Słowa kluczowe
letters
poetry
Jews
antisemitism
Holocaust
Jak cytować
Abstrakt
The article is a reaction to the second edtion of Józef Czechowicz’s Letters (2011), which the author compares to the first edition (1977). It turns out that the poet’s letters, when they went through censorship screening in the 1970s, were purged not only of politically charged passages, where he mentions Miłosz, Czuchnowski, Iwaniuk, and Łobodowski, as well as the critical passages about Marxism, but also his remarks about Jews, remarks that were mostly antisemitic and stereotypical. The analysis of these passages is confronted with Czechowicz’s photographs of the Jewish quarter in Lublin and with the “Jewish traces” in his poetry. Above all, however, the discussion focuses on the language of violence, exposed in the poem śmierć [death] in the volume called dzień jak co dzień. The poem has been interpreted polemically, in opposition to Jacek Leociak, who reads śmierć both figuratively and as a text about a slaughterhouse. In this way, unexpected dimensions of Czechowicz’s sensitivity are shown, as the poet understands the cruelty of modern “animal killing industry” (used by the designers of the Holocaust machine), while at the same time he uses a dangerous array of antisemitic stereotypes, which were previously unknown to his critics.Finansowanie
Narodowe Centrum Nauki.
Bibliografia
Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, posłowie P. Nowak, Warszawa 2008.
Całbecki M., Awangarda – nowoczesność – przygodność. Dialektyka nowoczesności w poezji Józefa Czechowicza, „Pamiętnik Literacki” 2012, z. 2.
Całbecki M., Dwa miasta w poezji Józefa Czechowicza, „Kresy” 2000, nr 1.
Całbecki M., Miasta Józefa Czechowicza. Topografia wyobraźni, Lublin 2004.
Czechowicz J., Bez nieba, w: idem, Pisma zebrane, t. 3: Utwory dramatyczne, red. J. Nowakowska, J. Cymerman, Lublin 2011.
Czechowicz J., My chcemy bliźnich, w: idem, Szkice literackie, oprac. T. Kłak, Lublin 2011.
Czechowicz J., Pisma zebrane, t. 1: Wiersze i poematy, oprac. J.F. Fert, Lublin 2012.
Czechowicz J., Z dziennika 1926, w: idem, Koń rydzy. Utwory prozą, oprac. T. Kłak, Lublin 1990.
Döblin A., Berlin. Alexanderplatz, przeł. I. Czermakowa, Warszawa 1959.
Dworak T., Norwid, Rittner i… Czechowicz, „Myśl Narodowa” 1939, nr 8.
Fedorowicz M., Kiszka A., Skrzypek M., Zętar J., Czechowicz jako fotograf, „Scriptores” 2008, nr 32: Czechowicz – w poszukiwaniu ukrytego miasta, t. 3.
Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Żyd [hasło], w: Słownik języka polskiego, t. 8: Z-Ż, Warszawa 1927.
Kłak T., Nad listami Czechowicza, w: J. Czechowicz, Listy, oprac. T. Kłak, Lublin 2011.
Kołodziejczyk E., Czechowicz – najwyżej piękno, Kraków 2006.
Krall H., Wyjątkowo długa linia, Kraków 2004.
Kryszak J., Józefa Czechowicza wstąpienie w mit (na emigracji), w: Józef Czechowicz od awangardy do nowoczesności, red. J. Święch, Lublin 2004.
Kuczyńska-Koschany K., Wymazywanie. Eufemizm wobec Zagłady (preliminaria), w: O historyczności, red. K. Meller, K. Trybuś, Poznań 2006.
Levi P., Czy to jest człowiek, przeł. H. Wiśniowska, Kraków 1978.
Marciniak J., Pozostał tylko krzak bzu…, Poznań 2004.
Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
Pachocki D., Uwagi wydawcy, w: J. Czechowicz, Pisma zebrane, t. 4: Proza, red. T. Kłak, Lublin 2005.
Panas W., Dwadzieścia dwie litery. O „Poemacie” Józefa Czechowicza uwagi wstępne, w: Czytanie Czechowicza, red. P. Próchniak, J. Kopciński, Lublin 2003.
Panas W.,Oko Cadyka. Fragmenty, „Scriptores” 2009, nr 37: Panas. Lublin jest księgą, t. 2.
Polski słownik judaistyczny, t. 2, oprac. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, Warszawa 2003.
Przyboś J., O Józefie Czechowiczu, „Nowa Kultura” 1955, nr 36.
Przyboś J., Spór, ale nie o Czechowicza, „Nowa Kultura” 1955, nr 42.
Przymuszała B., Spory o godność w dyskursie holokaustowym, „Polonistyka” 2012,
nr 8.
Śpiewak J., Bronię nuty człowieczej, „Nowa Kultura” 1955, nr 40.
„Scriptores” 2006, nr 30: Czechowicz – w poszukiwaniu ukrytego miasta, t. 1.
„Scriptores” 2008, nr 32: Czechowicz – w poszukiwaniu ukrytego miasta, t. 3: Mapa miejsc – teksty.
Wiegandt E., „Po”, w: eadem, Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku, Poznań 2010.
Witan J., Janusowa twarz poety (II), „Przegląd Humanistyczny” 1971, nr 5.
Zagajewski A., Wyobraźnia – siódmy kontynent, „Kultura” (Paryż) 1983, nr 10.
Zagórski J., Tom Józefa Czechowicza, „Życie Literackie” 1955, nr 50.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).