Słowa kluczowe
Seicentism
editorial studies
philology
interdisciplinarity
comparative studies
methodology of literary studies
sociological and aesthetic contexts of a literary work
Sarmatism
Jak cytować
Abstrakt
The article presents Roman Pollak’s scientific goals and methods from the point of view of their relationship with Polish science involved in the protection and promotion of the values considered to be national legacy and in the context of their dialogue with contemporary scientific trends. It also reconstructs the design of studies of past Polish literature and culture that the Poznan-based professor created and consistently followed – one based on philology, interdisciplinarity and comparative literature. This is the context for the presentation of Roman Pollak’s research into Polish 17th-century literature as it followed a path from discoveries in textology and editing to numerous attempts at synthesis. The synthetic outlines created in the pre-war period were inspired by contemporary European humanities, Italian in particular, and highlighted the aesthetic qualities of a literary work. After World War II, they became more sociological in nature and turned towards Polish literature. In place of categories like Seicentism and the Baroque, they introduced terms such as “post-Renaissance literature” and passed judgement on Sarmatism as a period of degeneration and decline of culture.
Bibliografia
Pollak Roman (1910), „Wojna chocimska” Potockiego a „Gofred” Tassa w przekładzie Kochanowskiego, „Biblioteka Warszawska”, t. 3, s. 468–495.
Pollak Roman (1917), Ze studyów nad „Goffredem” Tassa–Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki”, t. 15, z. 1/4, s. 51–80.
Pollak Roman (1922), „Gofred” Tassa–Kochanowskiego, Gebethner i Wolff, Poznań.
Pollak Roman (1923a), Morze w poezji staropolskiej, „Strażnica Zachodnia. Miesięcznik poświęcony sprawom Kresów Zachodnich”, nr 4/5, s. 207–222.
Pollak Roman (1923b), Od Renesansu do Baroku. Uwagi z pogranicza literatury i sztuki, „Przegląd Warszawski”, nr 19, s. 59–71.
Pollak Roman (1925), Uwagi o seicentyzmie, „Przegląd Współczesny”, nr 43, s. 193–207.
Pollak Romano (1930), Pagine di cultura e di letteratura polacca, Istituto per l’Europa Orientale, Roma.
Pollak Roman (1938), Borzymowski jako marynista, „Rocznik Gdański”, nr 4/5, s. 1–25.
Pollak Roman (1939), Wstęp, w: „Polak w Śląsko”. (Anonimowy dialog z początku XVII w.), wyd. Roman Pollak, Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, Katowice, s. VII–XVI.
Pollak Roman (1947), O harmonii głoskowej u Piotra Kochanowskiego, „Język Polski”, z. 1, s. 7–49.
Pollak Roman (1950), Zagadnienia periodyzacji historii literatury polskiej, „Pamiętnik Literacki”, s. 121–150.
Pollak Roman (1951), Mickiewicz i „Orland Szalony”, Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław.
Pollak Roman (1952a), Nad palimpsestem tekstu „Gofreda”, „Pamiętnik Literacki”, z. 1/2, s. 568–573.
Pollak Roman (1952b), Ze studiów nad staropolskim przekładem „Orlanda Szalonego”, Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław.
Pollak Roman (1955), Tasso w Polsce, „Kwartalnik Neofilologiczny”, z. 1–4, s. 15–31.
Pollak Roman (1957), O listach Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza [wstęp do wydania], w: Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza (1641–1653), red. Roman Pollak, tekst przygot. Marian Pełczyński, koment. oprac. Marian Pełczyński, Alojzy Sajkowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. V–XLVIII.
Pollak Roman (1960), Z problemów kultury okresu porenesansowego [referat wygłoszony na Zjeździe Naukowym Polonistów w 1958 roku; publ. w uzupełnionej redakcji pt. Problematyka polskiego baroku literackiego, w: Zjazd Naukowy Polonistów. 10–13 grudnia 1958, red. nauk. Kazimierz Wyka, współpraca redakcyjna Aniela Piorunowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1960, s. 351–370, dyskusja, s. 371–386].
Pollak Roman (1962), Staropolski przekład „Orlanda Szalonego” w edycji J. Czubka, „Archiwum Literackie”, t. 6: Miscellanea Staropolskie, [nadb., s. 54].
Pollak Roman (1963), Wstęp, w: Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, oprac. Roman Pollak, wyd. 2, PIW, Warszawa, s. 5–62.
Pollak Roman (1966a), Borzymowski jako marynista [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 322–352.
Pollak Roman (1966b), „Huta” Rozdzieńskiego a pokrewne utwory obce, w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 184–197.
Pollak Roman (1966c), Morze w poezji staropolskiej [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 305–321.
