Słowa kluczowe
Antoni Edward Odyniec
Hebrew Melodies
Polish post-partition poetry
translation studies
Jak cytować
Abstrakt
The article discusses the translation of four poems by George Gordon Byron: Vision of Belshezzar, The Wild Gazelle, Oh! Weep for Those, On Jordan’s Banks from the collection Hebrew Melodies published in 1816 as a result of the poet’s cooperation with the composer Isaac Nathan. The Polish translations by Antoni Edward Odyniec were published in his collections in 1826 (Vision of Belshezzar) and 1832 (the remaining ones).
The first part of the text is dedicated to the circumstances in which the originals were written. The second part constitutes a detailed analysis of the translation choices of Odyniec, which places them in the context of Polish poetry of the post-partitions period (among others, poems by Jan Paweł Woronicz and Adam Jerzy Czartoryski) and in the context of translation studies (Lawrence Venuti, Stanisław Barańczak, André Lefevere).
Bibliografia
Źródła (wraz ze stosowanymi skrótami)
I – Odyniec Edward Antoni (1832), *** (Płaczcie narody, płaczcie Izraela doli…), w: tegoż, Poezye, Nowa Drukarnia Pompejusza i Spółki, Poznań, s. 72–73.
II – Odyniec Antoni Edward (1832), *** (Nad Jordanem Arabskie pasą się wielbłądy…), w: tegoż, Poezye, Nowa Drukarnia Pompejusza i Spółki, Poznań, s. 73.
BJ – The Holy Biblie. King James Version (2004), American Bible Society, New York, https://archive.org/details/holybiblekingjam00amer [dostęp: 15 grudnia 2022].
BP – Czartoryski Adam Jerzy (2006), Bard Polski, w: Między rozpaczą a nadzieją. Antologia poezji porozbiorowej, wstęp Piotr Żbikowski, oprac. Marek Nalepa, Collegium Columbinum, Kraków, s. 107–112.
BW – Biblia, to jest Księgi Starego i Nowego Testamentu z łacińskiego na język polski przełożone przez ks. d. Jakuba Wujka (1898), drukiem W. Druglina, Lipsk.
HB – Woronicz Jan Paweł (2012), Hymn do Boga, w: tegoż, Pisma wybrane, oprac. Małgorzata Nesteruk, Zofia Rejman, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 145–154.
JB – Byron George Gordon (1815), On Jordan’s Banks, w: tegoż, Hebrew Melodies, printed by John Murray, London, s. 12.
S – Odyniec Antoni Edward (1832), Sarneczka, w: tegoż, Poezye, Nowa Drukarnia Pompejusza i Spółki, Poznań, s. 72.
ŚS – Woronicz Jan Paweł (2012), Świątynia Sybilli, w: tegoż, Pisma wybrane, oprac. Małgorzata Nesteruk, Zofia Rejman, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 83–106.
VB – Byron George Gordon (1815), Vision of Belshazzar, w: tegoż, Hebrew Melodies, printed by John Murray, London, s. 33–36.
WB – Odyniec Antoni Edward (1826), Widzenie Baltazara, w: tegoż, Poezye, t. 2, drukiem Józefa Zawadzkiego, Wilno, s. 89–91.
WG – Byron George Gordon (1815), The Wild Gazelle, w: tegoż, Hebrew Melodies, printed by John Murray, London, s. 9–10.
WT – Byron George Gordon (1815), Oh! Weep for Those, w: tegoż, Hebrew Melodies, printed by John Murray, London, s. 11.
ŻS – Karpiński Franciszek (2006), Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta, w: Między rozpaczą a nadzieją. Antologia poezji porozbiorowej, wstęp Piotr Żbikowski, oprac. Marek Nalepa, Collegium Columbinum, Kraków, s. 154–155.
Literatura
Ashton Thomas L. (1972), Byronic Lyrics for David’s Harph. The Hebrew Melodies, „Studies in English Literature 1500–1900”, vol. 12, nr 4, s. 665–681, https://doi.org/10.2307/449959.
