institute”, t. 2, s. 243-259.
The Shakespeare Circle: An Alternative Biography (2015), red. Paul Edmondson and Stanley Wells, Cambridge University Press,
Cambridge [Wielka Brytania].
Tillyard Eustace Mandeville W. (1944), The Elizabethan World Picture, Vintage Books, New York [Stany Zjednoczone].
Usher Peter (2007), Hamlet’s Universe, wyd. II, Aventine Press, San Diego [Stany Zjednoczone].
Usher Peter (2010), Shakespeare and the Dawn of Modern Science, Cambria Press, Amherst [Stany Zjednoczone].
Weber Alan S. (1996), New Physics for the Nonce: A Stoic and Hermetic Reading of Shakespeare’s Antony and Cleopatra, w: Renaissance Papers, red. G. W. Williams i B. J. Baines, Southeastern Renaissance Conference, Raleigh [Stany Zjednoczone], s. 93-107.
Weber Alan S. (2012), What Did Shakespeare Know About Copernicanism?, „Romanian Journal of English Studies”, t. 9, nr 1,
s. 351-365.
Włodarczyk Jarosław (2015), Shakespeare and Astronomy, yet again, „Journal for the History of Astronomy”, t. 46, nr 3, s. 375-386.
Zins Henryk (1972), Mikołaj Kopernik w angielskiej kulturze umysłowej epoki Szekspira, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).