Słowa kluczowe
gemology
encyclopedism
secret science
Apocalypse
sermons
Antoni Węgrzynowicz
Jak cytować
Abstrakt
This article centers on the literary achievements of preacher Antoni Węgrzynowicz (1658-1721) from the collection Nuptiae Agni . Gody Baranka apokaliptycznego… (Krak.w 1711) – „Nuptials of the Apocalyptic Lamb” (transl.) – in which there are, among other things, a series of conceptual sermons – refer to the fragment of Apocalypse 21, 19-20, relates to the twelve precious stones being the foundations of the Heavenly Jerusalem, traditionally associated with the names of the apostles. The author presents spiritual content, ingeniously built on knowledge of natural sciences regarding the properties of precious stones, derived from the writings of past and contemporary naturalists, from encyclopedic texts, biblical commentaries, baroque symbolographic compendia, and specialized literature for church speakers. The article discusses these sources of knowledge and seeks to present the writing strategies used by Węgrzynowicz concerning the study of precious stones.
Bibliografia
Albertus Magnus (1967), Book of Minerals, trans. by Dorothy Wyckoff, Clarendon P., Oxford [Wielka Brytania].
Albertus Magnus (1569), De mineralibus et rebus metallicis, Coloniae.
Arnold Saksończyk (2009), Księga o kamieniach, przeł. Jolanta Sawicka, „Studia Antyczne i Mediewistyczne”, t. 7, s. 241-251.
Baran Zbigniew (2003), Kaznodziejstwo Antoniego Węgrzynowicza OFM (1658-1721) na tle kazań franciszkańskich doby baroku, w: Zakony franciszkańskie w Polce, t. 2, cz. 2: Franciszkanie w Polsce XVI-XVIII wieku, red. Henryk Gapski, Celestyn Stanisław Napiórkowski, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, s. 173-207.
Bieńkowski Tadeusz (1981), Poglądy i opinie o kamieniach w piśmiennictwie staropolskim (od XVI do połowy XVIII w.), „Prace Muzeum Ziemi”, z. 34, s. 91-99.
Boëtius Anselmus (1609), Gemmarum et lapidum historia, Hanoviae.
Brzuszek Salezy Bogdan (2006), „W każdej okoliczności i materyi doskonale mówił”. Antoni Węgrzynowicz OFMRef. jako kaznodzieja Krakowa, w: Wielcy kaznodzieje Krakowa. Studia in honorem prof. Eduardi Staniek, red. Kazimierz Panuś, Wydawnictwo UNUM, Kraków, s. 247-265.
Constantinou Eugenia Scarvelis (2013), Guiding to a Blessed End. Andrew of Caesarea and His Apocalypse Commentary in the Ancient Church, Catholic University of America Press, Washington [Stany Zjednoczone].
Cornelius a Lapide (1627), Commentaria in Apocalypsin, Antverpiae.
Estreicher Karol (1938), Bibliografia polska, wyd. Stanisław Estreicher, t. 32, nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków.
Gryglewicz Feliks (2002), hasło: Korneliusz a Lapide, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, kol. 860-861.
Kobielus Stanisław (2004), Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Apostolicum, Ząbki.
Kobielus Stanisław (2012), Lapidarium christianum. Symbolika drogich kamieni. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze, Wydawnictwo Benedyktynów, Tyniec.
Kotarska Jadwiga (1997), „On karbunkułem świetnym i ognistym”. W kręgu metaforyki szlachetnych kamieni, „Ruch Literacki”, z. 4, s. 537-550.
Kühnel Bianca (1987), From the Earthly to the Heavenly Jerusalem. Representations of the Holy City in Christian Art of the First Millenium, Herder, Rome [Włochy].
Kunz Georg Frederick (1938), The Curious Lore of Precious Stones, Halcyon House, New York [Stany Zjednoczone].
Kuran Magdalena (2012), Pasyjny wymiar duchowości franciszkańskiej na przykładzie „Kazania na Wielki Piątek o Męce Pana Jezusowej” reformata Antoniego Węgrzynowicza, w: Piśmiennictwo sakralne w dziejach Polski od końca XVIII wieku na tle powszechnym, red. Stanisław Bułajewski, Jan Gancewski, Andrzej Wałkówski, Wydawnictwo WSGE im. Alcide de Gasper, Józefów, s. 219-230.
Kuran Magdalena (2015), Matematyka czartowska czy pobożna? Dwa oblicza astrologii w kazaniach reformata Antoniego Węgrzynowicza, „Terminus”, t. 17, z. 1, s. 61-87.
Laet de Joannes (1647), De gemmis et lapidibus libri duo, Lugduni Batavorum.
Lecouteux Claude (2012), A Lapidary of Sacred Stones: Their Magical and Medicinal Powers, Based on the Earliest Sources, trans. by Jon E. Graham, Inner Traditions, Rochester [Wielka Brytania].
Masen Jakob (1678), Orthodoxi concionatoris antiquo-novi in aliquo tomis comprehensi…, Moguntiae.
