Słowa kluczowe
electronic literature
new literary genres
interactivity
reading
Jak cytować
Abstrakt
The article describes new phenomena in the field of literature that have developed under the influence of digital technology. It points out to the conversion of the ontology of works and modification of the nature of perception that are associated with digital media. Literature created in digital technology becomes an audiovisual and multimedia experience. Its audience is given a new kind of experience based on participation. Participation is related to interactivity, which is one of the basic features of digital objects. They need action rather than contemplation to reveal. The authoress points out that, in new literary phenomena, digital medium becomes an important part of the work. It influences its structure, functions, manner of existence, and strategies for impact on the recipient. Every act of interactive reading is transformed into a performance – a oneoff and a unique event. Reading is transformed from contemplation into action engaging the reader’s physicality. Description of this modification of literary communication and the poetics of reception can be the key to understanding the essence of e-literature.
Bibliografia
Aarseth Espen J. (2014), Cybertekst. Spojrzenia na literaturę ergodyczną, przedm. Michał Tabaczyński, tłum. Mariusz Pisarski, Paweł Schreiber i in., Ha!art, Kraków.
Agamben Giorgio (2008), Wspólnota, która nadchodzi, tłum. Sławomir Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Ascott Roy (2007), From Appearance to Apparition. Communication and Culture in Cybersphere, w: tegoż, Telematic Embrace. Visionary Theories of Art, Technology an Consciousness, University of California Press, Berkeley [Stany Zjednoczone].
Augé Marc (2010), Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, tłum. Roman Chymkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Berleant Arnold (2007), Prze-myśleć estetykę. Niepokorne eseje o sztuce, przeł. Maria Korusiewicz, Tomasz Markiewka, Universitas, Kraków.
Bodzioch-Bryła Bogusława (2011), Ku ciału post-ludzkiemu… Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości, wyd. 2, zmienione, Kraków.
Bodzioch-Bryła Bogusława, Pietruszewska-Kobiela Grażyna, Regiewicz Adam (2015), Literatura – nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Bolter Jay David (2014), Przestrzeń pisma. Komputery, hipertekst i remediacja druku, przeł. Aleksandra Małecka i Michał Tabaczyński, Kraków.
Bolter Jay David, Grusin Richard (1999), Remediation: Understanding New Media, MA: The MIT Press, Cambridge [Wielka Brytania].
Bourdieu Pierre (2001), Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego, przeł. Małgorzata Sugiera, Universitas, Warszawa.
Burke James (1995), Osiem stopni wtajemniczenia, czyli jak zmienialiśmy świat, tłum. Krzysztof Środa, Wydawnictwo Plus.
Certeau Michel de (2008), Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Certeau Michel de (współautorzy: Luce Giard, Pierre Mayol) (2011), Wynaleźć codzienność 2, Mieszkać, gotować, przeł. Katarzyna Thiel- Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Filiciak Mirosław (2013), Media, wersja beta. Film i telewizja w czasach gier komputerowych i Internetu, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Gitelman Lisa (2006), Always Already New: Media, History and the Data of Culture, MA: MIT Press, Cambridge, [Wielka Brytania].
Gumkowska Anna (red.) (2009), Tekst (w) Sieci: Literatura, społeczeństwo, komunikacja, t. 2, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Janusiewicz Małgorzata (2013), Literatura doby Internetu. Interaktywność i multimedialność tekstu, Universitas, Kraków.
Jenkins Henry (2007), Kultura konwergencji – zderzenie starych i nowych mediów, przeł. Małgorzata Bernatowicz, Mirosław Filiciak, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Karpowicz Agnieszka (2013), Poławianie gatunków. Twórczość słowna w antropologicznej sieci, [w:] Od aforyzmu do zinu. Gatunki twórczości słownej, red. Grzegorz Godlewski, Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy, Paweł Rodak, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Kasperski Edward (2002), Media i literatura na progu XXI wieku, „Przegląd Humanistyczny”, nr 6, s. 33-42.
Kluszczyński Ryszard W. (2010), Sztuka interaktywna, Od dzieła instrumentu do interaktywnego spektaklu, Wydawnictwa Naukowe i Profesjonalne, Warszawa.
Koschany Rafał (2006), Przypadek. Kategoria egzystencjalna i artystyczna w literaturze i filmie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Lord Albert B. (2000), The Singer of Tales, 2nd ed., ed. Stephen Mitchell, Gregory Nagy, Harvard University Press, London [Wielka Brytania].
Manovich Lev (2006), Język nowych mediów, przeł. Piotr Cypryański, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Marecki Piotr, Pisarski Mariusz (red.) (2011), Hiperteksty literackie. Literatura i nowe media, Ha!art, Kraków.
Nelson Ted (1982), Literary Machines, Swarthmore: Ted Nelson, Swarthmore [Stany Zjednoczone].
Nicolescu Basarab (1996), La Transdisciplinarité: Manifeste, Paris: Editions du Rocher 1996, s. 66; cyt. za: Barbara Kita, Pasaże transdyscyplinarne, „Kultura Współczesna” 1999, nr 3, 34.
Nycz Ryszard (2012), Literatura nowoczesna wobec doświadczenia, w: tegoż, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa.
Ong Walter Jackson (2009), Osoba – świadomość – komunikacja. Antologia tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Ong Walter Jackson (2011), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Pawlicka Urszula (2009), „Czytanie tego tekstu jako inna forma życia”. O konwencji hipertekstowej w twórczości Piotra Siweckiego (BIOS i HYPER-GENDER), „Perspektywy Kulturoznawcze”, nr 2, s. 137-152.
Pawlicka Urszula (2012), (Polska) poezja cybernetyczna. Konteksty i charakterystyka, ha!art, Kraków.
Rogala Mirosław (2001), Doświadczenie sztuki interaktywnej, w: Mirosław Rogala. Gesty Wolności, red. Ryszard W. Kluszczyński, Warszawa: CSW Zamek Ujazdowski/Kraków: Bunkier Sztuki.
Schechner Richard (2006), Performatyka: wstęp, przeł. Tomasz Kubikowski, red. przekładu: Marcin Rochowski, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław.
Stępniak Kamil (1997), Hipertekst i hipermedia, „Społeczeństwo Otwarte” 1997, nr 9, s. 32-36.
Szczęsna Ewa (red.) (2015), Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej, Universitas, Kraków.
Ulicka Danuta (red.) (2009), Tekst (w) Sieci: tekst, język, gatunki, t. 1, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Wójtowicz Ewa (2008), Net art, Rabid, Kraków.
Wysłouch Seweryna (2014), Literackość i medialność pierwszej polskiej powieści internetowej (Blok Sławomira Shutego), „Techsty” 2014, nr 9 (1) [dostęp: 10 września 2016] http://techsty.art.pl/m9/s_wyslouch_blok.html.
Zimmerman Eric (2010) Against Hypertext [dostęp: 21 września 2016] http://www.ericzimmerman.com/texts/Against_Hypertext.html.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).