Pollak Roman (1966d), Od Renesansu do Baroku. Uwagi z pogranicza literatury i sztuki [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 145–163.
Pollak Roman (1966e), O harmonii głoskowej u Piotra Kochanowskiego [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 242–252.
Pollak Roman (1966f), O listach Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 253–304.
Pollak Roman (1966g), Pasek i jego „Pamiętniki” [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 383–460.
Pollak Roman (1966h), Tasso w Polsce [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 198–224.
Pollak Roman (1966i), Triumfy „Gofreda” i ścieżki cierniste „Orlanda”, w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 225–241.
Pollak Roman (1966j), Uwagi o seicentyzmie [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 164–183.
Pollak Roman (1966k), Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa.
Pollak Roman (1966l), Zagadnienia periodyzacji historii literatury polskiej [przedruk], w: tegoż, Wśród literatów staropolskich, PWN, Warszawa, s. 5–50.
Pollak Roman (1969a), Od Renesansu do Baroku, PWN, Warszawa.
Pollak Roman (1969b), Z problemów kultury okresu porenesansowego [przedruk], w: tegoż, Od Renesansu do Baroku, PWN, Warszawa, s. 5–37.
Pollak Roman (1970), Rex interpretum Polonorum [referat wygłoszony 4 kwietnia 1967 roku na konferencji w Krakowie], w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego (w Krakowie, dnia 4–6 kwietnia 1967 r.), [red. Tadeusz Ulewicz], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, s. 11–24.
Pollak Roman (1973), „Gofred” Tassa–Kochanowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Ariosto Ludovico (1965), Orland Szalony, przeł. Piotr Kochanowski, oprac. Roman Pollak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Barycz Henryk (1938), Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Burckhardt Jacob (1855), Der Cicerone, Eine Anleitung zum Genuss der Kunstwerke Italiens, Schweighauser, Basel.
Calcaterra Carlo (1940), Il Parnasso in rivolta. Barocco e Antibarocco nella poesia italiana, Il Mulino, Milano.
Calcaterra Carlo (1949), Il problema del Barocco, w: Questioni e correnti di storia letteraria, red. Umberto Bosco, Carlo Calcaterra, Alberto Chiari i in., Marzorati, Milano, s. 405–501.
Cazamian Louis (1913), Études de psychologie littéraire, Payot, Paris.
Chrzanowski Ignacy (1920), Historia literatury niepodległej Polski (z wypisami), wyd. 4 uzup. i popr., Gebethner i Wolff, Warszawa [wyd. 1–1906].
Judkowiak Barbara, red. nauk. (2013), Roman Pollak – Giovanni Maver. Korespondencja (1918–1969), przekład listów Giovanniego Mavera z języka włoskiego Joanna Dimke-Kamola, Agnieszka Domaradzka, wstęp i opracowanie komentarza Marcin Rabenda, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań.
Kochanowski Piotr, Tasso Torquato (1968), Gofred abo Jeruzalem Wyzwolona, PIW, Warszawa.
Łukomski Grzegorz (2018), Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich 1940–1945, Poznań, http://hdl.handle.net/10593/24123 [dostęp: 14.01.2023].
Nowicka-Jeżowa Alina (2011), Barok polski między Europą i Sarmacją, cz. 1: Profile i zarysy całości, Neriton, Warszawa.
Porębowicz Edward (1893), Andrzej Morsztyn: przedstawiciel baroku w poezyi polskiej, Akademia Umiejętności, Kraków.
Sajkowski Alojzy (1968), Roman Pollak, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”, s. 125–132.
Sierpowski Stanisław (1975), Stosunki polsko-włoskie w latach 1918–1940, PWN, Warszawa.
Tasso Torkwato (1951), Gofred abo Jeruzalem Wyzwolona, przeł. Piotr Kochanowskie, wydał, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył Roman Pollak, wyd. 3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Tatarkiewicz Władysław (1913), Rozwój w sztuce, A. Heflich i S. Michalski, Warszawa.
Ulewicz Tadeusz (1999), Iter Romano-Italicum Polonorum, czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie, Universitas, Kraków.
Weisbach Werner (1921), Der Barock als Stil der Gegenreformation, P. Cassirer, Berlin.
[Witczak Tadeusz] (1962), Materiały do bibliografii publikacji Romana Pollaka, w: Munera litteraria. Księga ku czci profesora Romana Pollaka, [kom. red. Włodzimierz Dworzaczek i in.], Poznań, s. 397–422.
Witczak Tadeusz (1972), Roman Pollak (31 lipca 1886–23 lutego 1972), „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 393–402.
Wölfflin Heinrich (1915), Kunstgeschichtliche Grundbegriffe: das Problem der Stilentwickelung in der neueren Kunst, Bruckmann, München.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).