Po Jedwabnem. Narodziny popularnej opowieści rozliczeniowej

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: sty 1, 2015
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.25.11
Słowa kluczowe:
narration, guilt literature, popular culture, history, Holocaust

Main Article Content

Marta Tomczok
Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Filologiczny.

Abstrakt

The aim of the sketch Po Jedwabnem. Narodziny popularnej opowieści rozliczeniowej (“In the Wake of Jedwabne. The Start of a Popular Guilt Narrative”) is to discuss some literary phenomenon which was revealed several years after the publication of the book Neighbors (“Sąsiedzi”) by Jan Tomasz Gross, and may be treated as a reaction of literature (or more broadly: art) to the debate of historians, politicians, publicists and all other participants of the Polish social discourse, evoked by the mentioned book. The author terms this phenomenon post-Jedwabne narrations, including among them an extensive collection of almost twenty literary, theatrical and film productions, of which the article deals with Nasza klasa (“Our Class”) by Tadeusz Słobodzianek, Pingpongista (“Ping-Pong Player”) by Józef Hen and Łąkę umarłych (“Meadow of the Dead”) by Marcin Pilis. The social influence of these books and specific poetics based on modification of a narrative pattern adopted from Neigbors, is studied in the context of pop culture (as a discourse which is increasingly present in shaping the representation of the Holocaust), narratology (rhetorical models proposed by Hayden White) and comparative studies, referring it to the achievements of German-language guilt narrations, among others Der Vorleser (“The Reader”) by Bernhard Schlink and Nahe Jedenew (“Close to Jedenew”) by Kevin Vennemann. The author in her sketch is in the search for the sources of a new literary phenomenon which would testify to the involvement of art in negotiating the contemporary shape of history and at the same time, she asks to what extent this phenomenon absorbed the popular patterns of discussing history, including the ones which have been created by the West European Holocaust discourse.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Numer
Nr 25 (2015): Po Zagładzie. Narracje postkatastroficzne
Dział
Po Zagładzie. Narracje postkatastroficzne

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Marta Tomczok, Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Filologiczny.

adiunkt w Zakładzie Literatury Współczesnej w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka książek: Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego (2011) i Metonimie Zagłady. O polskiej prozie lat 1987-2012 (2013). Redagowała między innymi – wraz z Ewą Bartos – Literaturę popularną, t. 1: Dyskursy wielorakie (2013) oraz Poetykę migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku – wraz z Przemysławem Czaplińskim i Renatą Makarską (2013). Do jej zainteresowań badawczych należą: najnowsze literackie reprezentacje Zagłady, literatura popularna oraz zagadnienia związane z historią, tożsamością i pamięcią.

