Słowa kluczowe
Iwona Chmielewska
non-fiction
ABC book
culture of German-speaking countries
Jak cytować
Abstrakt
Iwona Chmielewska’s picturebook abc.de published in 2015 has been called a ‘dictionary’, ‘primer’, ‘ABC book’ and it has been compared to an encyclopaedia. Early-concept or concept books have been mentioned in its context, as well as the title of other books by Chmielewska, ‘thinking ABC’, this time as a specific name for a particular type of work. The terms ‘rebus’, ‘puzzle’, ‘riddle’, ‘intellectual game’ also appear frequently. All this together suggests how complex and multi-layered the book is and how much it draws on various forms. The aim of this article, therefore, is to look at what forms, in what way and for what purpose Iwona Chmielewska uses in abc.de and how it all relates to contemporary trends in the development of non-fiction picturebooks.
Bibliografia
Chmielewska Iwona (2006), O wędrowaniu przy zasypianiu, Wydawnictwo Hokus-Pokus, Warszawa.
Chmielewska Iwona (2014), Picturebook – książka dla ludzi w każdym wieku, „Konteksty”, nr 2, s. 106–113.
Chmielewska Iwona (2015), abc.de, Wydawnictwo Warstwy, Wrocław.
Chmielewska Iwona (2018), abc.de, Éditions Format, Wrocław.
Chmielewska Iwona (2022a), abc.de, https://iwonachmielewska.pl/2017/07/07/abc-de/ [dostęp: 17 maja 2022].
Chmielewska Iwona (2022b), Myślący alfabet, https://iwonachmielewska.pl/2005/07/30/myslacy-alfabet/ [dostęp: 22 maja 2022].
abc.de (2022), https://www.jugendliteratur.org/buch/abc-de-4042 [dostęp: 17 maja 2022].
Baszewska Marta (2016), Architektura „picture booka”. Twórczość Iwony Chmielewskiej, „Sztuka Edycji”, nr 2, s. 115–123.
Baszewska Marta (2016), Picture booki Iwony Chmielewskiej jako medium otwierające na Innego, „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2, s. 59–77.
Beckett Sandra L. (2012), Crossover Picturebooks. A Genre for All Ages, Routledge, New York.
Bieber Ada (2018), Voices from the Interior. Reimagining Childhood under Janusz Korczak’s Care, „The Lion and the Unicorn”, nr 3, s. 321–337.
Brzuska-Kępa Alina (2018), Pomysł i piękno. O wybranych książkach autorskich Iwony Chmielewskiej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr 6, s. 136–146.
Cackowska Małgorzata (2021), Polskie abecadlniki XX i XXI wieku w postaci książek obrazkowych dla dzieci i ich estetyczny potencjał, w: Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce, red. Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak, Małgorzata Cackowska, Wydawnictwo UG, Gdańsk, s. 31–54.
Cackowska Małgorzata, Dymel-Trzebiatowska Hanna, Szyłak Jerzy, red. (2017), Książka obrazkowa. Wprowadzenie, Instytut Kultury Popularnej, Poznań.
Cackowska Małgorzata, Szyłak Jerzy (2018), „Orbis sensualium pictus”, w: Książka obrazkowa. Leksykon, t. 1, red. Małgorzata Cackowska, Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak, Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 19–26.
Witold Doroszewski, red. (dostęp 2022), Słownik języka polskiego, t. 1–11, edycja internetowa, https://doroszewski.pwn.pl [dostęp: 14 października 2022].
Druker Elina (2018), Collage and montage in picturebooks, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 49–58.
Hadaway Nancy L., Young Terrell A. (2018), Multilingual picturebooks, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina
Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 260–269.
Hoster Cabo Beatriz, Lobato Suero María José, Ruiz Campos Alberto Manuel (2018), Interpictoriality in picturebooks, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 91–102.
Humeniuk Katarzyna, red. (2021), Pierwsze abecadło, il. Iwona Chmielewska, Instytut Książki, Kraków.
Chmielewska Iwona, abc.de (2022), https://wydawnictwowarstwy.pl/ksiegarnia/21-abcde-9788364841361.html [dostęp: 17 maja 2022].
Jamróz-Stolarska Elżbieta (2020), Litery, w: Admirałowie wyobraźni. 100 lat polskiej ilustracji w książkach dla dzieci, red. Anita Wincencjusz-Patyna, Dwie Siostry, Warszawa, s. 232–235.
Jarniewicz Jerzy (2015), Iwona Chmielewska pokazuje słowa, w: tegoż, Podsłuchy i podglądy, Instytut Mikołowski, Mikołów, s. 82–89.
Kotkowska Marta (2018), To, co pomiędzy słowem a obrazem – znaki, symbole i metafory wizualne w autorskich książkach Iwony Chmielewskiej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr 6, s. 112–135.
Kultura wpisana w literę – Iwona Chmielewska (2013), https://tinyurl.com/ysksaxdp [dostęp: 18 maja 2022].
Kümmerling-Meibauer Bettina (2017), Od niemowląt po dorosłych. Europejska książka obrazkowa w nowym tysiącleciu, przeł. Hanna Dymel-Trzebiatowska, w: Książka obrazkowa. Wprowadzenie, red. Małgorzata Cackowska, Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak, Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 79–105.
Kümmerling-Meibauer Bettina, Meibauer Jörg (2018), Early-concept books and concept books, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 149–157.
Lee Jiwone (2010), Polskie książki dziecięce dla czytelników koreańskich, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 85–95.
Legierska Anna (2015), Iwona Chmielewska, „abc.de”, https://culture.pl/pl/dzielo/iwona-chmielewska-abcde [dostęp: 22 maja 2022].
Litaudon Marie-Pierre (2018), ABC books, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 169–179.
Merveldt Nikola von (2018), Informational picturebooks, w: The Routledge Companion to Picturebooks, red. Bettina Kümmerling-Meibauer, Routledge, New York, s. 231–245.
Nikolajeva Maria, Scott Carol (2013), How Picturebooks Work, Routledge, New York.
Polacy i Polonia w Niemczech (2022), https://www.gov.pl/web/niemcy/polacy-i-polonia-w-niemczech [dostęp: 29 maja 2022].
Rybicka Krystyna (2020), Wnętrza domowe, w: Admirałowie wyobraźni. 100 lat polskiej ilustracji w książkach dla dzieci, red. Anita Wincencjusz-Patyna, Dwie Siostry, Warszawa, s. 108–111.
Sadowska Dorota (2021), Ukryte w obrazach… „Pamiętnik Blumki” Iwony Chmielewskiej jako medium, w którym relacja słowo–obraz łączy czas i przestrzeń przed Zagładą i po Zagładzie, w: Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce, red. Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak, Małgorzata Cackowska, Wydawnictwo UG, Gdańsk, s. 71–87.
Smyczyńska Katarzyna (2019), Awangardowość przekazu wizualnego Iwony Chmielewskiej i Joanny Concejo, w: Magdalena Sikorska, Katarzyna Smyczyńska, Przestrzenie refleksji humanistycznej w literaturze wizualnej, Tako, Toruń, s. 25–59.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Agata Chwirot
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).