Słowa kluczowe
Frédéric Chopin
essay
musical ekphrasis
word–music relations
sound writing
Jak cytować
Abstrakt
Piotr Wierzbicki’s deep interest in Chopin’s music has been revealed in his volumes of essays published since 1993. What appears to make his music writings exceptional in comparison with other Polish essays dealing with Chopin’s life and work is the prevailing concentration on particular pieces or even single performances chosen by famous pianists. Wierzbicki develops his project of extradisciplinary essayistic Chopinology that blends together the musicological knowledge, critical involvement, philosophical reflection and highly individual psychosomatic experience. Having stated a fundamental difficulty of ‘translating’ sounds into words, he tries to elaborate a ‘musical’ style and form for his writing, e.g. he includes ekphrases full of metaphors and synesthetic figures. This wide array of music-centred properties encourages readers to treat these essays as a starting point for coming up with the question of whether it is possible to differentiate a type of ‘musical’ essay.
Bibliografia
Adorno Theodor W. (1990), Esej jako forma, w: tegoż, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, przeł. Krystyna Krzemień-Ojak, wybór i wstęp Karol Sauerland, PIW, Warszawa, s. 79-99.
Atkins G. Douglas (2005), Tracing the Essay. Through Experience to Truth, The University of Georgia Press, Atens–London.
Barska Joanna (2008), La musique nes’t pas représentable? Ekfraza muzyczna jako szczególny rodzaj komunikacji intersemiotycznej, w: Komunikacja przez sztukę, komunikacja przez język, red. Bartłomiej Bączkowski, Paweł Gałkowski, Zakład Teorii i Filozofii Komunikacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 77-88.
Bieńkowska Ewa (1976), Sztuka eseju, „Znak”, nr 1, s. 101-107.
D’Agata (2012), [From „2003” in The Next American Essay], w: Essayists on the Essay. Montaigne to Our Time, red. Carl H. Klaus, Ned Stuckey-French, University of Iowa Press, Iowa City, s. 169-170.
Głowala Wojciech (2014), Swego czasu, Atut, Wrocław.
Górny Tomasz (2017), Polifonia. Od muzyki do literatury, Universitas, Kraków.
Hawryszków Kama (2011), Felieton „umuzyczniony” Stefana Kisielewskiego, w: Dysonanse. Twórczość Stefana Kisielewskiego (1911-1991), red. Andrzej Hejmej, Kama Hawryszków, Katarzyna Cudzich-Budniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 149-157.
Hejmej Andrzej (2002), Muzyczność dzieła literackiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Huxley Aldous (1960), Collected Essays, Chatto & Windus, New York.
Iwaszkiewicz Jarosław (2010), Chopin, wyd. 8, PWM, Kraków.
Kapchan Deborah (2017), Splash of Icarus. Theorizing the Sound Writing /Writing Sound Theory, w: Theorizing Sound Writing, red. Deborah Kapchan, Wesleyan University Press, Middeltwon, s. 1-22.
Kierzek-Trzeciak Paulina (2010), Ekfraza muzyczna, czyli o opisie muzyki raz jeszcze, w: Młodopolska synteza sztuki, red. Hanna Ratuszna, Radosław Sioma, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, s. 49-60.
Lisak-Gębala Dobrawa (2016), Wizualne odskocznie. Wokół współczesnej polskiej eseistyki o malarstwie i fotografii, Universitas, Kraków.
Lukacs György (1994), O istocie i formie eseju. List do Leo Poppera, przeł. Ryszard Turczyn, w: Pisma krytyczno-teoretyczne Georga Lukácsa. 1908-1932, wybór i wstęp Stefan Morawski, Instytut Kultury, Warszawa, s. 82-92.
Łukasiewicz Małgorzata (2011), Jak być artystą. Na przykładzie Thomasa Manna, Towarzystwo Więź, Warszawa.
Mann Tomasz (2008), Czarodziejska góra, przeł. Józef Kramsztyk, Jan Łukowski, Muza, Warszawa.
Markowski Michał Paweł (1999), Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki”, z. 2, s. 229-236.
de Montaigne Michel (2004), Próby, przeł. Tadeusz Boy-Żeleński, Zielona Sowa, Kraków.
Pikulska Ilona (2008), Dwudziestowieczne biografie literackie Fryderyka Chopina, Katowice, [dostęp: 16 września 2020], https://tinyurl.com/22wudwv6, [praca doktorska].
Pociej Bohdan (2012), Polskość Chopina, wprowadzenie i red. Ewa Sławińska-Dahlig, NIFC, Warszawa.
Przybylski Ryszard (1995), Cień jaskółki. Esej o myślach Chopina, Znak, Kraków.
Sendyka Roma (2006), Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Universitas, Kraków.
Sendyka Roma (2009), Esej i ekfraza (Herbert – Bieńkowska – Bieńczyk), „Przetrzenie Teorii”, nr 11, s. 41-61.
Smolka Iwonai in. (2010), „Staroświecki meloman” – jubileusz Piotra Wierzbickiego [rozmowa], „Tekstualia”, nr 3, s. 133-144.
Stefańczyk Tadeusz (2017), Słyszeć więcej, „Twórczość”, nr 3, s. 110-116.
Tomkowski Jan (2017), Wstęp, w: Polski esej literacki. Antologia, red. Jan Tomkowski, Wrocław, s. V-CX.
Wierzbicki Piotr (1993), Życie z muzyką, PIW, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (1999), Chopin. Portret muzyczny, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2002), Mikrokosmos, Alfa, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2010a), Migotliwy ton. Esej o stylu Chopina, Sic!, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2010b), Muzykalny kosmos, Świat Książki, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2014), Boski Bach, Sic!, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2015), Nieboski Chopin, Sic!, Warszawa.
Wierzbicki Piotr (2016), Jak słuchać muzyki, Towarzystwo Więź, Warszawa.
Zawadzki Andrzej (2001), Nowoczesna eseistyka filozoficzna w piśmiennictwie polskim pierwszej połowy XX wieku, Universitas, Kraków.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).