Turcja i jej stanowiska w kwestii Cypru od 1974 roku

Abstract

Kwestia cypryjska pozostaje jednym z najbardziej złożonych sporów międzynarodowych, w który Republika Turcji jest zaangażowana od początków swego funkcjonowania, czyli roku 1923. Cypr został podbity przez Imperium Osmańskie w 1571 roku. Turcy stracili jednak nad nim faktyczną kontrolę w 1878 roku. Okres brytyjskich rządów przyczynił się do zaostrzenia podziału etnicznego na wyspie, zwłaszcza po tym, gdy w 1925 roku Cypr został ogłoszony kolonią. Po II wojnie światowej Greccy Cypryjczycy nadal chcieli doprowadzić do zjednoczenia z kontynentalną Grecją (enosis), podczas gdy Tureccy Cypryjczycy i Turcja opowiadali się za podziałem terytorium wyspy pomiędzy Grecję i Turcję (taksim). Ostatecznie obie strony przystały na rozwiązanie kompromisowe - utworzenie niepodległej Republiki Cypryjskiej w 1960 roku. Grecja i Turcja stały się wówczas państwami gwarantami ładu konstytucyjnego na wyspie. Jednakże, jak się miało wkrótce okazać, przyjęte rozwiązania nie oznaczały końca problemu. Deficyt wzajemnego zaufania doprowadził do starć pomiędzy członkami obu cypryjskich społeczności i, będącej ich konsekwencją, faktycznej dezintegracji państwa w 1963 roku. Niemniej, najistotniejsze wydarzenia miały miejsce w roku 1974, gdy turecki rząd podjął decyzję o przeprowadzeniu interwencji zbrojnej w odpowiedzi na prawicowy zamach stanu. Niniejszy artykuł poświęcony jest stanowisku Turcji w sprawie Cypru w okresie po interwencji i w warunkach faktycznego podziału wyspy na dwa państwa. Czy po 1974 roku stanowisko Turcji ulegało znaczącym modyfikacjom? Czy kwestia cypryjska stanowi turecki interes narodowy? Podstawę analizy stanowi podział i porównanie polityki tureckiej w dwóch okresach: 1974-2002 oraz po 2002 roku.