Abstrakt
W artykule podjęto próbę analizy tego, w jaki sposób Unia Europejska odgrywa charakterystyczną dla siebie międzynarodową rolę tzw. „łagodnej potęgi” (soft power). W rozważaniachwzięto pod uwagę fakt, że UE oddziałuje na swoje otoczenie zewnętrzne za pomocą przede wszystkim środków o charakterze politycznym, dyplomatycznym, ekonomicznym, kulturowymitp., a nie poprzez zastosowanie „twardych” (hard) instrumentów przymusu (w tym siły zbrojnej). Koncepcja Unii Europejskiej jakosoft power posłużyła jako punkt wyjścia do prezentacjiinnych teorii bezpośrednio z nią związanych, w pierwszym rzędzie koncepcji UE jako civilian power, a następnie normative poweri innych teorii pochodnych. Uwzględniają one rozmaite aspekty specyfiki Unii Europejskiej jako unikatowego uczestnika współczesnych stosunków międzynarodowych, powstrzymującego się od wykorzystywania siły militarnej i promującegowartości demokratyczne.Bibliografia
Allen D., Smith M. (1998), The European Union’s Security Presence: Barrier, Facilitator, or Manager?, [w:] The European Union in the World Community, ed. C. Rhodes, CO: Lynne Rienner, Boulder.
Antczak A. (2012), Role międzynarodowe Unii Europejskiej. Aspekty teoretyczne, Vizja Press&IT, Warszawa.
Bach D., Newman A. L. (2007), The European regulatory state and global public policy: micro-institutions, macro-influence, „Journal of European Public Policy” no. 6.
Barburska O. (2013), European Integration in Motion: 60 Years of Successes and Failures, [w:] Introduction to European Studies: A New Approach to Uniting Europe, eds. D. Milczarek, A. Adamczyk, K. Zajączkowski, Centre for Europe, University of Warsaw, Warsaw.
Barburska O. (2016), Polityka zagraniczna Unii Europejskiej: aspekty teoretyczne i metodologiczne, „Studia Europejskie”, nr 3.
Bendiek A., Kramer H. (2010), The EU as a Strategic International Actor: Substantial and Analytical Ambiguities, „European Foreign Affairs”, no. 15.
von Bogdandy A. (2000), The European Union as a Human Rights Organization? Human Rights and the Core of the European Union, „Common Market Law Review” vol. 37.
Bull H. (1982), Civilian Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, vol. 21, no. 2.
Cooper R. (2004), The Breaking of Nations: Order and Chaos in the 21st Century, Atlantic Books, London.
Czachór Z. (2015), Kryzys w Unii Europejskiej. Propozycje nowych pól i pytań badawczych, „Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 9.
Czaputowicz J. (2013), Teoretyczne wyjaśnienia Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, „Stosunki Międzynarodowe”, nr 2.
Damro Ch. (2012), Market power Europe, „Journal of European Public Policy”, no. 5.
Duchêne F. (1972), Europe’s Role in World Peace, [w:] Europe Tomorrow: Sixteen Europeans Look Ahead, ed. R. Mayne, Fontana, London.
Duchêne F. (1973), The European Community and the Uncertainties of Interdependence, [w:] A Nation Writ Large? Foreign Policy Problems before the European Community, eds M. Kohnstamm, W. Hager, Macmillan, London.
European Union. External Action, http://eeas.europa.eu/csdp/missions-and-operations/index_en.htm, 15.04.2016.
Forsberg T. (2011), Normative Power Europe, Once Again: A Conceptual Analysis of an Ideal Type, „Journal of Common Market Studies”, no. 49.
Galtung J. (1973), The European Community. A Superpower in the Making, Harper Collins Publishers Ltd, London.
Gerrits A. (2009), Normative Power Europe: Introductory Observations on a Controversial Notion, [w:] Normative Power Europe in Changing World: A Discussion, ed. A. Gerrits, Netherlands Institute of International Relations, Clingendael, December.
Haliżak E. (2002), Współzależność integracji ekonomicznej i politycznej w Unii Europejskiej – przyczynek do rozważań o istocie ekonomii politycznej stosunków międzynarodowych, [w:] Unia Europejska nowy typ wspólnoty międzynarodowej, red. E. Haliżak, S. Parzymies, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
Hill Ch. (2010), Cheques and balances. The European Union’s Soft Power strategy, [w:] Soft Policy and US Foreign Policy. Theoretical, historical and contemporary perspectives, eds I. Parmar, M. Cox, Routledge, New York.
Hill Ch. (1990), European foreign policy, power bloc, civilian model, or flop?, [w:] The Evolution of an International Actor. Western Europe’s New Assertiveness, ed. R. Rummel, Westview Press, Boulder.
Hyde-Price A. (2008), A ‘Tragic Actor’? A Realist Perspective on ‘Ethical Power Europe’, „International Affairs”, no. 1.
Kagan R., Of Paradise and Power. America and Europe in the New World Order, Alfred A.Knopf, New York 2003.
Laïdi Z., Norms Over Force: The Enigma of European Power, Palgrave Macmillan, New York 2008.
