Abstrakt
The article attempts to familiarise the reader with Stanisław Barańczak’s poetic presentations of experiencing border and limit. It synthesises the set of various sorts of limits faced by the human from Barańczak’s poems. Moreover, the analyses and interpretations in the article aim to make evident the characteristic way in which the author of Surgical Precision (Chirurgiczna precyzja) presents the border between existence and eschatology and, more specifically, the way how Barańczak nullifies this border between dimensions in his poetry. His poems are not devoid of metaphors inspired by eschatological considerations and the functions these references serve are worth a closer look. Firstly, there are the most obvious sociopolitical connotations also used by the language of communist propaganda. The most important in the quoted poems, though, are the deliberate references to eschatology that expose the association mechanism and deconstruct the linguistic habits of a Christianity-based cultural circle. Using the ambiguity of specific words and images and creating metaphors based on eschatology-related phenomena, Barańczak familiarises the reader with death and negates the artificial duality of worlds. This is not, however, metaphysical poetry in a classic sense; it is poetry close to human existence and, above all, to all of the numerous fears accompanying people.
Bibliografia
Barańczak Stanisław (2007a), Tablica z Macondo albo najkrótsza poetyka normatywna na użytek własny, w sześciu literach bez znaków diakrytycznych, z dygresjami motoryzacyjno-metafizycznymi, w: tegoż, Wiersze zebrane, a5, Kraków, s. 500.
Barańczak Stanisław(2007b), Wiersze zebrane, a5, Kraków.
Biedrzycki Krzysztof (1997), „Drogi kąciku porad” Stanisława Barańczaka. Wariacje metafizyczne, w: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna, t. 1, red. Jerzy Jarzębski, Ryszard Nycz, Universitas, Kraków, s. 421-422.
Bogalecki Piotr (2014), Niepodjęta terapia Stanisława Barańczaka. Próba diagnozy postsekularnej, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 333.
Bogalecki Piotr (2016), Szczęśliwe winy teolingwizmu. Polska poezja po roku 1968 w perspektywie postsekularnej, Universitas, Kraków.
Dembińska-Pawelec Joanna (2010), „Poezja jest sztuką rytmu”. O świadomości rytmu w poezji polskiej dwudziestego wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Grądziel-Wójcik Joanna (2016), Gdzie się zbudziłem, czyli poranek w bloku według Stanisława Barańczaka, w: tejże, Zmysł formy. Sytuacje, przypadki, interpretacje polskiej poezji XX wieku, Universitas, Kraków, s. 189-203.
Kandziora Jerzy (1990), Obserwator zaświatów. O wierszach metafizycznych Stanisława Barańczaka, „W Drodze”, nr 1, s. 99.
Kandziora Jerzy (2003), Między wyobraźnią traumatyczną a geometryczną. Filozoficzne przestrzenie „Chirurgicznej precyzji” Stanisława Barańczaka, „Pamiętnik Literacki”, nr 94, s. 125-128.
Kandziora Jerzy (2007), Ocalony w gmachu wiersza. O poezji Stanisława Barańczaka, Wydawnictwo IBL, Warszawa.
Kisiel Joanna (1996), Wszystkie teksty naszej mowy. O trzech wierszach Stanisława Barańczaka, „Opcje”, nr 3, s. 13.
Kłosiński Krzysztof (2007), Ponad podziałami, w: „Obchodzę urodziny z daleka…”. Szkice o Stanisławie Barańczaku, red. Joanna Dembińska-Pawelec, Dariusz Pawelec, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 29-30.
Kornhauser Julian (2019), Zatopiony ląd, w: tegoż, Krytyka zebrana, t. 1, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 320-321.
Kosturek Joanna (2011), Bóg w poezji Stanisława Barańczaka – reżyser losu i świadek istnienia, „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty” , nr 1-2 (14-15), s. 227-237.
Nieukerken Arent van (1998), Ironiczny konceptyzm: nowoczesna polska poezja metafizyczna w kontekście anglosaskiego modernizmu, Universitas, Kraków.
Olejniczak Józef (2010), Granice (w badaniach literackich), „Anthropos?”, nr 14-15, s. 94.
Opacka-Walasek Danuta (2007), Artykulacje wzniosłości w poezji Stanisława Barańczaka, w: „Obchodzę urodziny z daleka…”. Szkice o Stanisławie Barańczaku, red. Joanna Dembińska-Pawelec, Dariusz Pawelec, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s.157-174.
Pawelec Dariusz (1992), Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Śląsk, Katowice.
Piotrowska-Grot (2018), Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Poprawa Adam (2003), Formy i afirmacje, Universitas, Kraków.
Poprawa Adam (2014), Międzyludzkie Barańczaka, w: Poeta i Duch Wolności. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka, red. Piotr Śliwiński, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań, s. 20.
Uniłowski Krzysztof (1994), Nawoływanie Boga. Nad wierszem Stanisława Barańczaka „N.N. próbuje przypomnieć sobie słowa modlitwy”, w: Liryka polska XX wieku. Analizy i interpretacje. Seria pierwsza, red. Włodzimierz Wójcik, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 138-148.
Zawodniak Mariusz (1995), Świetna zabawa (uwagi o kompozycji „Widokówki z tego świata Stanisława Barańczaka), „Teksty Drugie”, nr 2, s. 148-162.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).