Słowa kluczowe
opera
oral poet
storyteller
Jak cytować
Abstrakt
The article discusses the opera-ballad Powrót taty (Father’s return) in a musical edition by Henryk Jarecki with a libretto by Jan Gołębiowski. Its goal is to present the manners of building the character and the narrative. Apart from the characteristic features of a ballad, the text also discusses the category of an oral poet, a “storyteller” and the dialogue relation (“speaking” instead of “talking”.) These are the means that gave Mickiewicz’s ballad a new dimension. Helpful in its reception are texts on cultural practices, especially those referring to oral culture (compare with e.g. Jack Goody, Albert B. Lord, Eric A. Havelock, Walter J. Ong.).
Bibliografia
Gołębiowski Jan (1897), „Powrót taty”. Ballada Adama Mickiewicza scenizowana w obrazek ze śpiewkami o trzech odsłonkach, nakładem i drukiem Wilhelma Zukerkandla, Złoczów,[dostęp: 29 września 2021], https://tinyurl.com/mrajn28m.
Jarecki Henryk (1897), „Powrót taty”. Opera-ballada w 3-ch obrazach. Wyjątek z obrazu II-ego „Taniec opryszków” [na fortepian], „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, nr 5, [dodatek nutowy], s. 1–4, [dostęp: 25 sierpnia 2022], https://tinyurl.com/yf54hxrj.
Arbiszewska Paulina (2017), Oralność, piśmienność i XIX-wieczna krytyka cywilizacji druku. Przypadek Norwida, „Rocznik Antropologii Historii”, s. 255–271.
Assmann Jan (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. Anna Kryczyńska-Pham, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Ayşen Kaim Agnieszka (2011), Tureccy i bałkańscy „singers of tales” – „jarzmo” inspiracji czy epicka dwubiegunowość?, „Slavia Meridionalis”, vol. 11, s. 63–80, https://doi.org/10.11649/sm.2011.004.
Dobrowolski Adam (1897), Ruch Muzyczny, „Bluszcz. Pismo tygodniowe ilustrowane dla kobiet”, nr 30, s. 237–239.
Goody Jack (2012), Mit, rytuał, oralność, przeł. Olga Kaczmarek, wstęp Paweł Majewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, https://doi.org/10.31338/uw.9788323521938.
Havelock Eric A. (2007), Przedmowa do Platona, przeł. i wstęp Paweł Majewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Litwinowicz-Droździel Małgorzata (2016), „Ten sobie mówi, a ten sobie mówi”. Ballady Adama Mickiewicza, w: Antropologia praktyk językowych, red. Grzegorz Godlewski, Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 150–180, https://doi.org/10.31338/uw.9788323521822.pp.150-180.
Lord Albert Bates (2010), Pieśniarz i jego opowieść, przeł. Paweł Majewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Michałowski Kornel (1987), Poezje Mickiewicza w kompozycjach muzycznych, w: Adam Mickiewicz, Dzieła wszystkie, Dzieła poetyckie, proza artystyczna i pisma krytycznoliterackie, t. 1, cz. 4: Wiersze, uzupełnienia i materiały, oprac. Czesław Zgorzelski, Ossolineum, Wrocław, s. 188–221.
Mickiewicz Adam (1993), Powrót taty, w: Dzieła, t. 1: Wiersze, oprac. Czesław Zgorzelski, Czytelnik, Warszawa, s. 76–79.
Molenda Piotr (2013), „Méthode mnémonique polonaise”: Antoni Jaźwiński (1789–1870) i jego sztuka pamięci, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 22–28.
Ong Walter Jackson (1992), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł., wstęp i red. nauk. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Opacka Anna (1998a), Oralne residuum w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza, „Roczniki Humanistyczne”, t. 46, z. 1, s. 325–341.
Opacka Anna (1998b), Trwanie i zmienność. Romantyczne ślady oralności, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Opacka Anna (2011), Zrozumieć oralność, by zrozumieć współczesność, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 249–256.
Opacki Ireneusz (1968), Narrator i świat nieznany. Kształt i funkcje dramatyzacyjne narratora w polskiej balladzie epickiej, „Roczniki Humanistyczne”, t. 16, z. 1, s. 30–65.
Opacki Ireneusz (1980), „W środku niebokręga”. O „Balladach i romansach” Mickiewicza, „Pamiętnik Literacki”, t. 71, z. 3, s. 69–84.
S. (1897), „Powrót taty”. Opera-ballada Henryka Jareckiego, [recenzja], „Echo Muzyczne i Teatralne”, nr 4, s. 37–38.
Sokalska Małgorzata (2018), Dźwiękiem i słowem o poezjach Mickiewicza. Wokół lektury książki „Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza”, „Konteksty Kultury”, z. 2, s. 214–227, https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.010.8867.
Sokołowski Mikołaj (1998), Tajemnica słowa. Mickiewicz wobec oralności i piśmienności, w: Tajemnice Mickiewicza, red. Marta Zielińska, IBL PAN, Warszawa, s. 155–165.
Sułek Małgorzata (2016), Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza. Studium komparatystyczne, Musica Iagellonica, Kraków, s. 544–572.
Wypych-Garońska Anna (1999), Muzyczno-dramatyczne adaptacje utworów Adama Mickiewicza w teatrze lwowskim do 1918 roku, „Pamiętnik Teatralny”, t. 48, z. 1, s. 5–51.
Zgorzelski Czesław (1948), O pierwszych balladach Mickiewicza, „Pamiętnik Literacki”, s. 72–149.
Zumthor Paul (2003), Właściwości tekstu oralnego, przeł. Maciej Abramowicz, w: Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Andrzej Mencwel, Roch Sulima, Grzegorz Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 210–218.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).