Mazurkiewicz Roman, Kazimierz Panuś, oprac. (2014), Kazania Maryjne, Wydawnictwo UNUM, Kraków.
Pawlak Wiesław (2005), Koncept w polskich kazaniach barokowych, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Pawlak Wiesław (2008), Barokowe kazania o św. Jacku – między laudacją a parenezą, w: Święty Jacek i dziedzictwo dominikańskie, red. Erwin Mateja, Anna Pobóg-Lenartowicz, Maria Rowińska-Szczepaniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 213-236.
Pawlak Wiesław (2012), De eruditione comparanda in humanioribus. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Picinelli Filppo (1681), Mundus symbolicus in emblematum universitate formatus, Coloniae.
Podhorecki Jakub Dusza (2010), Nemezis kraju północnego, oprac. Aleksandra Oszczęda, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
Pseudo-Albert Wielki (2014), Księga sekretów o cnotach ziół, kamieni i źwierząt niektórych, oprac. Jerzy Kroczak, Jacek Sokolski, Joanna Zagożdżon, wstęp Jacek Sokolski, Oficyna
Wydawnicza ATUT, Wrocław (Bibliotheca Curiosa 20).
Ribera Francisco (1592), In sacrum beati Ioannis Apostoli et Evangelistiae Apocalypsin Commentarii, Lugduni.
Sawicka Jolanta (2009), „Księga o kamieniach” Arnolda Saksończyka – egzemplifikacja trzynastowiecznej encyklopedycznej wiedzy mineralogicznej, „Studia Antyczne i Mediewistyczne”, t. 7, s. 221-240.
Sawicka Jolanta (2013), Starożytne i średniowieczne źródła wiedzy o kamieniach – syntetyczny przegląd, „Studia Antyczne i Mediewistyczne”, t. 11, s. 97-129.
Scheid Nikolaus (1898), Der Jesuit Jakob Masen, ein Schulmann und Schriftsteller des 17. Jahrhunders, Commissions-Verlag und Druck von J. P. Bachem, Köln.
Schermann Theodor (1907), Prophetarum vitae fabulosae, indices apostolorum discipulorumque Domini…, in aedibus B. G. Teubneri, Lipsiae [Niemcy].
Šedinová Hana (1999), The Symbolism of the Precious Stones in St. Wenceslas Chapel, „Artibus et Historiae”, nr 39, s. 75-94.
Šedinová Hana (2000), The Precious Stones of Heavenly Jerusalem in the Medieval Book Illustration and Their Comparison with the Wall Incrustation in St. Wenceslas Chapel, „Artibus et Historiae”, nr 41, s. 31-47.
Sokolski Jacek (2015), Wstęp, w: Benedykt Chmielowski, Nowe Ateny. Umbry objaśnione, oprac. Jerzy Kroczak i Jacek Sokolski, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław (Bibliotheca Curiosa 28).
Starowieyski Marek i in., oprac. (2007), Apokryfy Nowego Testamentu. Apostołowie. Część 2, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Starowieyski Marek, oprac. (1992), Muza chrześcijańska, t. II. Poezja łacińska starożytna i średniowieczna, Znak, Kraków.
Sylveira Joannes da (1669), Commentaria in Apocalypsim, t. 2, Lugduni.
Szczurek Aleksandra (2014), Moce tajemne kamieni w traktatach „O kamieniach drogich, na wiele rzeczy potrzebnych” Stefana Falimirza, Hieronima Spiczyńskiego i Marcina Siennika, „Literatura Ludowa”, nr 6, s. 33-43.
Szteinke Janusz (2014), hasło: Węgrzynowicz Antoni, w: Encyklopedia katolicka, t. 20, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, kol. 424.
Thorndike Lynn (1923), History of Magic and Experimental Science, t. 1, Macmillan, New York [Stany Zjednoczone].
Walińska Marzena (2014), Zelotypia jako grzech śmiertelny: Antoniego Węgrzynowicza kazanie o nieuzasadnionej zazdrości w małżeństwie, w: Sarmackie teatrum VII. W kręgu rodziny i prywatności, red. Mariola Jarczykowa, Renata Ryba, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 160-173.
Wąsik Agnieszka (2008), Izydor z Sewilli o kamieniach szlachetnych: uwagi ogólne i rozdział o kamieniach zielonych, „Meander”, R. 63, z. 1-4, s. 151-158.
Wąsik Agnieszka (2014), Izydor z Sewilli o kamieniach szlachetnych: rozdziały o kamieniach czerwonych i purpurowych, „Meander”, R. 69, s. 57-63.
Węgrzynowicz Antoni (1711), Nuptiae Agni. Gody Baranka apokaliptycznego albo kazania na uroczyste święta Pana Jezusowe, Najświętszej Panny i świętych Bożych…, Kraków.
Węgrzynowicz Antoni (1714), Kazań niedzielnych księga trzecia albo nauki o czterech rzeczach ostatecznych…, Warszawa.
Wiśniowski Grzegorz Antoni (1983), hasło: Węgrzynowicz Antoni, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. Hieronim Eugeniusz Wyczawski, t. 4, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, s. 412-414.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).