Słowa kluczowe
novel
censorship
Polish People’s Republic
German Democratic Republic
Jak cytować
Abstrakt
The article presents how the Polish novel Popi.ł i diament (Ashes and Diamonds) by Jerzy Andrzejewski was received by censors in the German Democratic Republic. The novel was first published in East Germany in the 1960s, although attempts to release it were made as early as sixteen years earlier. The author of the article recalls the reviews by German censors who refused to give consent to the novel’s publication on the East German market and whose decisions were affected not by the content of the book alone, but also by the social and political situation in both the Polish People’s Republic and the German Democratic Republic.
Bibliografia
Aktennotiz 1962 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, A0581, Aktennotiz vom 7.6.1962, s. 0042.
Aufbau-Verlag Verlagsleitung an Jerzy Andrzejewski 1958 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, V0257, Aufbau-Verlag Verlagsleitung an Jerzy Andrzejewski 12.8.1958, s. 0048.
Bereska 1956 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, A0581, Henryk Bereska, Gutachten vom 4.1.1956, s. 0109–114.
Geißler 1958 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, 0518, Eberhardt Geißler Gutachten vom 10.6.1958, s. 0067–0071.
Hausmitteilung 1959 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, V0257, Hausmitteilung Dr. Voigt an die Verlagsleitung 23.9.1959, s. 0032.
Hermann 1958 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, 0518, Dr. Alois Hermann Gutachten vom 4.12.1958, s. 0033–0041.
Kaiser – Archiv der Akademie der Künste, Bestand ZZF Volk und Welt, Lektorate bis Dezember 1952, S. Kaiser Gutachten, b.r., b.s.
Kozialek 1962 – Bundearchiv Berlin Lichterfelde, BA DR 1 3940. Aufbau an Dr. Kozialek, s. 430.
Rymarowicz 1957 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, A0581, Caesar Rymarowicz, Gutachten vom 14.1.1957, s. 0099–0108.
Tanewa 1948 – Archiv der Akademie der Künste, Bestand ZZF Volk und Welt, Lektorate bis Dezember 1952, Tanewa Gutachten vom 1.10.1948, b.s.
Übersetzungsvertrag 1958 – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. SBB IIIA Dep38, 0548, Übersetzungsvertrag vom 20.3.1958, s. 0012.
Kąkolewski Krzysztof (1995), Diament odnaleziony w popiele, Trio, Warszawa.
Kopeć Zbigniew (1999), Jerzy Andrzejewski, Rebis, Poznań.
Lokatis Siegfried (1998), Die Hauptverwaltung Verlage Und Buchhandel, w: Simone Barck, Martina Langermann, Siegfried Lokatis, „Jedes Buch ein Abenteuer”. Zensur-System und literarische Öffentlichkeit in der DDR bis Ende der sechziger Jahre, Akademie Verlag, Berlin, s. 173–226.
Matkowska Ewa, Polechoński Krzysztof, Rzeszotnik Jacek (2017), Literatura polska w tajnych dokumentach NRD. Portrety i szkice, IPN, Warszawa.
Rajch Marek (2015), „Unsere andersartige Kulturpolitik”. Zensur und Literatur in der DDR und in der Volksrepublik Polen, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Rajch Marek (2017), Czy w NRD istniała cenzura literacka? Przekształcenia i biurokratyczno-organizacyjne umocowanie urzędu kontroli literatury w NRD, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, vol. 41, nr 3, s. 95–103.
Rajch Marek (2021), Der Roman Asche und Diamant von Jerzy Andrzejewski und die Zensur In der DDR, w: Die Argusaugen der Zensur. Begutachtungspraxis im Leseland DDR, red. Siegfried Lokatis, Martin Hochrein, Hauswedell Verlag, Stuttgart, s. 511–528.
Wołowiec Grzegorz (2004), Odrodzenie [hasło], w: Słownik realizmu socjalistycznego, red. Zdzisław Łapiński, Wojciech Tomasik, Universitas, Kraków, s. 161–163.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Rajch
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).