Słowa kluczowe
Zygmunt Mycielski
Andrzej Panufnik
music during Stalinist era
Polish postwar music
Jak cytować
Abstrakt
The paper is focused on analysing three texts: a letter from Zygmunt Mycielski to Michal Bristiger dated 15/16 March 1954, the latter’s answer from the beginning of April 1954, and Michal Bristiger’s article in Przegląd Kulturalny titled Andrzej Panufnik. Rozważania bez hagiografii [Andrzej Panufnik. Reflections without hagiography] which is the subject of the correspondence. The main topic of this dialogue is the question whether Panufnik’s oeuvre is grounded in socialist realist doctrine and whether the composer and his work were victimised by the communist system. In the paper the author also analyses the neoclassical views of the composers, Panufnik and Mycielski, and examines one of their strategies – relating to the great European traditions and re-defining the aims of socialist realism by promoting folklore.
Bibliografia
Bolesławska Beata, Panufnik, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2001.
Bolesławska-Lewandowska Beata, Mycielski. Szlachectwo zobowiązuje. Rozmowy o kompozytorze przeprowadziła B. Bolesławska-Lewandowska, słowo wstępne Marek Zagańczyk, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2018.
Bristiger Michał, Dzieło artystyczne jest nie tylko darem, jest zadaniem. Z Michałem Bristigerem rozmawia Małgorzata Dziewulska, [w:] idem, Transkrypcje. Pisma i przekłady, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010, s. 553–572.
Bristiger Michał, Muzykologia i piśmiennictwo muzyczne w latach 1957–1963, [w:] Polska współczesna kultura muzyczna 1944–1964, red. Elżbieta Dziębowska, Kraków 1968, s. 137–155.
Bristiger Michał, Rozważania bez hagiografii nad twórczością Andrzeja Panufnika, „Przegląd Kulturalny” 1954, nr 10(80), 11–17 III, s. 6.
Bristiger Michał, Socrealizm? Dyskusja redakcyjna, [w:] idem, Myśl muzyczna. Studia wybrane II, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2011, s. 121–125.
Burkot Stanisław, Literatura polska po 1939 roku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Chałasiński Józef, Mitologia i realizm [Jana Kotta], „Myśl Współczesna” 1946, nr 2, s. 96–104, przedruk [w:] Wiesław Ratajczak, Spór o Conrada 1945–1948, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2018, s. 195–212.
Dąbrowska Maria, Szkice o Conradzie, Czytelnik, Warszawa 1959.
Ekier Jakub, Druga pokuta Sir Andrzeja, „Ruch Muzyczny” 2015, nr 7, s. 24–29.
Fubini Enrico, Historia estetyki muzycznej, tłum. Z. Skowron, Musica Iagellonica, Kraków 1997.
Głowiński Michał, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Universitas, Kraków 2009.
Gołąb Maciej, Muzyczna moderna w XX wieku. Między kontynuacją, nowością a zmianą fonosystemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011.
Gołąb Maciej, Wczesna twórczość kompozytorska Witolda Lutosławskiego – jej konteksty estetyczne i ideologiczne, [w:] Witold Lutosławski i jego wkład do kultury muzycznej XX wieku, red. Jadwiga Paja-Stach, Musica Iagellonica, Kraków 2005, s. 13–25.
Granice muzyki – granice wolności. Wokół Konferencji Kompozytorów i Krytyków Muzycznych w Łagowie Lubuskim w 1949 roku, red. Krzysztof Brzechczyn, Rafał Ciesielski, Instytut Pamięci Narodowej, Poznań–Warszawa 2021.
Gwizdalanka Danuta, Trzy postawy wobec totalitaryzmu. Roman Palester – Andrzej Panufnik – Witold Lutosławski, [w:] Muzyka i totalitaryzm, red. Maciej Jabłoński, Janina Tatarska, Ars Nova, Poznań 1996, s. 169–184.
Helman Zofia, Roman Palester: twórca i dzieło, Musica Iagellonica, Kraków 1999.
Jarzębska Alicja, Spór o piękno muzyki: wprowadzenie do kultury muzycznej XX i XXI wieku, wyd. drugie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
Jastrun Tomasz, Iwicka 8a. Dom pisarzy w czasach zarazy, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2020.
Kiełdysz Jurij, Na rodinie Szopena, „Sowieckaja Muzyka” 1954, nr 3.
Klubiński Michał, oprac., Katalog Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, t. 24: Archiwum Zygmunta Mycielskiego, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2017.
Klubiński Michał, oprac., Katalog Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, t. 24: Archiwum Zygmunta Mycielskiego – cz. II, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2022.