Balcerzan Edward (2013), Poetyka przekładu artystycznego, w: Polska myśl przekładoznawcza. Antologia, red. Piotr de Bończa Bukowski, Magda Heydel, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 103–118.
Barańczak Stanisław (2004), Jak tłumaczyć wiersz Shakespeare’a?, w: tegoż, Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem Małej antologii przekładów-problemów, wyd. 3 popr. i poszerz., Wydawnictwo a5, Kraków, s. 262–280.
Ben-Merre David (2006), Reading Hebrew Melodies, „Shofar. An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies”, vol. 24, nr 2, s. 11–32, https://doi.org/10.1353/sho.2006.0005.
Byron George Gordon (1815), Hebrew Melodies, printed by John Murray, London.
Cochran Peter (2006), Byron and Orientalism, Cambridge Scholar Press, Newcastle.
Douglass Paul (1986), Hebrew Melodies As Songs. Why we Need a New Edition, „The Byron Journal”, vol. 14, z. 1, s. 12–21, https://doi.org
/10.3828/BJ.1986.2.
Inglot Mieczysław (1971), „Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor” w literaturze i historii polskiej, „Pamiętnik Literacki”, z. 1,
s. 57–80.
Janion Maria, Żmigrodzka Maria (1978), Romantyzm i historia, PIW, Warszawa.
Lefevere André (2009), Ogórki Matki Courage, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. Piotr Bukowski, Magda Heydel, Znak, Kraków, s. 224–246.
Makaruk Maria (2012), Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Między rozpaczą a nadzieją. Antologia poezji porozbiorowej lat 1793–1806 (2006), wstęp Piotr Żbikowski, oprac. Marek Nalepa, Collegium Columbinum, Kraków.
Nalepa Marek (2003), Rozpacz i próby jej przezwyciężenia w poezji porozbiorowej (1793–1806), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Odyniec Antoni Edward (1826), Poezye, t. 2, drukiem Józefa Zawdzkiego, Wilno.
Odyniec Antoni Edward (1832), Poezye, Nowa Drukarnia Pompejusza i Spółki, Poznań.
Pont Graham (1999), Byron and Nathan. A Musical Collaboration, „The Byron Journal”, vol. 27, z. 1, s. 51–65, https://doi.org/10.3828/BJ.1999.5.
Przybylski Ryszard (1983), Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, PIW, Warszawa.
Rejman Zofia (1997), Żale, sny i smutki – o poezji patriotycznej 1795, „Napis”, seria 3, s. 101–113, https://doi.org/10.18318/napis.1997.1.6.
Slater Joseph (1952), Byron’s Hebrew Melodies, „Studies in Philology”, vol. 49, nr 1, s. 75–94.
Spector Sheila A. (2008), The Liturgical Context of the Byron-Nathan „Hebrew Melodies”, „Studies in Romanticism”, vol. 47, nr 3, s. 393–412.
Thomas Gordon (1993), Finest Orientalism, Western Sentimentalism, Proto-Zionism. The Muses of Byron’s Hebrew Melodies, „Essays in Romanticism”, vol. 1, z. 1, s. 51–66, https://doi.org/10.3828/EIR.1.1.3.
Venuti Lawrence (2009), Przekład, wspólnota, utopia, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. Piotr Bukowski, Magda Heydel, Znak, Kraków, s. 267–293.
Woronicz Jan Paweł (2002), Pisma wybrane, oprac. Małgorzata Nesteruk, Zofia Rejman, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Żbikowski Piotr (1987), Kiedy rozpacz staje się rzeczywistością. Uwagi o poemacie Adama Jerzego Czartoryskiego „Bard Polski”, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 25–56.
Żbikowski Piotr (1998), …bolem śmiertelnym ściśnione mam serce… Rozpacz oświeconych u źródeł przełomu w poezji polskiej w latach 1793-1805, Leopoldinum, Wrocław.
Żuławski Juliusz (1961), Słowo wstępne, w: George Gordon Byron, Wiersze i poematy, wybór i oprac. Juliusz Żuławski, PIW, Warszawa.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).