Bibliografia

  1. Assmann Aleida (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, przeł. Justyna Górny i in., red. Magdalena Saryusz-Wolska, Wydawnictwo UW, Warszawa.
  2. Czapliński Przemysław (2006), Wypowiadanie wojny. Literatura najnowsza wobec okresu 1939-1945, w: Wojna. Doświadczenie i zapis. Nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. Sławomir Buryła, Paweł Rodak, Universitas, Kraków, s. 417-439.
  3. Czapliński Przemysław (2009), Prześladowcy, pomocnicy, świadkowie. Zagłada i polska literatura późnej nowoczesności, w: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. Przemysław Czapliński, Ewa Domańska, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 155-181.
  4. Czapliński Przemysław (2014), Jak wyjść z kopalni trupów [Ignacy Karpowicz: „Sońka”] [dostęp: 17 lipca 2014], http://wyborcza.pl/1,75475,15992693,Nowa_powiesc_Ignacego_Karpowicza__Jak_wyjsc_z_kopalni.html#ixzz37hoRphcP.
  5. Daroch Magdalena (2012), (Nie)stworzone historie. Holokaust w powieści „Blisko Jedenew” Kevina Vennemanna, w: Zatopione w pamięci. Między wspomnieniem a fikcja literacką. Teoria literatury żywa, red. Kamila Najdek, Krzysztof Tkaczyk, Wydawnictwo UW, Warszawa, s. 175-192.
  6. Duniec Krystyna, Krakowska Joanna (2014), Soc, sex i historia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
  7. Głowiński Michał (2007), Blurb, w: Vennemann Kevin (2007), Blisko Jedenew, przeł. Wojciech Zahaczewski, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
  8. Grass Günter (2008), Liczba mnoga zespolona, przeł. Andrzej Kopacki, w: O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku, wybór i oprac. Joanna Jabłkowska, Leszek Żyliński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 223-235.
  9. Gross Jan Tomasz (2000), Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Pogranicze, Sejny.
  10. Gross Jan Tomasz (2010), Ten jest z ojczyzny mojej… ale go nie lubię, w: Przeciw antysemityzmowi 1936-2009, t. 2, wybór, wstęp i oprac. Adam Michnik, Universitas, Kraków, s. 1107-1029.
  11. Gubar Susan (2014), Prozopopeja a poezja Zagłady w języku angielskim. Sylvia Plath i jej współcześni, przeł. Katarzyna Bojarska, w: Reprezentacje Holokaustu, red. Jerzy Jarniewicz, Marcin Szuster, Instytut Książki, Kraków–Warszawa, s. 187-217.
  12. Hen Józef (2008), Pingpongista, W. A.B., Warszawa.
  13. Hoffman Eva (1995), Zagubione w przekładzie, przeł. Michał Ronikier, Aneks, Londyn.
  14. Holzer Jerzy, red. (1990), Historikerstreit. Spór o miejsce III Rzeszy w historii Niemiec, Aneks, Londyn.
  15. Jaspers Karl (1993), Problem winy (1946). (Wprowadzenie do cyklu wykładów o sytuacji duchowej w Niemczech), przeł. Jerzy Kałążny, w: Niemcy o sobie. Naród – państwo. „Charakter narodowy” w oczach intelektualistów niemieckich, wybór i wstęp Czesław Karolak, Instytut Zachodni, Poznań, s. 40-46.
  16. Konstrat Bartosz (2015), Własny holokaust, Teatr Mały, Tychy.
  17. Kopacki Andrzej (2009), Literatura samonegacji. Postawy narracyjne w prozie niemieckojęzycznej XX i XXI wieku, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  18. Machcewicz Paweł (2002), Wokół Jedwabnego, w: Wokół Jedwabnego. Studia, t. 1, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, IPN, Warszawa, s. 9-61.
  19. Majmurek Jakub (2015), Narodowa psychoterapia, [dostęp: 2 marca 2015], http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/film/20150130/majmurek-narodowa-psychoterapia.
  20. Neuger Leonard (2009), Splot. Refleksje nad „Naszą klasą” Tadeusza Słobodzianka, w: Tadeusz Słobodzianek Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 101-108.
  21. Niziołek Grzegorz (2013), Polski teatr Zagłady, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
  22. Pils Marcin (2010), Łąka umarłych, SOL, Warszawa.
  23. Schlink Bernhard (1995), Der Vorleser. Roman, Diogenes, Zürich.
  24. Schlink Bernhard (2009), Lektor, przeł. Krystyna Niedenthal, MUZA SA, Warszawa.
  25. Słobodzianek Tadeusz (2009), Nasza klasa. Historia w XIV lekcjach, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
  26. Uniłowski Krzysztof (2006), Granice nowoczesności. Proza polska i wyczerpanie modernizmu, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
  27. Vennemann Kevin (2007), Blisko Jedenew, przeł. Wojciech Zahaczewski, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
  28. White Hayden (2000), Poetyka pisarstwa historycznego, red. Ewa Domańska, Marek Wilczyński, przeł. Marek Wilczyński i in., Universitas, Kraków, s. 135-170.