Kott Jan, Mitologia i realizm, wyd. drugie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1956.
Krajewski Marcin, Idea „mowy muzycznej” w twórczości Zygmunta Mycielskiego, [w:] Człowiek, myśl, muzyka. Wokół postaci i twórczości Zygmunta Mycielskiego, red. Beata Bolesławska-Lewandowska, Barbara Mielcarek-Krzyżanowska i Grzegorz Oliwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2019, s. 83–105.
Lindstedt Iwona, „Piszę tylko muzykę”. Kazimierz Serocki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2020.
Lissa Zofia, Zagadnienia estetyki muzycznej w świetle artykułów Józefa Stalina o marksizmie w językoznawstwie, „Studia Muzykologiczne” 1953, nr 1, s. 11–154, przedruk [w:] eadem, Podstawy estetyki muzycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1953, cz. 1, s. 149–239, cz. 2, s. 1–113.
Malinowski Władysław, O socjalistycznym realizmie w muzyce, „Twórczość” 1993, nr 1, s. 50–68.
Markiewicz Henryk, O marksistowskiej teorii literatury. Szkice, wyd. drugie popr. i uzup., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1953.
Meyer Krzysztof, Oddziaływanie systemu totalitarnego na Prokofiewa, Szostakowicza i Chaczaturiana, [w:] Muzyka i totalitaryzm, red. Maciej Jabłoński, Janina Tatarska, Ars Nova, Poznań 1996, s. 123–137.
Możejko Edward, Realizm socjalistyczny, Universitas, Kraków 2001.
Mycielski Zygmunt, List do Andrzeja Panufnika, Warszawa, 14/15 III 1954, [w:] Zygmunt Mycielski – Andrzej Panufnik, Korespondencja, cz. 1: Lata 1949–1969, oprac., wstęp i komentarze Beata Bolesławska-Lewandowska, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2016, s. 9.
Mycielski Zygmunt, List do Michała Bristigera, Warszawa, 15/16 III 1954, Archiwum M. Bristigera w Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie [materiał w trakcie opracowywania], podali do druku i oprac. Sylwia Wachowska i Aleksander Laskowski, przedruk [w:] „Res Facta Nova” 2017, t. 18(27), s. 31–37.
Mycielski Zygmunt, List do Pawła Hertza, Warszawa, 29 V 1952, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, sygn. IV 15105, k. 157–158, [w:] Listy Zygmunta Mycielskiego i Pawła Hertza z lat 1948–1952 (cz. 1), oprac. M. Klubiński, „Ruch Muzyczny” 2019, nr 11, s. 90–91.
Mycielski Zygmunt, Nowy Lirnik Mazowiecki, 9 pieśni i finał na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, sł. Zygmunt Hertz, autograf partytury, Archiwum Zygmunta Mycielskiego, Zakład Rękopisów BN, sygn. V 14196.
Mycielski Zygmunt, Pięć pieśni ludowych Panufnika, „Ruch Muzyczny” 1946, nr 17–18, s. 40–42, przedruk [w:] idem, Ucieczki z pięciolinii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957, s. 452–456.
Mycielski Zygmunt, Święto muzyki polskiej (23–29 czerwca 1946), „Ruch Muzyczny” 1946, nr 13–14, s. 32–35, przedruk [w:] idem, Ucieczki z pięciolinii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957, s. 139–145.
Mycielski Zygmunt, Ucieczki z pięciolinii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957.
Norwid Cyprian Kamil, O Juliuszu Słowackim w sześciu publicznych posiedzeniach (z dodatkiem rozbioru Balladyny), [w:] idem, Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył Juliusz W. Gomulicki, t. 6: Proza, cz. 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971, s. 403–472.
„Nowiny Literackie” (Warszawa), 1947–1948.
Panufnik Andrzej, „Symfonia Pokoju”, „Muzyka” 1950, nr 3/4, s. 49–50.
Słownik realizmu socjalistycznego, red. Zdzisław Łapiński,
Wojciech Tomasik, Universitas, Kraków 2004.
Siemek Marek, Marksista György Lukács, [w:] idem, W kręgu filozofów (Dzieła, t. 5), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.
Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Zygmunt Krauze. Między intelektem, fantazją, powinnością i zabawą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Tomaszewski Mieczysław, O twórczości zaangażowanej, [w:] Muzyka i totalitaryzm, red. Maciej Jabłoński, Janina Tatarska, Ars Nova, Poznań 1996, s. 139–147.
Wieczorek Sławomir, Na froncie muzyki. Socrealistyczny dyskurs o muzyce w Polsce w latach 1948–1955, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Michał Klubiński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.