Leonard M., Will Europe Run the 21st Century?, Fourth Estate, London-New York 2005.
Lodge J., From Civilian Power to Speaking with a Common Voice: The Transition to CFSP, [w:] The European Community and the Challenge of the Future, ed. J. Lodge, 2nd edition, Pinter, London 1993.
Malinowski K. (2012), Analiza polityki zagranicznej i teoria ról. Możliwości zastosowania do badań nas zaangażowaniem międzynarodowym Unii Europejskiej, [w:] Teorie w studiach europejskich. W kierunku nowej agendy badawczej, red. J. Ruszkowski, L. Wojnicz, Instytut Politologii I Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin-Warszawa.
Manners, I. (2009), The EU’s Normative Power in Changing World Politics, [w:] Normative Power Europe in Changing World: A Discussion, ed. A. Gerrits, Netherlands Institute of International Relations, Clingendael, December.
Manners I. (2002), Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, no. 2.
Maull H. (1990), Germany and Japan: The New Civilian Powers, „Foreign Affiars”, no. 5.
Maull H. (2000), Germany and the Use of Force. Still a ‘Civilian Power’?, „Survival”, no. 2.
Milczarek D. (2003), Pozycja i rola Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych. Wybrane aspekty teoretyczne, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Milczarek D. (2005), Unia Europejska we współczesnym świecie, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Nowa globalna strategia UE, Euractiv, http://www.euractiv.pl/polityka-zagraniczna/artykul/nowa-globalna-strategia-ue-008634, 28.06.2016.
Nye J. S. (2007), Soft power. Jak osiągnąć sukces w polityce światowej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Nye, J. S. (2011), Przyszłość siły, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Parzymies S. (2009), Unia Europejska jako uczestnik stosunków międzynarodowych, [w:] Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, red. S. Parzymies, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Pietraś J. Z. (1989), Pojęcie i klasyfikacja ról międzynarodowych, UMCS, Lublin.
Piskorska B. (2014), Wpływ procesów antydemokratycznych w państwach Partnerstwa Wschodniego na Europejską Politykę Sąsiedztwa, „Zeszyty Natolińskie” nr 59.
Sjursen H. (2006), The EU as a normative power: how can this be?, „Journal of European Public Policy”, no. 2.
Skolimowska A. (2015a), Normatywna potęga Unii Europejskiej: struktura teoretyczno-metodologiczna badania, [w:] Normatywna potęga Unii Europejskiej w obliczu umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych, red. A. Skolimowska, Instytut Politologii UKSW, Warszawa.
Skolimowska A. (2015b), Potęga norm w stosunkach międzynarodowych, [w:] Normatywna potęga Unii Europejskiej w obliczu umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych, red. A. Skolimowska, Instytut Politologii UKSW, Warszawa.
Smith K. E. (1997), Paradoxes of European Foreign Policy. The Instruments of European Union Foreign Policy, EUI Working Papers no. 97/68, San Domenico.
Smith K. E. (2000), The End of Civilian Power Europe. A Welcome Demise or Cause for Concern?, „The International Spectator”, no. 2.
Smith K. (2001), The EU, Human Rights and Relations with Third Countries: ‘Foreign Policy’ with an Ethical Dimension, [w:] Ethics and Foreign Policy, eds K. Smith, M. Light, Cambridge University Press, Cambridge.
Stavridis S. (2001), Why the ‘Militarising’ of the European Union is Strengthening the Concept of a Civilian Power Europe, EUI Working Papers 2001, no. 17, San Domenico.
Stavridis, S. (2002), ‘Militarising’ the EU: the Concept of Civilian Power Europe Revisited, „The International Spectator”, no. 4.
Sus M (2014), Unia Europejska jako siła transformacyjna na Wschodzie w latach 2009-2013. Przypadek Ukrainy, „Zeszyty Natolińskie”, nr 56.
The European Union and Democracy Promotion. A Critical Global Assessment (2010), ed. R. Young, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Traktat z Lizbony. Traktat o Unii Europejskiej. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2010), Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa.
Whitman R. (1998), From Civilian Power to Superpower? The International Identity of the European Union, Macmillan, Basingstoke-London.
W poszukiwaniu finalité politique Unii Europejskiej. Aspekty teoretyczne i praktyczne (2015), red. L. Wojnicz, D. Rdzanek, M. Potkańska, Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, Instytut Europeistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Szczecin-Warszawa.
Zielonka J. (1998), Explaining Euro-Paralysis. Why Europe is Unable to Act in International Politics, Macmillan, Basingstoke.
Zajączkowski K. (2013), European Union’s Development Assistance – Framework, Priorities and Directions, [w:] Introduction to European Studies. A New Approach to Uniting Europe, eds D. Milczarek, A. Adamczyk, K. Zajączkowski, Warsaw.
Zajączkowski K. (2014), O brakach i niedostatkach w polityce zagranicznej UE, „Studia Europejskie”, nr 3.
Zięba R. (2011), Polityka zagraniczna Unii Europejskiej, [w:] Polityka zagraniczna. Aktorzy -potencjały - strategie, red. T. Łoś-Nowak, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.